با وجود فراز و نشیب‌های بی‌شمار مسیر پیشرفت علمی کشور، محققان پرانگیزه ما همواره تلاش کرده‌اند پرچم ایران را در بالاترین قله‌های علم و دانش به اهتزاز در بیاورند و در طول این سال‌ها با ارتقای رتبه کشور در تولید علم، نام‌آوری در مسابقات علمی، توسعه فناوری‌های نوین و شکل‌دهی مفهوم دانش‌بنیان و راهکار جدید ثروت‌آفرینی برای کشور از مسیر اقتصاد تازه‌نفس دانش‌بنیان، بار دیگر دانش ایرانی را به رخ جهانیان کشیده‌اند؛ بدون شک مسیر بی‌پایان علم را هیچ‌گاه آسودگی نیست و هنوز در ابتدای این مسیر قرار داریم. در ادامه، پیشرفت‌های علمی کشور را در دهه‌های اخیر با نگاهی به آمار و اعداد مرور خواهیم کرد.
دستاوردهای حوزه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی
افزایش تعداد پیوند سلول‌های بنیادی خونساز در سال
بیش از ۱۳۰۰ مورد
ایجاد و راه‌اندازی مراکز جامع سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی
بیش از ۱۰ مرکز
روند روبه‌رشد شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی
بیش از ۲۰۰شرکت
رشد کشور بر اساس تولید علم در جهان
رتبه ۱۳ جهان
جایگاه کشور در زمینه تولید محصولات ژن درمانی، سلول درمانی و مهندسی بافت
رتبه ۶ در جهان
حمایت و توسعه مراکز سلول درمانی فعال در زمینه پیوند سلول‌های بنیادی خونساز
افزایش تا ۲۰ مرکز
دستاوردهای اقتصاد دانش‌بنیان
تعداد کل شرکت های دانش بنیان ثبت شده
۸۰۴۶ شرکت
فرصت شغلی در زمینه فعالیت‌های دانش‌بنیان در پارک‌های علم و فناوری
بیش از۴۰ هزار
فروش شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۰ مالی به رسید
۴۰۰ هزار میلیارد تومان
تعداد اشتغال شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۰
۳۴۲ هزار نفر
دستاوردهای حوزه زیست فناوری
سهم دارو و فرآورده‌های زیستی از بازار دارویی کشور با بازار حدود ۱۵هزار میلیارد تومان
سهم ۲۴درصدی
کاهش ۴۷۰ میلیون دلار ارزبری کشور با حمایت از تولید دارو ها ، فرآورده‌های زیستی و واکسن ها
۳۶ دارو و ۲۷ واکسن
سرمایه‌گذاری برای قطع وابستگی کشور به واردات محصولات زیستی با ظرفیت ارزی ۵۴۶ میلیون دلاری را برای کشور
۶۷ میلیون دلار
دستاوردهای حوزه نانو فناوری
ساخت دستگاه های پیشرفته نانو در ۶۵ شرکت ایرانی
۲۴۱دستگاه
تولید محصولات نانو در بیش از ۱۵حوزه صنعتی مبتنی بر فناوری‌های داخلی
۱۴۲۷محصول
صادارت محصولات نانو ایران ساخت به کشور هایی از ۵ قاره جهان
۴۹ کشور
راه‌اندازی آزمایشگاه های دانش‌آموزی فناوری نانو در کشور با تجهیزات تخصصی ایران ساخت
۸۹ آزمایشگاه
به کارگیری متخصصان در سطوح کارشناسی ارشد، دکتری و اعضای هیأت علمی در بیش از۱۵۰مرکزدانشگاهی
۴۰هزار نفر
برای ارائه خدمات آزمایشگاهی به محققان در ۸۹ آزمایشگاه در قالب شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو
۲۹۲۰تجهیزات
تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان به تفکیک حوزه‌های فناوری
