ایران از جمله معدود کشورهای دنیا به شمار می‌آید که دارای شدت انرژی بالاتر از متوسط جهانی است و باتوجه به پتانسیل‌های عظیم انرژی تجدیدپذیر باید تاکنون شاهد پیشرفت‌های بیشتری در این حوزه می‌بودیم اما موانع متعددی در مسیر ارتقای این انرژی وجود دارد و این در حالی است که آلمان با دارا بودن کمتر از نیمی از روزهای آفتابی ایران، هم‌اکنون بیش از ۷۰ هزار مگاوات ظرفیت نصب‌شده خورشیدی دارد.
از سوی دیگر آمارها نشان می‌دهد ایران از نظر میزان مصرف انرژی، ۲.۵برابر متوسط جهانی و ۱۰برابر کشورهای اروپایی شدت مصرف دارد. به همین دلیل به نظر می‌رسد توسعه انرژی‌های نو در کشور می‌تواند در حل بسیاری از مشکلات مربوط به اقتصاد انرژی و مشکلات اجتماعی و بهداشتی مؤثر باشد. هر چند طی یک دهه اخیر دولت‌ها به اهمیت این موضوع پی برده و با پیوستن به توافقنامه پاریس در سال ۲۰۱۵، عملا گام بزرگی در راستای ایفای مسئولیت اجتماعی و تعهدات جهانی خود برداشته‌اند اما در ادامه آنطور که باید و شاید اقدامی صورت نگرفته است. به استناد آمارها، کم‌استعدادترین منطقه ایران از نظر تابش خورشید که سواحل خزر است، دو برابر آلمان ظرفیت دارد. بنابراین باتوجه به این‌که ایران سالانه بیش از ۲۹۰۰ساعت از آفتاب بهره‌مند است، یکی از کشورهای مناسب جهان در حوزه تولید انرژی‌های خورشیدی به شمار می‌رود؛ به گونه‌ای که مشترکان خانگی می‌توانند با خرید پنل خورشیدی و تاسیس نیروگاه روی پشت‌بام خانه خود، علاوه‌بر تامین نیاز، مازاد برق تولیدی‌شان را ۱۰برابر گران‌تر به شرکت توزیع برق تهران بزرگ بفروشند. بر همین اساس از سال۱۳۹۵ پیرو مصوبه وزیر نیرو درباره خرید تضمینی برق از نیروگاه‌های تجدیدپذیر، عقد قرارداد خرید تضمینی برق خورشیدی از مشترکان غیردولتی آغاز شد و با توجه به روند فرهنگسازی، استقبال شهروندان از این طرح رشد چشم‌گیری داشت. به‌طوری که طی سال۹۶، میزان قراردادها و ثبت‌نام مشترکان به‌طرز قابل توجهی نسبت به سال۱۳۹۵ افزایش داشته است. اما بعد از آن انگار مسئولان دیگر توجهی به این انرژی پاک و مداوم نداشته و کارها روی زمین ماند. با این‌که هر بار صحبت‌های شیرینی به گوش می‌رسد و قول‌ها و وعده‌هایی داده می‌شود اما در عمل هنوز آنطور که باید کاری صورت نگرفته است.
آنطور که معاون وزیر نیرو و رئیس سازمان ساتبا گفته طبق برنامه جدید و به دلیل کمبود منابع، امکان خرید تضمینی برق وجود ندارد اما برنامه‌های ورود سرمایه‌گذاران به این حوزه با جدیت پیگیری می‌شود. در حال حاضر ۹۰۰ مگاوات نیروگاه‌های تجدیدپذیر در شبکه برق کشور وجود دارد و وزارت نیرو در دولت جدید مکلف شده تا طی چهار سال ۱۰ زار مگاوات به ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر اضافه کند. از ۹۰۰مگاوات نیروگاه انرژی تجدیدپذیر نصب‌شده در کشور، ۳۱۰مگاوات مربوط به نیروگاه‌های بادی، ۳۹۰مگاوات نیروگاه خورشیدی و مابقی مربوط به برق آبی‌های کوچک، زیست‌توده و انبساطی‌ها می‌شود.
به طور متوسط در جهان ظرفیت نیروگاهی که از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین می‌شود، ۳۰درصد است که در برخی کشورها این عدد به ۸۰ درصد هم می‌رسد اما در ایران تجدیدپذیرها فقط یک درصد ظرفیت نیروگاهی کشور را دربر گرفته‌اند. طبق بررسی‌های انجام‌شده، امکان تامین ۱۴۰هزار مگاوات برق از تجدیدپذیرها وجود دارد که از این میزان ۱۰۰هزار مگاوات مربوط به نیروگاه‌های خورشیدی و ۴۰هزار مگاوات مربوط به نیروگاه‌های بادی می‌شود اما متاسفانه هنوز به رقم ۱۰۰۰مگاوات نیروگاه نصب‌شده هم نرسیده‌ایم، در این بین دولت سیزدهم برنامه احداث ۱۰هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر را در دستور کار خود قرار داده است. توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند در همه حوزه‌ها کمک‌حال ایران باشد، به طوری که وقتی طی سال‌های اخیر ایران در حوزه توسعه انرژی‌های پاک سرمایه‌گذاری‌هایی کرد، این موضوع از چشمان آژانس بین‌المللی انرژی نیز دور نماند و باعث شد ایران فعال‌ترین کشور خاورمیانه در حوزه توسعه انرژی‌های نو لقب بگیرد. کارشناسان خارجی معتقدند ایران بازار آینده انرژی است و زمینه سرمایه‌گذاری‌های فراوانی در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران وجود دارد.حتی چندی پیش اعلام شده بود اتحادیه اروپا ارزش زیادی برای ظرفیت‌های ایران قائل است و به همین دلیل، فرصت و زمینه مناسبی را فراهم خواهد کرد تا سرمایه‌گذاران خارجی بتوانند در بازار انرژی آن سرمایه‌گذاری کنند. بنابراین با همکاری متقابل می‌توان سوخت یا موتور دسترسی به اهداف جهان را فراهم کرد و اگر سیاست دقیقی در پیش گرفته شود می‌توان هزینه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران را کاهش داد؛ به‌طوری‌که هزینه تولید انرژی خورشیدی در ایران می‌تواند تا ۴۵ درصد کاهش یابد. بیش از ۵۰ درصد از ظرفیت نیروگاه‌های نصب‌شده برق در آلمان تجدیدپذیر است و با وجود پیشرفتی که این کشور تاکنون در این حوزه داشته، قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت نیروگاهی تجدیدپذیر خود را به بیش از ۶۵ درصد برساند. ترکیه در میان کشورهای همسایه ایران در زمینه تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر پیشروتر بوده تا جایی که بدون محاسبه نیروگاه‌های برق‌آبی، ۱۲.۵گیگاوات برق از این نیروگاه‌ها تولید کرده که ۱۵ درصد از ظرفیت کل برق تولیدشده در تمام نیروگاه‌ها را شامل می‌شود. کویت در حال حاضر ۷۰مگاوات برق از طریق نیروگاه‌های تجدیدپذیر تولید می‌کند و بنا دارد تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر خود را به ۱۵درصد معادل دو گیگاوات برساند. ضمن این‌که دبی ۱۵ درصد از برق خود و عربستان هم ۹۲ مگاوات برق از نیروگاه‌های تجیدپذیرشان تولید می‌کنند.
ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر در کشورهای مختلف
ایران ۱ %
آلمان ۵۰ %
ترکیه ۱۵ %
اماات ۱۵ %
عربستان ۴۰ %
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد
