دهه هشتادی‌ها فیلمساز می‌شوند

اینها ثمره جوان‌گرایی، کشف و شناسایی استعدادهای جوان و بهره‌مندی از ظرفیت‌های تازه در سازمان سینمایی حوزه هنری و باشگاه فیلم سوره است که در چند سال اخیر به عنوان اولویت این نهاد در دستور کار قرار دارد. در گسترش برنامه‌های آموزشی و توانمندسازی علاقه‌مندان به هنر و سینمای متعهد، به قشر نوجوان و دهه هشتادی‌ها هم توجه ویژه شده تا آنها در آینده‌ای نزدیک و پس از تکمیل آموزش‌های لازم امکان فعالیت فیلمسازی و بروز خلاقیت‌ها و ورود به فیلم کوتاه و سینمای بلند و حرفه‌ای به عنوان استعدادهای نوظهور را داشته باشند.

طرح «کاتینو» یکی از این راه‌ها و فرصت‌های ایجادشده برای نوجوانان و جوانان علاقه‌مند به فیلمسازی است که محمدجواد موحد، مدیرعامل باشگاه فیلم سوره در گفت‌وگو با جام جم درباره شیوه و جزئیات آن توضیحاتی می‌دهد.

ابتدا از فعالیت‌های باشگاه فیلم سوره و طرح «کاتینو» بگویید؟
کاتینو محصول جدید و نوپای کات است، بدین شکل که ما بعد از جابه‌جایی مدیرعامل در سال ۱۳۹۹ یک بازنگری به طرح کات داشتیم. دوره‌ای که فیلمسازان به آن ورود می‎‌کردند و پس از غربال‌های مختلف تا رسیدن به یک محصول خوب و حرفه‌ای در کنار ما می‌ماندند؛ اما همان‌طورکه از اسم کاتینو پیداست، این طرح، نوپا و جوان است؛ پس باید در قدم اول برای رسیدن به آرمان‌های کاتینو، رده‌بندی سنی را که در کات داشتیم اصلاح می‌کردیم، چراکه در جریان کات سن ورود دوستان فیلمساز در آن بسیار بالا بود و بالطبع طول عمر هنری‌شان در سینما کم می‌شد. به‌طور مثال کسی که در ۴۰سالگی وارد سینما می‌شود، در بهترین حالت فقط ۲۰ سال می‌تواند به سینما خدمات دهد و هنر خودش را عرضه کند؛ برهمین‌اساس، تصمیم بر شرط سنی برای ورودی‌های کاتینو گرفتیم اما همچنان در مسیر کات به کارمان ادامه دادیم و ورودی از سنین بالا هم داریم. درواقع وظیفه کاتینو تامین هنرجو برای دوره‌های کات است. ما پیش از این برای جذب ورودی دوره‌های کات به دانشگاه‌های هنر، صداوسیما یا هنرستان‌های هنر و... مراجعه می‌کردیم اما الان یکی از مراحل جذب هنرجو را خودمان با دوره‌های کاتینو طراحی کرده و پیش می‌بریم.

یعنی پیش از ورود به کات، دوره‌های آموزشی یا توانمندسازی برای هنرجویان برگزار می‌کنید؟
دوره‌های کات، کاتینو و اصلا باشگاه فیلم سوره جایی برای آموزش دیدن نیست. باشگاه فیلم سوره به این دلیل فعالیت می‌کند که آموزش‌ها را تکمیل کند یا به افرادی که پیش از این در مراکز دیگر آموزش دیده‌اند، اجازه تجربه بدهد ولو این‌که هنرجوها در آثاری که می‌سازند شکست بخورند.

