۷۱درصد دانش‌آموزان روستایی از پایه اول ابتدایی عبور نمی‌کنند

به گزارش جام جم آنلاین، بخش بزرگی از این دانش‌آموزان نیز متعلق به مقطع ابتدایی و به‌ویژه کلاس اولند که طبق آمار معاونت ابتدایی وزارت آموزش‌وپرورش نرخ تکرار پایه در آنها ۱۰درصد است. این‌که از هر صد دانش‌آموز کلاس‌اولی در کشور، ۱۰نفرشان نیازمند تکرار پایه هستند آمار هولناکی است. هولناک‌تر این‌که ۷۱درصد دانش‌آموزانی که موفق به عبور از پایه اول ابتدایی نمی‌شوند به گفته معاون ابتدایی وزیر، بچه‌های مدارس روستایی‌اند. 

این به معنی ناکامی تحصیلی حدود ۱۵۰هزار کلاس‌اولی در هر سال است که دو نفر از هر سه نفرشان در روستاها تحصیل می‌کنند. بنابراین مدارس روستایی را باید محل تولید دانش‌آموزان کم‌توان علمی که آموزش‌شان سخت مخدوش است دانست.

قبولی‌های صوری
برخی معلمان و مدیران مدارس روستایی معتقدند  که اگر فشار ادارات آموزش‌وپرورش نبود تعداد بیشتری از دانش‌آموزان دوره ابتدایی نیازمند تکرار پایه می‌شدند اما از آنجا که مسئولان نمی‌خواهند وضعیت تحصیلی در مناطق کم‌برخوردار، سیاه و ناامیدکننده نشان داده شود از بسیاری از تکرار پایه‌ها جلوگیری می‌کنند. یکی از معلمان روستایی محروم از توابع شهرستان زهک در سیستان‌وبلوچستان که این موضوع را تجربه کرده است به ما توضیح می‌دهد: «در زمان شیوع کرونا که مدارس تعطیل بودند و به‌دلیل در دسترس نبودن ابزارهای الکترونیک، آموزش مجازی هم عملا تعطیل بود هر ۸۰ دانش‌آموز مدرسه ابتدایی آنها باید مردود می‌شدند اما اداره آموزش‌وپرورش شهرستان این اجازه را نداد و از معلمان خواست تا بچه‌ها را قبول کنند و به پایه بالاتر بفرستند.»
او می‌گوید: «البته این وضع فقط مختص روزهای کرونایی نبود، چراکه در حالت عادی نیز اغلب دانش‌آموزان مناطق محروم سیستان‌وبلوچستان به دلایلی ازجمله فقر اقتصادی و فرهنگی، بی‌اعتنایی خانواده‌ها به تحصیل فرزندان و ناامیدی بچه‌ها نسبت به آینده، وضعیت تحصیلی خوبی ندارند و مجبور به تکرار پایه و در نهایت ترک‌تحصیل می‌شوند.»معصومه نجفی‌پازوکی، معاون ابتدایی وزیر آموزش‌وپرورش نیز که این مشکلات را رد نمی‌کند، آمار می‌دهد: «نرخ تکرار پایه در دوره ابتدایی ۳ درصد و در پایه اول ۱۰ درصد یعنی وحشتناک است که باعث شده نرخ ترک‌تحصیل در کلاس اول ابتدایی حاد شود.»
 
تکرار پایه یعنی ...
دانش‌آموزان قدیم که رفوزه می‌شدند پس از ناکامی در امتحانات خرداد و شهریور مجبور بودند از اول مهر بار دیگر پایه تحصیلی‌شان را تکرار کنند. دانش‌آموزان جدید هم که نیازمند تکرار پایه تشخیص داده می‌شوند بعد از دو بار عملکرد ضعیف در دروس اصلی، راهی جز دوباره خواندن درس‌های سال قبل ندارند. البته از دهه ۹۰ به بعد که نظام ارزشیابی توصیفی در کشور مستقر شد سختگیری‌ها برای تکرار پایه در مقطع ابتدایی نیز رنگ‌باخت به‌طوری‌که مگر در موارد حاد، دانش‌آموزان مجبور به نشستن در کلاس درس سابق نمی‌شوند. علت این ملاحظه و دست‌به‌عصابودن را محمد محمدی، مدیرکل دفتر آموزش پیش‌دبستانی و دبستانی وزارت آموزش‌وپرورش این‌گونه شرح می‌دهد: «تکرار پایه در دوره ابتدایی شروطی دارد ازجمله این‌که پرونده دانش‌آموز به شورای مدرسه می‌رود و در آنجا باید از خانواده دانش‌آموز دعوت و با حضور پدر و مادر برای ارتقا یا تکرار پایه تصمیم‌گیری شود. البته باید همه مسائل به‌ویژه احتمال آسیب روانی یا سرخوردگی دانش‌آموز در نظر گرفته شود، چراکه در صورت چنین مسائلی از تکرار پایه جلوگیری می‌شود. درمجموع اما دانش‌آموزانی که در فارسی، ریاضی و علوم «نیازمند تلاش بیشتر» تشخیص داده می‌شوند، در لیست تکرار پایه‌ها قرار می‌گیرند.» 
 
چرا تکرار پایه؟
یک دانش‌آموز به دلایل مختلف مجبور به تکرار پایه می‌شود، از موانع فرهنگی و اقتصادی گرفته تا در دسترس نبودن معلمان کاربلد. البته معصومه نجفی‌پازوکی، معاون آموزش ابتدایی آموزش‌وپرورش به‌ویژه در مورد تکرار پایه دانش‌آموزان روستایی معتقد است: «یکی از مشکلات برخی مناطق روستایی، جمعیت کم و پراکندگی جمعیت دانش‌آموزی است که موجب می‌شود مدرسه سقف کلاس یک پایه و حتی دو پایه را نداشته باشد و در نتیجه چاره‌ای جز تشکیل کلاس‌های چند پایه نباشد. همچنین کمبود معلم سبب می‌شود تا امکان تشکیل شش کلاس با شش معلم جداگانه وجود نداشته باشد که این موضوعات در تکرار پایه تحصیلی موثر است.»در این میان یکی از معلمان مناطق کردنشین کشور که دانش‌آموزان آن دوزبانه محسوب می‌شوند در گفت‌وگو با جام‌جم، این دوزبانه بودن و محرومیت اغلب بچه‌ها از دوره پیش‌دبستانی را علت ضعف تحصیلی آنها می‌داند و می‌گوید: «بسیاری از دانش‌آموزان مناطق روستایی دوزبانه، در کلاس اول توان برقراری ارتباط با مفاهیم درسی را ندارند و در نتیجه در ارزشیابی‌ها نمره خوبی کسب نمی‌کنند که اگر بنابر برخی ملاحظات از پایه اول عبور کنند، در پایه‌های بالاتر به مشکل می‌خورند.» این اظهارات گویای چالشی ریشه‌دار و چندبعدی در نظام آموزشی ماست که اتفاقا هر وزیری مدعی به‌کاربستن تدبیری برای رفع آنهاست ولی گذر زمان اثبات می‌کند که چون بستر عدالت آموزشی فراهم نیست، برخلاف ادعاها، تکرار پایه و ترک‌تحصیل نیز دست‌بردار دانش‌آموزان نیست. 

عوامل موثر در مردودی دانش‌آموزان ابتدایی:

کلاس‌های چند پایه و ضعف مهارت معلمان
استفاده از معلمان بی‌کیفیت 
بی‌انگیزگی خانواده‌ها و دانش‌آموزان
دوزبانه بودن و ضعف زبان فارسی
روش‌های آموزشی خشک و خسته‌کننده