ایران‌شناسی به‌جای ایران‌هراسی

نمونه‌اش موتور جست‌وجوی گوگل در هنگامه جست‌وجوی کلمه ایران! این‌که لینک‌های به‌تصویرکشیده شده توسط این جست‌وجوگر در صفحه ابتدایی خود هیچ سنخیتی با آنچه در فضای پیرامونی ما می‌گذرد، ندارد، اما ما در رابطه با تصویر واقعی از خود چه کرده‌ایم؟ چه می‌توانیم کنیم؟ سینمای ما در دو دهه گذشته دست روی اقلیت‌ها گذاشته و عموما روایت‌هایی از ایران را روی پرده فستیوال‌های سینمایی برده که اساسا روایت حداکثری از جامعه نبوده است.

 

به‌عنوان مثال میزان فیلم‌هایی که در آن از خیانت و فروپاشیدگی خانواده در ایران به این جشنواره‌ها راه یافته، نسبت به بروز این اتفاقات در جامعه حقیقی ایران ندارد. حوزه‌های دیگر هم تا حدودی به همین سیاق پیش رفته‌اند، اما حوزه‌ای که می‌تواند در این زمینه موثرتر از دیگر موارد باشد «صنعت گردشگری» است. صنعتی که ایران با وجود ضعف در زیرساخت‌های لازم آن همچنان از خوشنام‌ترین کشور‌های جهان است. مراد از گردشگری تنها اشاره به جاذبه‌های تاریخی و طبیعی نیست (هر چند در آن زمره ما به گواه آمار‌های خود سازمان‌های بین‌المللی از سرآمدان جهان هستیم)، اما خلق و خوی مردمان ایران و خرده‌فرهنگ‌های اقوام و‌... هم بخشی مهم از این صنعت است. راهی که بی‌واسطه می‌تواند به یک برداشت منطقی و حقیقی از جامعه ایرانی برای جهانیان بینجامد. تا چند هفته دیگر یکی از مهم‌ترین تورنمنت‌های ورزشی در همسایگی ایران آغاز می‌شود.

 

جام جهانی فوتبال به‌واسطه بازه چهارساله از انجام آن در مدت یک ماه، تمام توجهات خبری و رسانه‌ای را به خود جلب می‌کند. همین همجواری می‌تواند راهی درست برای تغییر نگرشی باشد که رسانه‌های بیگانه همواره سعی در تحمیل آن به مخاطبان‌شان داشته‌اند. ذهنیتی که بسیاری از آن با عنوان «پروژه ایران‌هراسی» یاد می‌کرده‌اند. اجرای پروژه ایران‌هراسی در گام اول به‌دنبال تحقق اهداف سیاسی مدنظر خود است، اما این پروژه به شکل مستقیم قلب صنعت گردشگری را نشانه رفته است. درعین حال توسعه گردشگری، بهترین و مهم‌ترین سلاح مبارزه با «ایران‌هراسی» نیز محسوب می‌شود.

 

یکی از اصول اساسی در پروژه ایران‌هراسی توسط امپراتوری رسانه‌های غربی جلوگیری از مخابره و انعکاس هرگونه خبر مثبت یا تصویر سازنده و شفاف از داخل ایران یا تخریب آن است. به‌گونه‌ای که همواره موضوع نبود امنیت و تصویر چهره‌ای مخدوش از کشورمان در سطح اذهان جهانی حفظ شود. با وجود این حجم از فعالیت و فرآیند گسترده و پیچیده رسانه‌ای در زمینه پروژه ایران‌هراسی و جنگ نرم از سوی دولت‌های سلطه‌گر و معاند، اصولا تنها راه مقابله و خنثی‌سازی، انجام کار فرهنگی و رسانه‌ای متقابل و مشابه در همان ابعاد و اندازه است که متأسفانه به‌هیچ عنوان شاهد تحقق آن، دست‌کم در ابعاد مورد انتظار برای پاسخگویی نیستیم.

 

در این میان نهاد‌های متولی با انجام تبلیغات گسترده فرامرزی باید برای بازیابی و ترمیم چهره غبارآلود ایران در سطح بین‌الملل تلاش کنند. گواه کارآمدی این مدعا انتشار تجربیات مطلوب، مثبت و سازنده سفر به ایران توسط گردشگران خارجی است که به‌رغم تبلیغات گسترده منفی علیه کشورمان به ایران سفر کرده و بعد از سفر، نسبت به عدم تطابق حقایق جامعه ایرانی با تصویر سوء و منفی ارائه شده از سوی این رسانه‌ها شهادت داده‌اند و ایران را یکی از امن‌ترین و زیباترین کشور‌ها در سطح دنیا عنوان کرده‌اند.