با این اوصاف، می‌توانیم کاتینو را یک آزمون و دوره تجربه برای ورود به کات بدانیم اما با شرایط خاص. درست است؟
دقیقا. ما پیش از این، برای ورودی‌های کات به هنرستان‌ها، دانشکده‌ها و دیگر مراکز مراجعه می‌کردیم، الان خودمان یک مرحله پیش‌تر فراخوان می‌دهیم، افراد را شناسایی می‌کنیم و سپس دست همکاری می‌دهیم اما این‌بار برخلاف دوره‌های کات با شرط محدودیت سنی. در این جریان، باز هم مثل سابق وارد محافل آموزش هنری شدیم و هنرجویان ۱۷ تا ۲۴ساله‌ را شناسایی کردیم، باشگاه فیلم سوره را به آنها معرفی کردیم و خواستیم اگر دوست دارند در دوره‌های کاتینو همراه ما شوند؛ البته شرط ورود ما جدا از رده سنی، ساخت یک فیلم است که لزومی هم ندارد چندان حرفه‌ای باشد. یعنی اگر شما با گوشی تلفن همراه‌تان هم فیلم ساخته و استانداردها را رعایت کرده باشید، همراه مسیر کاتینو هستید.

دوره‌های کاتینو چگونه شکل گرفت و پیش رفت؟ در هر دوره چه تعداد به شما برای ساخت فیلم مراجعه کردند؟
در دوره اول ۱۹۰ نفر ثبت‌نام داشتیم که از این تعداد ۱۰۰ نفر به مصاحبه رسیدند و پس از جلسات متعدد از میان آنها ۲۲ یا ۲۳نفر انتخاب شدند. گمان ما در دوره اول این بود که خروجی هر دوره از کاتینو یک یا دو نفر بیشتر نمی‌شود اما از آن ۲۲نفر، ۱۲نفر به ساخت فیلم رسیدند و این یعنی تقریبا پنج برابر بیشتر از پیش‌بینی اولیه ما در موسسه باشگاه فیلم سوره. ما در آن سال به این دوستان پنج‌میلیون تومان دادیم که فیلم‌های خودشان را به سرانجام برسانند و درنهایت، از آن ۱۲نفر پس از ساخت فیلم، هفت نفر وارد مسیر سینما و تلویزیون شدند؛ البته بقیه دوستان که به مرحله فیلم‌سازی نرسیدند از سمت مجموعه طرد نشدند، بلکه این امتیاز را دارند که باز هم وارد میدان شوند و آن هزینه پنج ‌میلیون تومانی را بگیرند و یک‌بار دیگر فیلم بسازند. چراکه اعتقاد داریم با یک محصول نمی‌شود هنر آدم‌ها را قضاوت کرد.

دور دوم به چه صورت بود؟
برای دور دوم در سال ۱۴۰۰ با انگیزه مضاعفی با ۱۷۰نفر ثبت‌نامی و درنهایت همکاری ۲۰ نفر شروع به کار کردیم و هرآنچه ضریب خطا در دوره اول بود، در این دوره حذف و تا حدودی کم و به دنبال آن، دوره سوم کاتینو را آغاز کردیم؛ البته در ابتدای برگزاری دوره سوم، کمی عقب‌نشینی داشتیم و گمان‌مان بر این بود که شاید به تعداد نفرات چشمگیری نرسیم اما بعد از امکان‌سنجی دوستان در هنرستان‌ها و دانشکده‌ها، به برگزاری دور سوم ترغیب شدیم.

یعنی قصد داشتید که دیگر طرح کاتینو را ادامه ندهید؟
نه به این معنا! اما بعید می‌دانستیم که پس از برگزاری دو دوره، دیگر کسی در تهران یا شهرهای حومه باقی مانده باشد که یک‌بار حداقل اسم کاتینو را نشنیده باشد.

برنامه‌های‌تان برای دوره سوم کاتینو باتوجه‌به امکان‌سنجی و پشت سر گذاشتن دو دوره از آن چه‌بود؟
در دوره سوم کاتینو، دو گروه و دو دوره عملی و توانمندسازی داریم؛ یک دسته افرادی هستند که فیلم حرفه‌ای‌تر ساختند و وارد کاتینو شدند که برگزاری دوره‌های توانمندسازی را برای آنها درنظر گرفتیم و یک دوره برای آن دسته از افرادی داریم که با تلفن‌همراه فیلم ساختند ولی آدم‌های مستعدی هستند. ما آنها را حذف نکردیم، بلکه برای‌شان کارگاه‌ عملی برگزار می‌کنیم و کنارشان هستیم.

