زنان، چشم‌انتظار اصلاح قوانین درون خانواده

فرمایشات رهبر معظم انقلاب در هر حوزه‌ای که می‌خواهد باشد، همواره نقشه‌راهی برای مسئولان و سیاست‎‌گذاران کشور ترسیم می‌کند. سخنرانی‌های ایشان در بزنگاه‌های مهم و در برهه‌های زمانی مختلف، برای بسیاری روشن‌کننده مسیر راه است. همواره در فرمایشات‌شان به نکاتی اشاره می‌کنند که خواست و مطالبه اصلی آحاد جامعه است و در کنار مردم قرار می‌گیرند. آیت‌ا... خامنه‌ای بعد از هربار سخنرانی یک راهی را مشخص می‌کنند که به نفع مردم بوده و مطالبه اصلی‌ آنان از دولتمردان است.

دیدار با زنان فرهیخته در عرصه‌های مختلف، شاید یکی از مهم‌ترین دیدارهای اخیر رهبری در شرایط اخیر کشور بود. درست در زمانی که دشمنان سعی در برهم‌زدن امنیت کشور با اسم حمایت از زنان ایران داشتند، رهبر انقلاب در سخنرانی خود خط بطلان بر تمام شعارها و حرف‌های پوچ آنان کشیدند.

اشاره به مسائلی چون شرایط زنان در غرب، جایگاه ویژه زنان در اسلام، تاثیرات انقلاب اسلامی بر پیشرفت‌های علمی و ورزشی زنان ایرانی، نگاه به مسائل و اغتشاشات اخیر در کشور و مسأله حجاب ازجمله موضوعاتی بود که رهبر معظم انقلاب در سخنرانی خود به آن اشاره داشتند.اما اگر بخواهیم به یکی از بخش‌های فرمایشات آیت‌ا... خامنه‌ای در سخنرانی اخیرشان اشاره کنیم بحث قوانین درون خانواده بود که رهبری این بار نیز به آن اشاره داشتند. ایشان پیشتر در دهه۷۰ و سایر سخنرانی‌ها به این موضوع پرداخته بودند اما در پایان دیدار با زنان فرهیخته اقشار مختلف که در ۱۴ دی‌ماه برگزار شد، فرمودند که گاهی مردان با تکیه بر توان جسمی خود به زنان ظلم می‌کنند که در این موارد برای حفظ خانواده قوانین مربوط به خانواده باید آنچنان محکم و قوی و حامی طرف مظلوم باشد که مرد قادر به ظلم نباشد.

لزوم اصلاح بخشی از قوانین

قوانین درون خانواده مدت‌هاست که چالش‌های متعددی را برای زنان در ایران ایجاد کرده و بارها در فضای نخبگانی کشور درباره اصلاح آن و تجدیدنظر درخصوص برخی بندهای آن مطرح شده است. حتی این مسأله گاه به سوءاستفاده دشمن برای انجام اقدامات پوپولیستی علیه اسلام و نظام اسلامی منجر شده است. همچنین با استفاده از برخی بندهای این قانون در فضای بین‌الملل این‌طور القا شده که زنان همواره از سوی مردان مورد ظلم قرار گرفته و فضای مردسالاری جامعه ایرانی مانع ظهور و پیشرفت زنان است، درحالی‌که چنین نگاهی از عالی‌ترین مقام سیاسی کشورمان هم مورد نقد قرار دارد. در همین رابطه، با توران ولی‌مراد، کارشناس حوزه زنان‌وخانواده گفت‌وگو کردیم.

وی می‌گوید: «فرمایشات رهبر انقلاب، در دیدار با زنان فرهیخته، مکمل، یادآوری و در ادامه فرمایشات قبلی‌شان بود. اشاره به تقویت بخش حقوقی و قانونی در حوزه زنان برای جلوگیری از ظلم به آنان، مسأله‌ای است که رهبر انقلاب در بسیاری از سخنرانی‌های قبلی‌شان به آن اشاره کرده بودند. رهبر معظم انقلاب در دهه ۷۰ و ۹۰، تمرکز به این مسأله که باید حمایت‌های حقوقی و مدنی از زنان صورت گیرد تا در داخل خانواده به زنان ظلم نشود داشتند. رهبری در سخنرانی‌های خود بارها به این حوزه اشاره کردند اما متاسفانه هیچ‌کس آن را عملیاتی و اجرایی نکرده است.»

