محیا؛ گویای قواعد زندگی دینی

این شرحی است که در معرفی برنامه محیا آمده است. مسابقه‌ای با اجرای سهیل اسعد، چهره‌ای که این روز‌ها او را در برنامه سندباد هم می‌بینیم. کنار او سیدکاظم روحبخش هم به‌عنوان کارشناس مذهبی حضور دارد و توضیحات لازم را پس از پاسخگویی شرکت‌کنندگان برنامه به پرسش‌ها ارائه می‌دهد. این دو سعی دارند در فضایی صمیمانه اجرا را جلو ببرند. اساس مسابقه بر پایه سؤالاتی مرتبط با احکام مورد نیاز در بخش‌های مختلف زندگی است که به‌گفته یکی از تهیه‌کنندگان تلاش شده است، کاربردی و در پیوند با زندگی اجتماعی مخاطبان باشد. مسابقه تلویزیونی محیا به تهیه‌کنندگی حسین نصیری، روح‌ا... محقق‌راد و کارگردانی هنری سیدمجتبی طباطبایی شنبه و یکشنبه ساعت ۲۲ و ۳۰ دقیقه از شبکه دوی سیما پخش می‌شود. در گفتگو با نصیری درباره فصل دوم این برنامه که مدتی است پخش آن آغاز شده، گپ زدیم که در ادامه آمده است.

قالب مسابقه، همیشه یکی از ساختار‌های جذاب برنامه‌سازی است که مخاطبان زیادی دارد. برنامه سازان معمولا سعی می‌کنند با الهام‌گیری از برنامه‌های معروف جهانی که در این قالب روی آنتن می‌روند یا به خرج دادن خلاقیت، مسابقات تماشایی بسازند که با بخش‌های متنوع و هیجان‌انگیز یا جوایز خاص بینندگان امروزی را به وجد آورد و برای شرکت در برنامه یا پیگیری آن ترغیب کند، اما مسابقه‌ای که امروز درباره‌اش گزارش می‌دهیم فقط به این ویژگی‌ها بسنده نکرده است و از اساس با بسیاری از مسابقات تفاوت دارد. همان‌طور که اشاره شد این تمایز صرفا در فرم یا دکور و اجرا نیست بلکه بیشتر جنبه محتوایی دارد. «مسابقه محیا» که دو شب در هفته از شبکه دوی سیما پخش و روز بعد ساعت‌ها ۷ و ۱۵ بازپخش می‌شود، پرسش‌هایی در حوزه فقه زندگی یا به بیان واضح‌تر زندگی دینی و احکام را از شرکت‌کنندگان می‌پرسد و با وجود موضوع جدی که این سؤالات دارند، تلاش کرده است با انتخاب لحن صمیمانه، از وجه سرگرمی هم غافل نشود و مخاطبانی را هم که چندان علاقه‌مند این فضا‌ها نیستند، پای برنامه خود بنشاند. این‌که چه شد سازندگان این برنامه سراغ چنین سوژه‌ای رفتند، پرسشی است که با تهیه‌کننده محیا در میان می‌گذاریم. حسین نصیری، یکی از تهیه کنندگان برنامه در گفتگو با خبرنگار جام‌جم درباره ساخت این برنامه بیان می‌کند: در حوزه برنامه‌‎سازی باید به‌دنبال عنصر سرگرمی هم باشیم.

 

موضوع احکام به‌خودی خود سنگین است و فضایی خشک و جدی دارد. همچنین کسانی که با مباحث احکام آشنا هستند و به رعایت آن باور دارند به‌دنبال این هستند که نظر بیان شده متعلق به کدام مرجع تقلید است و منبع آن چیست؟ برای ساختن برنامه‌ای با این محوریت که بتواند مخاطب را جذب کند، باید سراغ قالب تازه‌ای برویم. با همین تفکر پیشنهاد ساخت مسابقه را مطرح کردیم که دکور شیک، موشن‌های دیدنی و سروشکل استاندارد داشته باشد.

او ادامه می‌دهد: البته چالش‌هایی هم وجود داشت. برای مثال همین موضوع اختلاف‌نظر مراجع که مطرح کردم، از مسائلی بود که با آن مواجه شدیم. در این مورد مشورت کردیم و به حوزه اشتراکات چند نفر از مراجع بزرگ که مقلدان بیشتری دارند، رسیدیم.

