این مهم نشان‌دهنده بسترسازی مناسب، پویایی و رشد جهشی در زیست‌بوم نوآوری و فناوری این دولت مردمی است که می‌تواند در ادامه، آورده‌های مهمی در جهت رفع وابستگی‌های صنعت نفت کشور و بهبود اقتصادی به‌دنبال داشته باشد. در گفت‌وگو با رضا سلطانعلی‌زاده، دستیار معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور در توسعه بازار دانش‌بنیان، روند نقش‌آفرینی دانش‌بنیان‌ها در صنعت نفت کشور را مورد بررسی قرار داده‌ایم.به نظر می‌رسد شرکت‌های دانش‌بنیان نفتی در دولت سیزدهم دوران گذار خود را طی کرده و به مرحله بلوغ رسیده‌اند؛ با این اوصاف با افزایش حمایت‌های اصولی می‌توان انتظار داشت که در سال‌های پیش رو شاهد رشد شرکت‌های دانش‌بنیان در این حوزه و ارزش‌آفرینی آنان برای این صنعت باشیم. در روزهای آغاز فعالیت دوره چهارم معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، پس از اعلام سیاست‌های جدید این معاونت و اضافه‌شدن واژه «اقتصاد دانش‌بنیان» به عنوان این نهاد، ایجاد بازار واقعی و پایدار برای شرکت‌هایی که در این سال‌ها شکل گرفته‌اند و به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های این مجموعه تبدیل شد.
شناسایی ظرفیت‌های صنعت
صنعت نفت از جمله بازارهایی بود که ظرفیت خوبی برای فعالیت‌های دانش‌بنیان داشت. در ابتدای دولت سیزدهم ۱۵۰ شرکت دانش‌بنیان در این حوزه مشغول فعالیت بود؛ سال ۱۴۰۱ تعداد آنها به ۵۵۰ شرکت رسید و اکنون تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در صنعت نفت به بیش از ۶۰۰ رسیده است. این سیر صعودی تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان نفتی از مهم‌ترین دستاوردهای وزارت نفت در همکاری با معاونت علمی و فناوری بوده و از مسیر انعقاد قراردادهای تولید، بار اول تجهیزات نفتی با این شرکت‌ها میسر شده است.رضا سلطانعلی‌زاده، دستیار معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور، «اقتصاد دانش‌بنیان در صنعت نفت» را مزیت اقتصادی مهمی برای کشور برمی‌شمارد و تصریح می‌کند: «در معاونت علمی و فناوری برای توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، اقدامات و برنامه‌ریزی‌های اساسی صورت گرفته است؛ فعالیت‌هایی که طی چند سال اخیر در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان کشور انجام شده، رسوخ فرهنگ نظام‌مند توسعه فناوری و نوآوری در صنعت نفت را به‌دنبال داشته و نتیجه آن تبدیل دانش‌بنیان به هویتی باارزش و قابل توجه در صنعت نفت است.»
افزایش ۶ برابری تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در صنعت نفت
سلطانعلی‌زاده افزایش شش‌برابری تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه صنعت نفت و گاز را گواه دیگری بر این موضوع دانسته و می‌گوید: «الگوی همکاری مشترک با وزارت نفت (انعقاد توافق‌نامه در زمینه بومی‌سازی تجهیزات و فناوری‌های گلوگاهی صنعت نفت) در بهمن‌ماه ۱۴۰۱ با هدف ایجاد بازار دو میلیارد دلاری در بازه زمانی پنج‌ساله برای شرکت‌های دانش‌بنیان آغاز شد.»وی می‌افزاید: «در بسته اول همکاری هفت قلم گلوگاهی مطرح شد که خوشبختانه تا‌به‌امروز ۶۰ درصد پیشرفت داشته و موضوعات RSS، CRA، CT و Mini Lng با تشکیل کنسرسیوم‌ها و زنجیره‌ای از شرکت‌های دانش‌بنیان به انعقاد قراردادهایی با مبلغ ۵۵۰ میلیون دلار منتج شده که ارزش بازار آن ۱.۵میلیارد دلار است.»دستیار معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور ضمن اشاره به این‌که در اردیبهشت ۱۴۰۳، ۱۷ سند همکاری میان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان و وزارت نفت به امضا رسیده، خاطرنشان می‌کند: «از میان این همکاری‌ها مبلغ ۵۸۰ میلیون یورو قرارداد نهایی شده و ۲۵۰ میلیون یورو برای شروع بسته دوم امضا شده است.»
همکاری ادامه‌دار دانش‌بنیان‌ها و وزارت نفت
رضا سلطانعلی‌زاده از تهیه و تعریف بسته دوم همکاری با وزارت نفت خبر داده و به جام‌جم می‌گوید: «به‌زودی این موضوعات نیز نهایی خواهد شد. پیشران شکاف هیدرولیکی از موضوعات حیاتی و مورد نیاز صنعت نفت جهت افزایش بازده برداشت است و برای بومی‌سازی این موضوع موافقت‌نامه همکاری مشترک با شرکت نفت و گاز اروندان به ارزش ۵۰ میلیون دلار منعقد شده است. علاوه بر این به‌منظور توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در زنجیره پایین‌دست صنعت نفت و گاز، همکاری مشترکی با شرکت نفت سپاهان به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده روغن در کشور با هدف ایجاد بازار حداقل ۲۰۰ میلیون دلاری برای شرکت‌های دانش‌بنیان منعقد شد.»به گفته دستیار معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهوری، از ابتدای فعالیت کارگروه تولید بار اول تا‌به‌امروز، بیش از ۸۰۰ پروژه که از سوی دستگا‌ه‌ها معرفی شده، مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته و به عبارتی در کل صنایع کشور ۱۹۵ پروژه به ارزش ۳۶۵ میلیون دلار پذیرفته شده است. از این تعداد ۹۷ پروژه به ارزش ۲۵۶ میلیون دلار به موضوعات ارجاع‌شده از ســوی وزارت نفـــت اختصاص دارد.
