پرس‌تی‌وی و کنشگر«‌بین‌الاذهانی»

یکی از بنیادهای اساسی و محوری علم ارتباطات، نوع درک و فهمی است که کنشگران مختلف نسبت به یکدیگر دارند. در واقع، افراد با تصورهای ذهنی خود از دیگران است که آنها را دوست، دشمن یا هر چیز دیگری خطاب کرده و در رابطه با آنها موضعگیری میکنند. البته که در این میان، یک کنشگر میانجی به اسم مولفه «هویت» وجود دارد که درحقیقت، بازیگران و کنشگران گوناگون با توجه به هویتی که برای خود تعریف میکنند و هویتی که برای دیگران در نظر میگیرند، نسبت به محیط بیرونی واکنش نشانمیدهند.در یک چشمانداز کلان، ملتهای مختلف در جهان نیز چنین وضعیتی دارند و «دگر هویتی» خود را در همین چهارچوب فهم کرده و تعریف میکنند. بااینهمه، ایران بهویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با تلاشهایی سازمانیافته و هدفمند در راستای مخدوشسازی تصویر این کشور در عرصه بینالمللی روبهرو بوده است. مسألهای که عملا در قالب دستورکار کلان منزویسازی ایران و در راستای منافع کنشگران مخالف با سازوکارهای سیاسی جدید در ایران دنبال شده و میشود. در این فضا، رسانههای برونمرزی کشورمان بهویژه شبکه پرس تیوی که از برد موثر و قابلتوجه بینالمللی نیز برخوردارد، نقشی قابلتوجه در ارائه حقایق و تصویر بدونروتوش ایران به مخاطبان بینالمللی بازی میکنند. درواقع، پرس تیوی با نمایش جلوههای پیشرفت و توانمندیهای ایرانی در حوزههای مختلف، عملا جلوه و تصویری جدید از ایران را به نمایش میگذارد که مخاطبان و افکار عمومی ساکن در کشورهای غربی و دیگر مناطق جهان، کمتر با آن آشنا شده یا از آن اطلاع دارند. موضوعی که به نوعی در قالب «دیپلماسی عمومی»، تاحدزیادی جنگ تبلیغاتی و روانی کشورهای غربی علیه ایران را خنثی و درعینحال، قدرت نرم کشورمان را هم تقویت میکند. بااینهمه باید توجه داشت که این تاثیرگذاری رسانهای، اساسا در قالب تئوری «کنش بینالاذهانی» اتفاقمیافتد. در چهارچوب تئوری مذکور، رسانهای نظیر پرس تیوی با نمایش واقعیتها و جلوههایی از جامعه ایرانی که مخاطبان غربی (و البته دیگر مخاطبان بینالمللی) کمتر با آنها آشنا هستند، عملا نوعی ارتباط ذهنی میان جامعه ایران و جوامع بینالمللی را ایجاد میکند و فضای جدیدی را در زمینه تعریف هویت ایرانی نزد مخاطبان بینالمللی و البته به چالش کشیدن تصویر نخنمایی که رسانههای مخالف با کشورمان دهههاست سعی در ترویج آن دارند، فراهم میسازد. از این منظر، کنشگری فعال پرس تیوی در نمایش تصویری پیشرفته و پیشرو از ایران، عملا بر مکانیسمهای ذهنی جوامع هدف تاثیرگذاری قابلتوجهی را میگذارد و بسیاری از روایتسازیها و گفتمانسازیهای مخالف با منافع کشورمان را زیر سؤال میبرد. موضوعی که مخصوصا در جهان کنونی که در قالب آن، افراد و ملتها به واسطه سازهها و برداشتهای ذهنی خود از یکدیگر وارد تعامل و مراوده با هم میشوند، از اهمیت قابلملاحظهای برخوردار است. در این میان، وجه ممیزه پرس تیوی این است که جدای از اینکه جلوههایی کمتر دیدهشده از جامعه ایرانی را به جهان بازتاب میدهد، درعینحال، روایتهایی خاص و مستقل را نیز در مورد موضوعات مختلف بینالمللی ارائه میکند که در نوع خود برای آن دسته از مخاطبانی که طالب شنیدن صداهای جدید رسانهای فارغ از جریانهای رسانهای مسلط غربی هستند، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. مسائلی که در یک چشمانداز کلان، همگی در راستای منافع ملی کشورمان قرار دارند و به فعالسازی ظرفیتهایی از کشورمان منجر میشوند که تاکنون تا حدزیادی مسکوتبودهاند.