تعامل با شورای فقهی

همان‌طور که اشاره کردم در مورد برخی احکام میان علما اختلاف‌نظر وجود دارد. پس پاسخ دقیق دادن به برخی پرسش‌ها در حوزه برای کسانی‌که تحصیلکرده فقه، الهیات یا رشته‌های مرتبط با آن هستند چندان ساده به نظر نمی‌رسد.

این تهیه‌کننده درباره منبعی که برای پاسخ‌دهی به پرسش‌های برنامه از آن استفاده می‌کنند، می‌گوید: من برنامه‌ساز هستم، نه فقیه. به همین دلیل یک شورای فقهی داریم که محتوا را در اختیار ما قرار می‌دهند. تیم نویسنده ما آن را تبدیل به محتوای رسانه‌ای می‌کند. گروه نویسندگان با این شورا تعامل مستمر دارند.

از نصیری می‌پرسیم احکام بسیار گسترده است؛ از احکام مرتبط با پاکی بگیر تا معامله، اجاره، ازدواج، امانت و... شما در این حوزه بیشتر سراغ چه فضایی می‌روید؟ او پاسخ می‌دهد: در این مسیر کم‌کم سراغ مسائل اجتماعی رفتیم؛ مثلا این‌که شما به‌عنوان بیننده در خانه، مدرسه، خرید، تجارت یا محل کار و... چه مسائلی داری؟ این مسائل را به صورت جزئی مد نظر قرار دادیم و پرسش‌ها را طراحی کردیم. در واقع مسائلی که آدم‌ها طی روز با آن درگیر هستند را بررسی می‌کنیم. اگر دقت کرده باشید در برنامه سراغ موضوعاتی رفتیم که ممکن است حقوقی به نظر برسند. لازم به ذکر است که در تیم محتوایی‌مان وکیل داریم. چون مسائل حقوقی را هم از مسائل شرعی گرفتند و جامعه با مسائلی مثل مهریه، نفقه و... درگیر است.

تهیه‌کننده محیا می‌افزاید: اگر محتوایی ببینیم که کاربردی نیست، آن را کنار می‌گذاریم، اما همان‌طور که گفتم به موضوعاتی هم می‌پردازیم که جنبه اجتماعی دارد و شاید در نگاه اول برخی مخاطبان، در حوزه احکام شمرده نشود. مثلا ما به موضوع محیط زیست و حیوانات هم پرداختیم، چون به زندگی روزمره بسیاری از ما ارتباط دارد.

تیتراژ آغازین برنامه از تولد کودک آغاز می‌شود و جنبه‌های مختلفی از زندگی را به تصویر می‌کشد که می‌شود گفت هم معنا با اسم برنامه یعنی محیاست. نصیری در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به این نکته می‌گوید: برای همین هم اسم برنامه را محیا گذاشتیم، چون به معنی زندگی است. زندگی در جامعه باید براساس قواعدی باشد. ما مسلمان هستیم؛ دین‌مان قواعدی را گذاشته است و جامعه‌مان هم همان قواعد را تایید کرده است.
او درباره پرداختن به برخی مسائل که بیشتر تکرار شدند و شاید شنیدن واژه احکام برای برخی از مخاطبان بیشتر یادآور آن موضوعات باشد، بیان می‌کند: یک‌سری از مسائل است که کاربردی نیست یا شاید برای بسیاری خوشایند نباشد یا زیاد تکرار شده است. برای مثال مباحث مربوط به نجاست، پاکی، آبکشی و... گرچه خیلی مهم است، اما مسأله ما در این برنامه نیست و برای همین خیلی کم در محیا بیان می‌شوند.

پرسش‌های کاربردی

این‌که برنامه محیا به‌دنبال پرسش‌هایی است که به فضای اجتماعی مرتبط باشد، احتمالا دست سازندگان را برای انتخاب سوژه می‌بندد. نصیری در این باره توضیح می‌دهد: درست است که با این نگاه دست‌مان در انتخاب سوژه تا حدی بسته می‌شود، اما سعی کردیم تعداد پرسش‌های تکراری‌مان خیلی کم باشد. به‌دلیل این‌که تلاش داریم در عین کاربردی بودن، خیلی ریز و جزئی به محتوایی که می‌خواهیم ارائه دهیم، نگاه داشته باشیم. البته کار بسیار سختی است.