به شرط محدودیت سنی برای ورود به کاتینو اشاره کردید، یعنی الان شما با جوانان و نوجوانان بیشتر سروکار دارید که اکثرا دهه هشتادی هستند؟
بله. ورودی‌های کاتینو یعنی هنرجویان دوره اول که به ساخت فیلم رسیدند، متولدین سال‌های ۷۸ تا ۸۲ بودند، دوره دوم بین سال‌های ۷۹ تا ۸۳ و دوره سوم همه تقریبا دهه هشتادی هستند. این دوره از کاتینو مختص دهه هشتادی‌هاست. یک اتفاق مهم در باشگاه فیلم سوره که با وجود کاتینو رقم خورد، ایجاد گعده دوستانی است که اکثرا دهه بیست‌ عمر خود را تجربه می‌کنند و سال‌ها فرصت دارند جهان را با عینک خودشان ببینند و بسیار سریع وارد عرصه سینما و ساخت فیلم شوند. در این میان، گاهی یک نفر برای رسیدن به ایده‌آل‌های یک فیلمساز هفت ‌سال زمان می‌خواهد ولی گاهی مواقع یک نفر در ۲۳سالگی به آن پختگی در ساخت فیلم می‌رسد. ما در این دوره‌ها، ابوالفضل ساعی مهربانی را داشتیم که در ۱۶سالگی در کاتینو۱ فیلم ساخت. او هنوز دبیرستانش را هم تمام نکرده بود که جایزه فیلم مدرسه را کسب کرد و بعد از ساخت فیلم بود که در کنکور شرکت کرد.

کار کردن با بچه‌های دهه هشتادی که نوجوان و جوان هستند و پرشور، سخت است؟
هم سخت است و هم شیرین. درواقع کار کردن با بچه‌هایی که در رده سنی پایین قرار دارند، بسیار جذاب است اما یکی از آفت‌های کار کردن با آنها هم این است که در کنار استعدادی که دارند تا حدی بلاتکلیف هستند، چراکه این بچه‎ها نمی‌دانند می‌خواهند سینما را ادامه بدهند یا نه! به دنبال علاقه‌شان باشند‌یا‌پول!

و اگر با شما در باشگاه فیلم سوره بمانند، چه آینده‌ای در انتظارشان است؟
هریک از هنرجوها طی یک دوره، چهار یا پنج فیلم می‌سازند که با پایان هر دوره، هنرجوها براساس فیلم‌های کلاسیکی که ساخته‌اند از سوی اعضای هیات‌مدیره رتبه‌بندی می‌شوند و مبلغی برای ساخت یک فیلم حرفه‌ای به آنها تعلق می‌گیرد تا با ساخت اثری حرفه‌ای‌تر وارد کات شوند و به آن ایده‌آل اصلی باشگاه فیلم سوره برسند.

به‌عنوان مدیرعامل باشگاه فیلم سوره، آینده کاتینو را چگونه می‌بینید؟
کاتینو ممکن است در آینده دیگر برگزار نشود یا تبدیل به یک رویداد دوهفته‌ای با حضور هنرجوهای کاتینویی در یکی از اردوگاه‌های شهر شود. دلیل این توقف هم این است که کاتینو یک ابداع است، نه یک اختراع جدید که بخواهیم همیشه آن را نگه داریم. به زعم من، کاتینو تا وقتی جوابگوست که بدیع و نو باشد، آینده افرادی که با ما در کاتینو همراه هستند، همان مسیر کات و ایده‌آل باشگاه فیلم سوره است.

آرزوی شما برای باشگاه فیلم سوره و هنرجویانی که به‌واسطه کاتینو وارد عرصه فیلمسازی می‌شوند، چیست؟
کات باید به جایی برسد که اگر روزی ۱۰ فیلم در جشنواره فیلم فجر وجود دارد، ما بگوییم که ۴۰درصد آن محصول باشگاه فیلم سوره است و برند فیلم اول‌سازی متعلق به باشگاه باشد.