پشت پرده فتنه ژئوپلیتیك قفقاز، امیال انگلیس و ناتو وجود دارد

به گزارش جام جم آنلاین، برنامه «گفتگوی سیاسی» رادیو گفت‌وگو با موضوع بررسی امنیت و منافع جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با فتنه ژئوپلیتیك قفقاز جنوبی و با حضور دكتر محسن پاك آئین سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان و كارشناس مسائل بین‌الملل در پشت خط تلفن، دكتر احمد كاظمی پژوهشگر اوراسیا و كارشناس حقوق بین‌الملل و دكتر شیوا علیزاده عضو هیئت‌علمی گروه مطالعات منطقه دانشكده حقوق در استودیو به روی آنتن رفت.

محسن پاك آئین در مصاحبه تلفنی با رادیو گفت‌وگو با اشاره به جنگ ۴۴ روزه دو سال پیش آذربایجان و ارمنستان كه منجر به آزادشدن ۷ شهر جمهوری آذربایجان شد، گفت: بعد از آن توافق‌نامه‌ای میان دو كشور با میانجیگری روسیه در مسكو امضا شد كه بر اساس آن بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان صلح برقرار شد.

وی با بیان اینكه در توافقنامه ابهاماتی وجود دارد، اظهار كرد: یك ابهام جدی در رابطه‌ با مسیر فرا سرزمینی آذربایجان - ارمنستان است كه به آن دالان زنگزور گفته می‌شود. آذری‌ها مدعی هستند به لحاظ تاریخی این منطقه متعلق به آذربایجان است و باید از این مسیر عبور كرده و به نخجوان برسند؛ اما ارمنستان این مسیر را در تمامیت ارضی خود می‌داند. این مسئله سبب شده است كه آذربایجان به‌زور متوسل شود.

این كارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به موضع قاطع جمهوری اسلامی ایران در رابطه‌ با درگیری‌های آذربایجان و ارمنستان بیان كرد: ایران در سطح رهبر معظم انقلاب و دیگر مسئولین به‌ صراحت اعلام كرد كه به‌هیچ‌وجه نمی‌پذیریم مرزهای جغرافیایی و ژئوپلیتیكی پیرامون ایران تغییر كند كه این موضوع به اطلاع سران آذربایجان، تركیه و روسیه رسیده است.

وی اشاره كرد: ایران از تمامیت ارضی كشورهای پیرامون خود حمایت كرده و تغییر مرزهای جغرافیایی قابل را پذیرش نمی‌داند. همان‌طور كه یك زمانی با تجزیه‌طلبی در قره‌باغ مخالفت و اعلام كردیم این منطقه در تمامیت ارضی آذربایجان قرار دارد، امروز هم اعلام می‌كنیم این دالان كه یك خط راه‌آهن است در تمامیت ارضی ارمنستان قرار دارد. این موضع هم به‌صورت رسمی هم و هم در دیدارهای دوجانبه به سران كشورها اعلام شده است. سه روز پیش معاون نخست‌وزیر روسیه هم موضع جمهوری اسلامی ایران را تأیید كرد.

سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان در مصاحبه تلفنی با رادیو گفت‌وگو با اظهار امیدواری از اینكه اختلافات آذربایجان و ارمنستان به‌صورت مسالمت‌آمیز و به‌زودی حل شود، اظهار كرد: این مسئله بدون تردید به سود همه كشورهای منطقه از جمله ایران نیز خواهد بود.

در ادامه احمد كاظمی با یادآوری ۲۶ سال آتش‌بس در قره‌ باغ گفت: این سؤال مطرح است كه چگونه بعد از این همه مدت آتش‌بس به یكباره در این منطقه جنگی شعله‌ور می‌شود و كشورهای غربی از جمهوری آذربایجان با سكوت خود حمایت می‌كنند، درحالی‌كه این كشورها در تمام آن سال‌ها اجازه هیچ اقدامی به آذربایجان نمی‌دادند.

وی با اشاره به مصاحبه الهام علی‌اف رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان با یك روزنامه ایتالیایی اظهار كرد: علی‌اف در آن گفتگو اعلام می‌كند بعد از جنگ دوم قره‌باغ در سال ۲۰۲۰ به مرزهای رسمی خود رسیده است و تأیید می‌كند اختلافات مرزی بین دو كشور وجود ندارد. سؤال این است چه اتفاقی رخ‌داده است كه آذربایجان مجدداً اقدام به تجاوز نظامی به ارمنستان كرده و بیش از ۱۴۰ كیلومتر از خاك ارمنستان را اشغال كرده است.

