از خروش دُوِیرج تا خروش اصفهان

جام جم آنلاین اصفهان ؛ «وقتی هوا کاملاً تاریک شد، رزمندگان پشت خط، آماده فرمان از قرارگاه ایستادند. بارش باران بسیار تند شد و از بین شیارها جویبارهایی روان گشت. رودخانه «چیخواب» و «دویرج» در پیش بود و نیروها و سیلاب‌ها هم هر دو به سمت دویرج در حرکت بودند. گروهی از فرماندهان و نیروها پیشی گرفتند و خود را به آن‌سوی رودخانه‌ها رساندند و گروهی ماندند.

هوا تاریک بود جز چندنفری که در کنار رودخانه منتظر عبور بودند کسی فرو رفتن بچه‌ها را نمی‌دید. آن‌ها برای یک‌لحظه توقف نکردند، چون فرمان، حرکت و عبور بود. خبر طغیان رودخانه به قرارگاه رسید، اما همچنان تأکید بر گذر از رودخانه بود تا اینکه فرماندهان یکی پس از دیگری بر ساحل رودخانه حاضر شدند و دیگر عبور را مصلحت ندیدند، اما دیر شد و حدود دو گردان در رودخانه غرق شدند.»

این بخشی از کتاب «دویرج» است که «حسینعلی محمدی» آن را با محوریت چرایی و چگونگی عملیات محرم، شرح عملیات، بازتاب جهانی آن، معرفی فرماندهان و شهدای این عملیات و  خاطرات رزمندگان حاضر در آن نگاشته است. کتابی که روایت عملیات محرم و شرح ۲۵ آبان، حماسه ایثار مردم اصفهان است و سال ۱۳۹۵ توسط انتشارات دارخوین اصفهان منتشر شده است.

بارانی که عمق رودخانه را به۱۰ متر رساند

این نویسنده در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: روز ۲۵ آبان سالروز تشییع ۳۷۰ شهید عملیات محرم در اصفهان است که دهم آبان سال ۱۳۶۱ در منطقه عین‌خوش آغاز شد و نیروها در سه محور به دشمن حمله کردند، اما در محور چم‎هندی رودخانه دویرج که یک رودخانه فصلی در منطقه بود در لحظه عملیات و ساعت ۱۱ شب، طغیان کرده و به‌این‌ترتیب ۲ گردان ما را درگیر کرد، به‌طوری‌که نتوانستند از این محور عبور کنند، اما گردان‌های دیگر در بقیه محورها به اهداف خود دست یافتند.

حسینعلی محمدی در خصوص شناسایی ویژگی محل عملیات، گفت: دویرج رودخانه‌ای فصلی بود که در حدود ۱۰ یا ۱۵ سانتی‌متر آب داشت، اما از شب قبل از عملیات باران شدیدی شروع به باریدن کرد و در مدت چهار یا پنج ساعت آب از تمام تپه‌ها و کوه‌های اطراف به سمت این رودخانه سرازیر شد و در ساعت ۱۰ شب که زمان عملیات بود، رودخانه طغیان کرد، به‌طوری‌که عمق آب به ۱۰ متر رسید و پل چرم‌سری که روی رودخانه بود و تخریب شد و نیروها زمین‌گیر و شهید شدند.

عضو اطلاعات عملیات لشکر امام حسین(ع) ادامه داد: یک یا دو روز بعد با فروکش کردن آب، جنازه‌ها پیدا شد. نزدیک به هزار نفر در این محور شهید شده بودند؛ شهدایی مربوط به لشکر امام حسین و تیپ ۸۴ خرم‌آباد. تعداد ۷۰۰ شهید از شهدای عملیات محرم مربوط به اصفهان بودند. در آن زمان بعد از مذاکره‌ شهید حسین خرازی، فرمانده لشکر با  مسئولان کشوری و استانی تصمیم بر آن شد که چون ممکن است اصفهان طاقت تشییع ۷۰۰ شهید را نداشته ‌باشد، شهدا را از سه مرحله به اصفهان منتقل و تشییع شوند، به همین دلیل در ۲۴ آبان ۳۷۰ شهید به اصفهان واردشده و در روز ۲۵ آبان از میدان امام(ره) به سمت گلستان شهدا تشییع شدند.

هیچ کوچه‌ای از سیاه‌پوشی برای شهدا خالی نبود

محمدی با بیان اینکه در ایام ۲۵ آبان شهر درگیر تشییع و تدفین شهدا بودند، گفت: هر مرحله از این حماسه، داستان و وقایع خاص خود را دارد که می‌توان به‌صورت مستقل به آن پرداخت. گلزار شهدای اصفهان امکان و فضای کافی برای تشییع و تدفین این تعداد از شهدا را نداشت و مسئولین از دو روز قبل به فکر اضافه کردن فضای گلستان شهدا افتادند و خانه‌های اطراف گلستان شهدا را از مردم خریدند. اینجا هم خانواده‌های اصفهانی ایثار دیگری از خود نشان داده و خانه‌های خود را برای الحاق به گلستان شهدای اصفهان تقدیم کرده و برای مدت نامعلوم به منازل اجاره یا هتل‌ها نقل‌مکان کردند؛ درواقع اگر بخواهیم تاریخ شفاهی اصفهان در ایام ۲۵ آبان را مرور کنیم، بیش از یک کتاب می‌شود و امیدواریم امکان ثبت این وقایع فراهم شود.

محمدی با اشاره به اینکه این روز، روز بسیار خاصی بود و شهر وضعیت عادی نداشت، ادامه داد: آن روز همه مردم داغدار بودند و اگر شب ۲۵ آبان در محله‌ها و کوچه‌های اصفهان گذر می‌کردید، جایی نبود که از حجله و تصاویر شهدا خالی باشد و مردم نه‌تنها این داغ‌ها را  طاقت آوردند و تحمل کردند، بلکه عصر همان روز مردم این استان برای حرکت به سمت جبهه‌ها آماده شدند، به همین دلیل این روز را به‌عنوان روز حماسه و ایثار اصفهان ثبت و در تاریخ اصفهان ماندگار شد.

نویسنده کتاب «دویرج» اضافه کرد: من کتاب دویرج را با توجه به عملیات و اتفاقات این روز نوشتم که شرحی از عملیات محرم است. در این کتاب به‌تمام گردان‌ها، دسته‌‏ها، یگان‌ها و افراد دخیل در عملیات محرم به‌ویژه لشکر امام حسین(ع) اشاره‌ شده و با فرماندهان این عملیات درباره نحوه انجام عملیات و شرایط محورهای عملیاتی مصاحبه شده است، همچنین در بخش دیگر به انعکاس رسانه‌ایِ عملیات محرم پرداخته‌ شده و در بخش آخر نیز خاطرات رزمندگان عملیات محرم با ذکر نام، بیوگرافی و وصیت‌نامه آن‌ها بیان‌شده است.

هاجر مقضی خبرنگار جام جم آنلاین