وی درباره حفظ تنوع و نرسیدن به تکرار در این فصل هم توضیح می‌دهد: ایده‌هایی برای تنوع‌بخشی به برنامه داریم که امیدوارم عملی شود؛ مثلا این‌که برخی قسمت‌ها مختص مشاغل باشد. این تهیه‌کننده در مورد بازخورد مخاطبان هم می‌گوید: جالب است حتی از اقشاری که ممکن است به نظر بیاید چندان درگیر مباحث مربوط به احکام نیستند هم واکنش داشتیم. برخی از آن‌ها می‌گویند ما برنامه را دنبال می‌کنیم و برایمان جذاب است، چون با پیگیری آن، متوجه شویم خودمان چقدر درباره موضوعات مطروحه اطلاعات درستی داریم.

خاطره‌هایی از سراسر جهان

سهیل اسعد، مجری آرژانتینی‌الاصل تلویزیون اجرای این برنامه را برعهده دارد. نصیری درباره حضور و لحن اجرای اسعد می‌گوید: آقای اسعد، فردی باسواد و دنیادیده است که ایده‌های خوبی دارد. از او خواستیم در برنامه شوخی‌‎ داشته باشد، بخندد و با شرکت‌کنندگان در فضایی صمیمانه گفتگو کند. اسعد حتی گاهی به زبان اسپانیایی با مخاطبان شوخی می‌کند. یکی دیگر از ویژگی‌های اجرای جناب اسعد این است که درباره موضوعات مطرح شده در برنامه، خاطره‌ها یا تجربه‌های زیسته از سراسر جهان را تعریف می‌کند. مثلا اگر پرسشی در مورد وام مطرح شود، او از شرایط اعطای وام در آرژانتین یا کشور‌های دیگری که درباره‌شان اطلاع دارد، می‌گوید، یا برای نمونه از مواردی مثل رشوه و فرهنگ مرتبط با آن در دیگر کشور‌ها نکاتی را مطرح می‌کند. همین صحبت‌ها فضای برنامه را تلطیف می‌کند و به نظرم برای مخاطبان جذاب و بامزه است.
تهیه‌کننده محیا ادامه می‌دهد: درباره مجریان برنامه خیلی تحقیق کردیم تا ضمن احاطه داشتن به حوزه محتوایی برنامه و اجرا، بتوانند جنبه سرگرم‌سازی مخاطبان را هم رعایت کنند. حاج‌آقا روحبخش هم که بخش اجرا و داوری را برعهده دارد، جزو فعالان این حوزه است و همچنین کاراکتر جذابی دارد؛ ضمن این‌که سیما و بیان خوبی دارد و شخصی به‌روز است. او همچنین جزو فعالان فضای مجازی به‌حساب می‌آید که کلیپ‌هایش وایرال می‌شود.
وی می‌افزاید: درباره اجرا باید اضافه کنم که خواستیم از فضای گفت‌وگوی مستقیم و سخنرانی که معمولا برای برنامه‌هایی با مضامین مذهبی در‌نظر گرفته می‌شود، فاصله بگیریم و به مخاطبان در دل مسابقه، اطلاعات دهیم تا فضا خسته‌کننده نباشد و ریتم کند نشود.

با «محیا» تا نوروز

یک فصل ۵۰ قسمتی از برنامه روی آنتن رفته است. یک فصل دیگر به‌تازگی شروع شده است و پخش آن تا نزدیک عید نوروز ادامه خواهد داشت. به گفته نصیری، تغییراتی در این فصل از‌جمله در گرافیک و موضوعات ایجاد شده است. او همچنین درباره ادامه‌دار شدن برنامه و رسیدن به فصل سوم بیان می‌کند که همه چیز بستگی به استقبال مخاطبان، بازخورد آنان و نظر مدیران دارد.

پیامک بزنید تا محیایی شوید

از تهیه‌کننده محیا درباره نحوه شرکت در برنامه می‌پرسیم و او پاسخ می‌دهد: قبلا برای شرکت در برنامه راه‌های مختلفی از‌جمله اپلیکیشن، سایت و... را معرفی کرده بودیم، ولی فعلا در این فصل علاقه‌مندان می‌توانند با ارسال پیامک به شماره ۰۹۹۰۶۱۰۰۰۲۳ در برنامه شرکت کنند.

روزنامه جام جم