این کارشناس حوزه زنان‌وخانواده می‌افزاید: «سیاست‌گذاری کلان در حوزه زنان به بحث اصلاح قانون درون خانواده توجهی نمی‌کند. در درون خانواده دو نظام اخلاقی و حقوقی داریم و قاعده ما این است که زوجین به‌صورت اخلاقی با یکدیگر رفتار کنند که برای این مهم، باید آموزش‌های لازم انجام شود تا دوطرفه باشد اما متاسفانه نظام حقوقی، تمام حمایت‌های قانونی را از مردان می‌کند. در کنار آن عرف جامعه به زنان القا می‌کند که اخلاقی رفتار کن، که همین مسأله ظلم به زنان محسوب می‌شود.»

قوانین درون خانواده اشکالات زیادی دارد

ولی‌مراد معتقد است که قوانین درون خانواده دارای اشکالات زیادی است که باعث شده به زنان ظلم شود و قوانین به‌صورتی است که مردان اصل محسوب شده و انگار زنان برای خدمت به مردان آمده‌اند. درست است که قوانین حمایتی مانند «نفقه» و «مهریه» را داریم اما همین قوانین نیز دچار مشکل است. موضوع مهریه در شرایط فعلی که بخش حمایتی از زنان در قانون محسوب می‌شود تبدیل به معضل ازدواج شده چراکه تنها اهرم فشار در دست زنان است. ۱۳میلیون جوان مجرد داریم که بخشی از آنان به‌دلیل مسائل مهریه ازدواج نکرده‌اند. وی در ادامه می‌افزاید: «یکی از دلایلی که مهریه دختران بالا در نظر گرفته می‌شود، به‌دلیل جبران خلأهای حمایتی از زنان است که باید انجام می‌شد و مقام معظم رهبری بارها در این ۳۰سال به آن اشاره داشتند. دولت‌ها و مجلس‌ها در هیچ دوره‌ای به این مسأله نپرداختند. دولت‌ها باید لایحه‌ای در این خصوص طراحی و به مجلس ارسال می‌کردند اما متاسفانه این کار صورت نگرفته. به‌همین‌دلیل برای جبران خلأهای حمایتی مهریه بالا گذاشته می‌شود و حالا مهریه هم تبدیل به آفت شده است. پس باید خلأهای حقوقی که در قوانین درون خانواده است رفع شود.»

لزوم تامین امنیت اقتصادی زنان به‌صورت قانونی در زندگی زناشویی

از نگاه این کارشناس حوزه زنان‌وخانواده علاوه‌براین باید قانونی به تصویب برسد تا امنیت اقتصادی زنان تامین شود. درواقع زنان باید به نسبت آورده اقتصادی خودشان در زندگی مشترک، در دارایی‌هایی که در طول زندگی زناشویی به دست آورده‌اند سهیم باشند. جامعه و خانواده‌ها به حال خودشان رها شده‌اند و دولت‌ها به وظایف خود عمل نمی‌کنند. ما برابری جنسیتی را آن‌طور که غرب قبول دارد نمی‌پذیریم. مبنای ما آنچه اسلام گفته است اما به لحاظ جایگاه انسانی، زن و مرد هویت یکسان دارند و به لحاظ نقش‌ها و مسئولیت‌ها با یکدیگر متفاوت هستند.ولی‌مراد می‌گوید: «درمجموع دولت‌ها در حوزه زنان و خانواده کوتاهی داشتند. لوایح حمایتی از زنان باید توسط دولت تهیه شود تا زنان در زندگی زناشویی احساس امنیت داشته باشند. اگر می‌خواهیم مهریه دختران کاهش پیدا کند باید حمایت‌های متعددی از آنان مطابق با قانون انجام شود تا تنها ابزار زنان برای دفاع از خودشان مهریه نباشد.»

رسانه‌ها، مطالبه کنند

وی می‌افزاید: رسانه‌ها و فضای مطبوعاتی کشور باید این مسأله را از دولتمردان مطالبه کنند. اصلاح قانون درون خانواده توسط رهبر انقلاب نیز مطرح شده حال باید رسانه‌ها به دنبال اجرای آن از سوی دولت و مجلس باشند.به گزارش جام‌جم، اصلاح قانون درون خانواده موضوعی است که فضای نخبگانی کشور آن را دنبال کرده. رهبر معظم انقلاب نیز بر آن تاکید داشتند. همچنین بر همگان مسجل شده که این قوانین آن حمایت محکم و قوی که رهبری به آن اشاره کردند را از زنان ندارند. حال باید شاهد باشیم تا دولت و مجلس انقلابی قصد تجدیدنظر بر این قانون را دارند یا خیر.

روزنامه جام جم