تاثیرگذاری فرهنگی با موسیقی مذهبی

نسخه سینمایی این سریال به نام «موقعیت مهدی» محصول سال۱۴۰۰، زندگی شهیدان مهدی و حمید باکری را به تصویر می‌کشد. هادی حجازی‌فر همراه وحید آقاپور، ژیلا شاهی و روح‌ا... زمانی در این مجموعه به ایفای نقش پرداخته‌اند. این سریال تاریخی و دفاع‌مقدسی از اواخر مرداداز شبکه یک سیما  روی آنتن رفته بود. با مسعود سخاوت‌دوست، آهنگساز این پروژه که در جشنواره فجر برای ساخت موسیقی آن  جایزه گرفته بود، گفت‌وگو کرده‌ایم.
مسعود سخاوت‌دوست، آهنگساز سریال عاشورا در پاسخ به این پرسش که چطور می‌تواند در بازه زمانی کوتاه، موسیقی مجموعه‌های مختلف تلویزیونی را مدیریت کند، به جام‌جم می‌گوید: در ۹۰درصد مواقع چون کارها همزمان پخش می‌شوند اما همزمان درست نشده‌اند، تداخلی ایجاد نمی‌شود. سریال عاشورا مربوط به دوسال پیش و زمان تولید «موقعیت مهدی» است که به‌صورت سریال در‌آمد و کار «عشق کوفی» مربوط به هشت ماه پیش است. سریال «بازپرس» هم به نسبت جدید است که مربوط به دو ماه و نیم قبل است و در نهایت سریال «سوران» که برای چهار ماه قبل بوده که به اتمام رسیده است. البته در پلتفرم‌های نمایش خانگی مواردی بوده که تداخل پخش داشته که مدیریت قوی می‌طلبد.

رویکرد درست نسبت به موسیقی جنگ 

وی درخصوص این‌که در داستانی که از جنگ حرف می‌زند، موضوعات کنار هم بسیارند، از رشادت و جوانمردی گرفته تا شکست، غم، اندوه و... آیا به‌عنوان یک آهنگساز میان این موضوعات سردرگم نمی‌شود، این‌طور می‌گوید: وقتی درباره جنگ صحبت می‌کنیم، رویکرد ما به این مسأله بسیار مهم است، چون باید بدانیم به خاستگاه و هدف جنگ فکر می‌کنیم یا صرفا موقعیت جنگ را به تصویر می‌کشیم که موقعیت جنگ معمولا مد‌نظر من نیست و موارد بالا یعنی خاستگاه و موقعیت جنگ برایم مهم است. ما از اساس با آقای حجازی‌فر صحبت کردیم که بحث اول جنگ نیست بلکه زندگی، شاعرانگی و عشق حرف اول ماست و هر اتفاقی که می‌افتد در بستر جنگ رخ می‌دهد. دفاع‌مقدس یک جنگ تحمیلی است و در بستر اخلاقیات جامعه باعث شکوفایی رویکردهای انسان‌مدارانه می‌شود که ما در سریال عاشورا دیدیم شخصیت قهرمان ما انسانی است با همه هیجانات، عواطف متعالی، عاشقانگی و زیبایی‌شناسی خودش و با این موارد انسانی، وارد بستری می‌شود که اولا ناخواسته است و ثانیا تحمیلی اما با اخلاقیاتش گروه خودش و خانواده را هدایت می‌کند.
سخاوت‌دوست درباره این‌که چه تمهیداتی برای فرار از یکنواختی موضوعی در نظر گرفته، عنوان می‌کند: وقتی به داستان و ماهیت داستانی اشراف داشته باشید، نیازی به این نیست برای فرار از یکنواختی کاری بکنید، چون دیگر هیچ چیز یکنواخت نمی‌شود و همزمان پا‌به‌پای داستان پیش می‌رود.
این آهنگساز درخصوص این‌که آیا سازبندی کمکی به این جریان کرده یا به کمک ملودی و تم از پس آن برآمده، بیان می‌کند: سازبندی، ملودی و تم‌ می‌تواند تنوع را رقم بزند اما تنوع ارکستراسیون یا سازبندی به نظر من تاثیرش از تنوع تم‌ها بیشتر است، چون رنگ صوتی می‌تواند بیشتر مخاطب را درگیر کند تا تنوع تماتیک.
وی درباره دریافت سیمرغ بلورین و نحوه دریافت آن می‌گوید: درباره دریافت سیمرغ نظر خاصی ندارم، چون هم سیمرغ ۱۴۰۰ و هم ۱۴۰۱ باتوجه به رای هیات داوران در نظر گرفته شده و باید از بزرگواران پرسیده شود که چه مؤلفه‌هایی در نظر داشته‌اند اما فکر می‌کنم به دلیل تنوع ارکستراسیون و استفاده از موسیقی محلی و گاه نوآوری‌های صوتی بتواند این موضوع را تشدید کند و هیات داوران را تحت تاثیر قرار دهد.