فناوری زیستی، کشاورزی و صنایع غذایی ۳۶۲
داروهای پیشرفته ۴۸۰
مواد پیشرفته (شیمی و پلیمر) ۱۱۳۰
ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته ۱۷۲۱
تجهیزات پزشکی ۳۲۶
برق و الکترونیک ۱۸۲۱
فناوری اطلاعات ۱۷۷۸
تجاری‌سازی ۳۹۷
صنایع خلاق و علوم انسانی ۳۱
تولیدات علمی در حوزه‌های علم مواد
مهندسی مکانیک رتبه ۱ در منطقه رتبه ۱۰ در جهان
علم مواد رتبه ۱ در منطقه رتبه ۱۱ در جهان
مهندسی شیمی رتبه ۱ در منطقه رتبه ۱۲ در جهان
علم شیمی رتبه ۱ در منطقه رتبه ۱۰ در جهان
اپتیک و لیزر رتبه ۱ در منطقه رتبه ۱۰ در جهان
جایگاه ایران در علوم شناختی
هوش مصنوعی رتبه ۱ در منطقه رتبه ۱۵ در جهان
تعامل انسان و ماشین رتبه۳ در منطقه رتبه ۳۷ در جهان
پردازش سیگنال رتبه ۲ در منطقه رتبه ۱۹ در جهان
روانپزشکی و سلامت‌روان رتبه ۳ در منطقه رتبه ۲۸ در جهان
روانشناسی رتبه ۳ در منطقه رتبه ۳۵ در جهان
علوم اعصاب شناختی رتبه۲ در منطقه رتبه ۲۸ در جهان
ارتقای رتبه جهانی ایران در تولید علوم
بر اساس نظام رتبه‌بندی سایماگو در سال‌های ۱۳۷۵ تا۱۳۹۴
*سایمگو نوعی رتبه‌بندی است که گروهی پژوهشی به همین نام در دانشگاه گرانادا در اسپانیا انجام می دهد که براساس تعداد مقالات علمی موسسات آموزش عالی کشورهای مختلف موجود در بانک اطلاعاتی اسکوپوس آنها را ارزیابی و رتبه‌بندی می‌کند.
رتبه جهانی تولید علم ایران
۱۳۷۵ ۵۳ ۱۳۹۴ ۱۶
رشته فیزیک و نجوم
۱۳۷۵ ۶۴ ۱۳۹۴ ۱۹
رشته شیمی
۱۳۷۵ ۴۸ ۱۳۹۴ ۱۱
رشته پزشکی
۱۳۷۵ ۵۴ ۱۳۹۴ ۱۹
رشته مهندسی هوافضا
۱۳۷۵ ۴۳ ۱۳۹۴ ۱۱
رشته زیست فناوری
۱۳۷۵ ۵۶ ۱۳۹۴ ۱۴
رشته نانوفناوری
۱۳۷۵ ۵۷ ۱۳۹۴ ۱۶
رشته انرژی اتمی
۱۳۷۵ ۸۳ ۱۳۹۴ ۱۱
۱۴۸ پژوهشگر ایرانی در میان دانشمندان یک درصد برتر دنیا
پیشرفت علمی کشور طی این سال‌ها نمایانگر تلاش دانشمندان و محققان ایرانی است که در عرصه‌های مختلف علمی به دستاوردهای قابل‌توجهی رسیده‌اند. امروز ایران در زمینه تولید علم در رتبه ۱۵ دنیا و نخست منطقه قرار دارد. در سال ۱۹۹۶ تولیدات علمی ایران ۸۵۰ عدد بوده و در سال ۲۰۱۰ تعداد مقالات نمایه‌شده به بیش از ۳۰ هزار عدد رسید. در سال ۲۰۲۱ تعداد ۷۸ هزار مقاله از ایران در سایت اسکوپوس نمایه شد تا ایران از رتبه ۵۸ در سال ۱۹۹۶ به رتبه ۱۵ صعود کند. نقش خانم‌ها در پیشرفت‌های علمی کشور را نیز نباید نادیده گرفت. براساس آمار امروز حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد دانشجویان حاضر در کلاس‌های دانشگاهی را خانم‌ها تشکیل می‌دهند و حدود ۲۸ درصد هیات علمی دانشگاه‌ها نیز خانم‌ها هستند. به‌علاوه براساس نمایه‌های بین‌المللی در فهرست دانشمندان یک درصد برتر جهان که بیشترین استناد به مقالات آنها شده ۸۴۱ دانشمند ایرانی حضور دارند. اگر به رشد علمی دیگر کشورها نگاه کنیم، خواهیم دید که کشورهای توسعه‌یافته سرمایه‌گذاری بسیار زیادی در این زمینه داشته‌اند، در حالی که رتبه علمی ایران با وجود سرمایه‌گذاری کم افزایش پیدا کرده است.
