تحقق مسکن ملی‌شدنی‌ است اما به ۲شرط

در دولت دهم طرح مسکن مهر کلید خورد و تا حدودی توانست نسبت به افزایش عرضه مسکن موفق باشد اما دولت یازدهم و دوازدهم در‌خصوص مسکن، رویکرد متفاوتی را نسبت به دولت احمدی‌نژاد دنبال کرد و حتی وزیر راه و شهرسازی به‌صراحت اعلام کرد که اعتقادی به دخالت دولت برای ساخت مسکن ندارد، نتیجه این بی‌توجهی عقب‌ماندگی از نصف احکام برنامه ششم توسعه در بخش مسکن بود و بنا به آمارهای اعلامی، میزان ساخت‌و‌ساز در دولت روحانی، کاهش ۴۱ درصدی داشته است.

عقب‌ماندگی ۵۲ درصدی

مطابق قانون برنامه ششم توسعه کشور، دولت موظف بود از سال ۹۶ تا ۱۴۰۰ نسبت به بازآفرینی سالانه ۲۷۰ محله، نوسازی و مقاوم‌سازی سالانه ۲۰۰ هزار واحد مسکن روستایی و ساخت یا خرید حداقل ۱۵۰هزار واحد مسکن اقشار کم‌درآمد (با اولویت شهرهای زیر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت) در سال اقدام کند اما بررسی اقدامات صورت‌گرفته نشان از عقب‌ماندگی ۵۲ درصدی دارد؛ این در حالی است که با توجه به کمبود مسکن در بازار و نیاز به ساخت دو میلیون مسکن در سال، میزان تولید مسکن به ۳۵۰هزار واحد رسیده است و افزایش یک‌باره این تعداد مسکن نیز به‌سادگی صورت نخواهد گرفت. بر‌اساس آمارهای وزارت راه و شهرسازی در ابتدای سال ۹۹ قیمت مسکن، میانگین قیمت هر مترمربع یک ساختمان مسکونی در شهر تهران در فروردین سال ۹۹ به ۱۵ میلیون و ۵۴۵ هزار تومان رسیده که در شهریور همین سال به رکورد ۲۵ میلیون تومان افزایش پیدا کرد؛ این درحالی است که شهریور سال ۹۸ متوسط قیمت هر مترمربع ساختمان مسکونی در کلانشهر تهران حدود ۱۳ میلیون تومان بوده است. قیمت مسکن در سه دهه اخیر روند صعودی داشته اما شیب این افزایش قیمت در سال ۹۷ تا ۹۹ بسیار تندتر بوده و قیمت آن نزدیک به دو برابر شد.

دولت مقصر نیست

یکی از مهم‌ترین مشکلات پیش‌روی مهرداد بذرپاش، وزیر جدید راه و شهرسازی، رساندن میزان تولید مسکن به رقم دو میلیون واحد است، آن هم در شرایطی که میزان ساخت ۳۵۰هزار واحد است؛ به عبارت دیگر وزارت راه و شهرسازی باید سرعت ساخت را شش برابر کند که با توجه به شرایط اقتصادی کشور موضوعی سخت است. وزیر راه و شهرسازی نیز به‌صورت تلویحی شکست طرح ساخت یک میلیون مسکن را تایید کرد. وی در جلسه رأی اعتماد در ارزیابی برای میزان بودجه لازم برای ساخت چهار میلیون مسکن با متراژ ۱۰۰متر گفت: نزدیک به دو برابر بودجه عمرانی کشور یعنی ۲.۸۰۰هزارمیلیاردتومان برای ساخت چهار میلیون مسکن نیاز داریم؛ پس فکر نکنید اگر از ساخت مسکن کوتاه بیاییم، مقصر دولت است یا برعکس مقصر مجلس است. ما همه در یک کشتی نشسته‌ایم و همه برای ایران و نظام تلاش می‌کنیم. مگر می‌توان برای مردم کاری نکرد.بذرپاش گفته است: روش‌های جدیدی لازم است تا بتوان مصوبات مجلس شورای اسلامی همچون ساخت چهار میلیون مسکن را اجرا کرد. ما کمبود مهندس و تکنیسین فنی برای ساخت ساختمان و سایر متخصصان برای احداث نداریم. یکی از مشکلات برای ساخت مسکن، زمین احتکار شده است. دولت‌ها و مجالس قبلی کاری نکردند و قیمت ملک افزایش یافت که باید برای آن چاره‌اندیشی کرد.

پافشاری رئیس‌جمهور

البته عقب‌نشینی وزیر راه و شهرسازی با واکنش ابراهیم رئیسی همراه شد به‌طوری‌که در سفر استانی رئیس‌جمهور به خراسان‌جنوبی اعلام کرد: آقایان به ما می‌گویند ممکن است در مورد وعده مسکن خلف‌وعده کنید؟ هرگز! در این دولت هرگز چیزی را از مردم نخواهیم پوشاند.
وی با بیان این‌که ساخت سالانه یک میلیون مسکن از تکالیف قانونی هر دولت است، افزود: به لطف خدا زمین در کشور موجود است، لذا با همت بالا در مردم و جوانان و دارا بودن امکانات از لحاظ مصالح، نیازی به خارج نداریم که بخواهند برای ما مسکن بسازند.

راهکارهای پیش‌روی وزارت راه و شهرسازی

فرهاد بیضایی، کارشناس مسکن: براساس وعده وزیر پیشین راه‌وشهرسازی، برنامه‌ریزی برای ساخت یک میلیون واحد مسکونی در هر سال توسط این وزارت انجام شد که از چند جهت قابل تحقق نیست‌. ظرفیت فنی و اجرایی وزارت راه‌وشهرسازی به‌نحوی نیست که امکان ساخت این تعداد واحد مسکونی در یک سال را داشته باشد. علاوه بر این، این وزارت پتانسیل انجام چنین تصدی‌گری را در شرایط فعلی ندارد. اجرای طرح یک میلیون واحد مسکونی به تسهیلات گره خورده و تسهیلاتی که تاکنون برای این طرح در‌نظر گرفته شده، امکان تحقق ندارد. بانک‌ها نیز عموما همکاری نمی‌کنند و اتفاقی در این حوزه نمی‌افتد. علاوه بر این باید توجه داشت مداخلات این‌چنینی در بازار، نتایج خوبی در پی ندارد. در همین راستا دولت باید نهضت ملی مسکن را در عمل به طرحی ملی تبدیل کند. درست است که اکنون نام این طرح، نهضت ملی مسکن است اما با اتفاقاتی که افتاده، این طرح بیشتر نهضت دولتی مسکن است و مردم و بخش خصوصی در برنامه‌های این طرح نقشی ندارند. بخش خصوصی باید فعال شود و در حوزه مسکن سرمایه‌گذاری کند تا بتوان در حوزه مسکن جذب سرمایه کرد. این اقدام می‌تواند به تحقق وعده ساخت یک میلیون واحد مسکونی کمک کند.

روزنامه جام جم