همیشه به دنبال بهبود نقاط ضعف هستم 

سخاوت‌دوست درباره توقع خود از موسیقی یک فیلم یا مجموعه هم این‌طور عنوان می‌کند: من نه در این اثر و نه هیچ اثری توقعاتم به صورت کلی رضایت‌بخش نبوده و همواره متوجه نقاط ضعف و قوت اثرم هستم و در کارهای بعدی این مسیر را رضایت‌بخش‌تر پیش می‌برم. جزئیات مربوط به این است که نتیجه بهتری هر سال نسبت به سال‌های قبل گرفته‌ام و توانایی و تجربیاتم بیشتر شده و از آن بهره گرفته‌ام اما می‌خواهم به نسبت فنی و محتوایی پیشرفت روز‌افزون داشته باشم.
این آهنگساز درخصوص این‌که آیا تبدیل فیلم موقعیت مهدی به سریالی با عنوان عاشورا، تاثیری بر روند موسیقی یا نیاز به بازسازی داشته، می‌گوید: تبدیل فیلم موقعیت مهدی به سریال و تاثیر آن به لحاظ محتوایی شاید تاثیر چندانی نداشته باشه اما فنی چرا، چون تغییر بسیاری ایجاد می‌کنیم و تم‌ها باید واریاسیون‌شان بیشتر باشد و حتی گاه تم‌های جانبی داریم و آن تم‌ها گسترش پیدا می‌کنند و در سریال دست‌مان به نسبت فیلم بازتر است و با کیفیت بیشتر و بهتری به این موضوع می‌پردازیم.
وی درخصوص این‌که موسیقی با آنچه پیش از این به نمایش درآمده بود، همخوانی بیشتری داشت یا با نسخه سریالی آن، می‌گوید: همخوانی موسیقی فیلم و سریال تفاوتی با هم ندارند و در هر دو حالت ما سنخیت را اصل اساسی در نظر گرفتیم و سکانس‌ها و موسیقی باید با هم درنهایت سنخیت باشند، چه در سریال و چه در فیلم و از آنجاکه محتوا یکسان است و ما فقط گسترش محتوایی دادیم، این سنخیت تغییری نکرده و همچنان برقرار است. سخاوت‌دوست درباره همکاری یک آهنگساز با هادی حجازی‌فر در جایگاه کارگردان بیان می‌کند: آقای حجازی فر یک کارگردان به‌شدت خوشفکر و نابغه است و کاملا مشرف و متمرکز به آن چیزی که مد نظرشان است کار می‌کنند. ما در دو جلسه به نتیجه رسیدیم و اتود‌ها مورد قبول واقع شد، چون ایشان با یک نبوغی می‌تواند کار کند و حسش را به آهنگساز انتقال دهد.

از کار با حجازی‌فر لذت بردم 

این آهنگساز درخصوص این‌که آیا توقعات عواملی همچون کارگردان و تهیه کننده در ساخت موسیقی برآورده شده یا خیر، بیان می‌کند: توقعات کارگردان و تهیه‌کننده را باید از خود عزیزان سؤال کنید، چون بسیار لذت بردیم از کنار هم بودن و از بهترین تجربه‌های من کار در کنار آقایان حجازی‌فر و والی‌نژاد بود، در واقع از بهترین تعامل‌های من بین کارگردان و تهیه کننده بود هم از لحاظ فنی و هم اخلاقی. چون خلقیات مشابه داشتیم و اخلاقی جلو رفتیم.
سخاوت‌دوست در خصوص این‌که به‌عنوان یک مخاطب اگر از بیرون به موسیقی عاشورا گوش دهد، برایش راضی کننده است یا خیر، می‌گوید: این‌که خودم را جای مخاطب بگذارم و بحث رضایت‌مندی را در نظر بگیرم، کار مشکلی است و من صرفا یکی از بی‌شمار مخاطبانی هستم که نسبت به سریال می‌توانند واکنش نشان دهند اما در این زمینه بهتر است نظری ندهم و به‌عنوان یک مخاطب ساده، نسبت به موسیقی این کار واکنش نشان دهم اما این‌که آیا همه مخاطبان چنین رویکردی داشته باشند، نیازمند یک تحقیق میدانی است و نمی‌شود در این زمینه نظر قطعی داشت البته بازخوردها در دوسال کار سینمایی، عموما مثبت بود. 
وی ادامه می‌دهد: الان بحث ژانر چندان بحث حرفه‌ای نیست ما سابژانر داریم و در دل خود آنها هم گونه‌های مختلفی می‌بینیم که بروز می‌کند و شاید نتوانیم دقیقا بگوییم متعلق به چه ژانری است اما به هر حال ژانر درام، اپیک، حماسی و گاهی تریلر در آن مطرح است ولی قطعی نمی‌توانیم بگوییم متعلق به چه ژانری است، چون صحیح  و دقیق نیست.

یک موسیقی مذهبی و تاثیرگذار

وی در پاسخ به این مسأله که با شنیدن نام عاشورا به‌عنوان یک سریال ناخودآگاه ذهن مخاطب به‌دنبال یک موسیقی مذهبی است، می‌گوید: این‌که برای جامعه راضی کننده هست یا نه، نیازمند بررسی آماری است اما من در جامعه اطرافم و کسانی که با آنها در ارتباطم، مستقیم و غیرمستقیم نظرها و پیشنهاداتی که می‌شنوم عموما رضایت داشتم، حتی منقلب بودند نسبت به خود اثر و این بسیار برایم ارزشمند است. هرچند در قسمت‌هایی از فیلم از موسیقی عاشورایی استفاده کرده بودیم و به هر حال حتی یکی از تم‌های مهم کار براساس یکی از نوحه‌های معروف ساخته شده. نمی‌توانیم جایگاه موسیقی مذهبی را در این سریال نادیده بگیریم. بخش مذهبی آن در بن‌مایه‌های فرهنگی ایران زمین بسترش فراهم بوده، به همین دلیل ما هم از بستر‌های فرهنگی استفاده کردیم و هم مذهبی.