فانتزی خطرناک

تا مدت‌ها مردم تصور می‌کردند سیگارهای الکترونیک کاملا بی‌خطر بوده و همه افراد به راحتی می توانند آن را جایگزین سیگار کنند اما تحقیقاتی که روی این سیگارها انجام شده نشان می‌دهد که سیگارهای الکترونیکی هم به خودی خود مضر بوده و نمی‌توان آنها را کاملا بی‌خطر تلقی کرد.

درست است که این سیگارها نسبت به سیگارهای معمولی مزایایی دارند اما آنقدر بی‌خطر نیستند که بتوان به همه افراد توصیه کرد به جای سیگارهای رایج از این سیگارهای الکترونیکی استفاده کنند.

در گفت‌وگو با دکتر علیرضا اسلامی‌ نژاد، فوق تخصص ریه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مضرات سیگارهای الکترونیکی و نحوه اثرگذاری آنها بر سیستم تنفسی را مورد بررسی قرار داده‌ایم.

سیگارهای الکترونیک در انواع مختلفی در بازار وجود دارد اما به طور کلی، عملکرد واحدی دارند به گونه‌ای که این قبیل سیگارها با گرم کردن مایعی که معمولاَ حاوی نیکوتین است، بخارهایی تولید می‌کنند.

این ماده اعتیادآور در انواع سیگارهای معمولی و فرآورده‌های تنباکویی وجود دارد. مصرف‌کنندگان این سیگارهای الکترونیک گازهای تولیدشده را به ریه استنشاق می‌کنند.

دکتر علیرضا اسلامی‌نژاد، فوق تخصص ریه در این رابطه به جام‌جم می‌گوید: «انواع جدیدی از سیگارهای الکترونیک وارد بازار شده‌اند که یکی از آنها سیگارهای الکترونیک «ویپ» است. این دستگاه‌ها مجهز به نوعی گرم‌کننده است که مایع داخل سیگار را به صورت گاز تبخیر می‌کند. مایعی در مخزن سیگارهای الکترونیکی موجود است که بعضی از آنها یک‌بار مصرف بوده و با یک بار استفاده دور انداخته می‌شود اما برخی دیگر قابل شارژ بوده و فرد می‌تواند پس از اتمام مایع داخل مخزن، مخزن دیگری جایگزین قبلی کند. سیگارهای الکترونیکی حاوی نیکوتین بوده و دارای محتویاتی مشابه سیگار است و برخی هم دارای اسانس و مواد افزودنی برای طعم بهتر سیگار هستند. در گازهای منتشر شده از گازهای متساعد شده از سیگار الکترونیک موادی چون نیکوتین، ذرات خیلی‌ریز، مواد طعم‌دهنده، مواد شیمیایی تحریک‌کننده سرطان، فلزات سنگین مانند نیکل و سرب یافت می‌شود.»

کم ضررتر است اما بی خطر نه

به گفته این فوق تخصص ریه، در مطالعات علمی ثابت شده است که سیگار الکترونیکی بدون ضرر نیست ولی ضرر آن از سیگار معمولی کمتر است و گرچه سیگارهای الکترونیکی می‌تواند در ترک سیگار کمک‌کننده باشد ولی این گونه نیست که کاملا بی‌ضرر باشد بلکه ثابت هم شده است که سیگارهای الکترونیکی عوارض ریوی دارد. آن دسته از سیگارهای الکترونیکی که دارای افزودنی هستند ممکن است ابتلا به سرطان را هم در افراد افزایش دهد. سیگارهای الکترونیکی در نوجوانان و جوانان و خانم‌های باردار و افرادی که تاکنون مواددخانی استفاده نکرده‌اند قابل توصیه نیست.

حرارت سیگار سرطان زاست

دکتر اسلامی‌نژاد درباره عوارض سیگارهای الکترونیک به جام‌جم می‌گوید: عوارض آنها از سیگارهای معمولی کمتر است. از مشکلاتی که سیگارهای معمولی دارند، حرارتی است که ایجاد می‌کنند؛ این حرارت روی تارهای صوتی و مخاط دهان و زبان عوارضی به جا می‌گذارد. علاوه بر حدود ۴۰۰۰ مواد سرطان‌زایی که داخل سیگارهای معمولی وجود دارد، حرارت تولید‌شده در سیگار می تواند بسیار مضر باشد و همان طور که گفته شد روی تارهای صوتی و مجاری فوقانی تنفسی تاثیر می‌گذارد. می‌توان گفت که از دلایل اصلی بروز سرطان‌های مجاری فوقانی تنفسی، حرارتی است که در سیگارهای معمولی تولید می‌شود. زمانی که فرد دود سیگار را استنشاق می‌کند، حرارت در مجاری تنفسی باعث بروز مشکل می‌شود اما این مشکل در سیگارهای الکترونیکی وجود ندارد، خنک بوده و حرارتی ایجاد نمی‌کند.این پزشک فوق‌تخصص ریه همچنین تاکید می‌کند که به علت نیاز نداشتن به استفاده از کاغذ سیگار، مواد حاصل از سوختن کاغذ در دود سیگارهای الکترونیکی یافت نمی‌شود. بنابراین بیمار در معرض سموم کمتری قرار می‌گیرد. در سیگارهای الکترونیکی بیمار عمدتا نیکوتین و مشتقات آن را استنشاق می‌کند. اما در هر صورت این بخارات هم بی‌ضرر نیستند.»

به هیچ کسی توصیه نمی کنیم

دانشیار دانشگاه شهید بهشتی اظهار می‌کند: «گرچه عوارض ناشی از استعمال سیگارهای الکترونیکی به مراتب کمتر است و به همین دلیل در برخی مقالات علمی در گروهی از افراد برای کاهش مصرف دخانیات قابل توصیه است اما همچنان تاکید می‌کنم که این قبیل سیگارها بدون عارضه نیست. بنابراین ما به‌عنوان پزشک به هیچ عنوان توصیه نمی‌کنیم که افرادی که تاکنون مواد دخانی استفاده نکرده‌اند از سیگارهای الکترونیکی استفاده کنند. از نظر من ضر ر‌سیگار الکترونیکی مانند سیگار معمولی است فقط کمی عوارض کمتری دارد و از این رو به هیچ کسی مصرف آن را توصیه نمی‌کنم. همچنین به دلیل عوارض مشابهی که با سیگارهای عادی دارد، مصرف آن در برخی افراد پرخطرتر است. برای مثال، هر چه سن پایین‌تر باشد، ضرر استفاده از این سیگارها بیشتر است و همچنین در خانم‌های باردار و افراد کم سن هم این مساله صدق می‌کند و به همان اندازه که سیگار می‌تواند برای این قشر مضر باشد، مصرف سیگار الکترونیک هم می‌تواند خطرناک باشد. مطالعات علمی برای بررسی اثرات عوارض طولانی مدت سیگارهای الکترونیک کماکان در حال انجام است و گاهی مطالعاتی با نتایج کاملا متناقض گزارش می‌شود.»