دکتر پیمان صالحی، معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پیش از این در مصاحبه‌ای با «جام‌جم» عنوان کرده بود که در قانون برنامه ششم قرار بود سهم بودجه پژوهشی به ۴ درصد تولید ناخالص ملی برسد؛ با این حال این سهم در سال گذشته ۰.۵ درصد بوده و امسال نیز به ۰.۴۵درصد رسیده است. باید گفت اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی ایران با کمترین امکانات، بیشترین تولیدات علمی را ارائه می‌دهند.
همچنین با هدف استفاده از تولیدات علمی دانشگاه‌ها در بازار و تجاری‌سازی ایده‌ها، پس از انقلاب پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد راه‌اندازی شده است. به استناد آمار وزات علوم، تحقیقات و فناوری در حال حاضر ۲۴۰ مرکز رشد در کشور وجود دارد تا ایده‌های جوانان را به طرح‌های کسب و کاری تبدیل کند. همچنین امروز بیش از ۵۰ پارک علم و فناوری در کشور در حال فعالیت است. این پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد به ایجاد ۱۱۲هزار شغل دانش‌بنیان و بیش از ۸۰۴۶شرکت دانش‌بنیان منجر شده است.
درخشش مدال های دانش‌آموزان ایرانی
موفقیت هرساله دانش‌آموزان ایرانی در دست‌یابی به مقام در المپیادهای علمی جهانی در رقابت با سایر کشورها در رشته‌هایی همچون نجوم و اخترفیزیک، فیزیک، ریاضی، زیست و زمین‌شناسی از شواهد رشد و توسعه علمی کشور بوده است. این موفقیت‌ها در المپیادهای دانش‌آموزی، از اولین سال حضور جوانان مستعد ایرانی، هر ساله با پیشرفت بسیاری همراه بوده است و تا امروز دانش‌آموزان ایرانی بیش از ۷۰۰ مدال در این المپیادها دریافت کرده‌اند. به گفته وزیر آموزش و پرورش، امسال دانش‌آموزان ایرانی ۲۰ مدال در المپیادهای جهانی به‌دست آورده‌اند و در مجموع در پنج المپیاد معروف جهانی، ایران رتبه چهارم را کسب کرده‌است.امسال یکی از درخشان‌ترین نتایج دانش‌آموزان ایرانی در المپیاد جهانی نجوم و اخترفیزیک رقم خورد. در این رقابت تیم «الف» ایران موفق به کسب پنج مدال طلا و ایستادن در جایگاه نخست شد و تیم «ب» ایران با کسب چهار مدال طلا و یک نقره رتبه دوم را به خود اختصاص داد. همچنین در المپیاد ریاضی دانش‌آموزان ایرانی امسال سه مدال طلا و سه مدال نقره کسب کردند و در المپیاد زیست‌شناسی موفق به دریافت ۴ مدال طلا شدند. دانش‌آموزان ایرانی در المپیاد فیزیک نیز دو مدال نقره و سه مدال برنز کسب کردند تا این موفقیت‌ها مقدمه‌ای بر میزبانی المپیاد جهانی فیزیک در سال ۲۰۲۴ / ۱۴۰۳ باشد. پیش‌تر ایران میزبان المپیادهای جهانی فیزیک، نجوم،کامپیوتر و زیست‌شناسی بوده و در سال ۱۴۰۳ میزبانی المپیاد جهانی فیزیک بار دیگر به ایران خواهد رسید. المپیاد ترکیبیات ایران نیز از سال ۲۰۲۰ با هدف آشنایی دانش‌آموزان با ترکیبیات برگزار می‌شود. ترکیبیات از مباحث خلاقانه، گسترده، جذاب و سرگرم‌‌کننده است که دانش‌آموزان، دانشجویان و افراد علاقه‌مند به ریاضیات و علوم کامپیوتر در سراسر جهان می‌توانند در آن شرکت کنند. برگزاری المپیاد ترکیبیات نیز یک اتفاق مهم جهانی است که امسال در بین ۴۲ کشور برگزار شد.
روزنامه جام جم
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