این كارشناس حقوق بین‌الملل در مصاحبه با رادیو گفتگو جنگ دوم قره‌باغ در سال ۲۰۲۰ را یك پروژه دانست و تصریح كرد: در قالب این پروژه و به بهانه آزادسازی اراضی جمهوری اسلامی آذربایجان یك فتنه ژئوپلیتیكی بزرگی توسط انگلستان در پشت‌صحنه و با محوریت ناتو و در روی صحنه توسط رژیم صهیونیستی، تركیه و جمهوری آذربایجان شكل گرفت. در حقیقت قره‌باغ یك بهانه محسوب می‌شد و كمااینكه قره‌باغ هم اینك نیز آزاد نشده است و این منطقه در اختیار جمهوری خودخوانده قره‌باغ با حضور صلح‌بانان روسیه است.

وی اشاره كرد: جمهوری آذربایجان اولویت خود را از قره‌باغ خارج كرده است و دنبال تغییرات گسترده ژئوپلیتیكی در منطقه است كه این تغییرات در واقع دالان «تورانی ناتو» محسوب می‌شود؛ زیرا پشت این فتنه، امیال و اغراض انگلستان و ناتو قرار دارد. آن‌ها در تلاش هستند از طریق آذربایجان، یك دالان یا كریدوری را از تركیه به‌صورت مستقیم به نخجوان و با نقض تمامیت ارضی جمهوری ارمنستان و از آنجا به خزر، آسیای مركزی و مرزهای چین ایجاد كنند.

پژوهشگر اوراسیا در خصوص تورانی نامیدن دالان ناتو توضیح داد و گفت: این دالان از منظر ترویج تورانیسم و پان‌تركیسم در منطقه، شبیه اقداماتی است كه انگلستان در قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ در منطقه آسیای مركزی با ترویج مباحثی مانند تركستان شرقی و غربی انجام می‌داد. درواقع انگلستان یك سابقه ۱۵۰ساله در منطقه از منظر تحریك قوم‌گرایی با محوریت پان‌تركیسم دارد. انگلستان در سال ۱۹۳۸ در مناطق اویغور نشین چین، موضوع تركستان شرقی را مطرح كرد و تئوریسین‌های پان‌تورانیسم عموماً افراد یهودی انگلیسی بودند.

كاظمی در مصاحبه با رادیو گفتگو از هدف كلان در فتنه ژئوپلیتیكی در منطقه گفت و اشاره كرد: ایجاد كانون ناامنی علیه ایران، روسیه و چین هدف اصلی است. هدف‌گذاری دالان تورانی ناتو فقط مختص ایران نیست و برای چین و روسیه نیز برنامه‌ریزی شده است.

وی افزود: ناتو و به طور ویژه انگلستان معتقد است برای ضربه‌زدن به ایران، چین و روسیه و جلوگیری از همكاری سه كشور، بهترین و مستعدترین منطقه آسیای مركزی و قفقاز است. این منطقه شبیه یك دالانی است كه توسط سه كشور چین، روسیه و ایران محاصره شده است. هیچ جغرافیای دیگری وجود ندارد كه با این سه كشور همسایه باشند.

این كارشناس حقوق بین‌الملل از چهار كاركرد دالان تورانی ناتو گفت و اظهار كرد: این چهار كاركرد شامل حوزه‌های انرژی، ترانزیت، قوم‌گرایی و گسترش ناتو می‌شود و قرار است در این چهار حوزه، معادلات منطقه تغییر پیدا كند.

در ادامه شیوا علیزاده در مصاحبه با رادیو گفتگو با اشاره این موضوع كه ایران در میان كشورهای منطقه تنها كشوری است كه روز استقلال ندارد، گفت: آخرین كشورهایی كه استقلال پیدا كردند كشورهای جدا شده از شوروی هستند.

وی با بیان اینكه جمهوری‌های حاضر در قفقاز محصول مرز بندی‌های شوروی هستند، اظهار كرد: این كشورها به‌صورت بالقوه درگیری‌های قومی زیادی دارند؛ زیرا مرزبندی‌ها به گونه بوده است كه به‌جای آنكه با روسیه درگیر شوند، با خودشان دچار اختلاف شوند و برای حل آن به مسكو مراجعه كنند.

عضو هیئت‌علمی گروه مطالعات منطقه دانشكده حقوق بیان كرد: قفقاز جنوبی به دلیل موقعیت جغرافیایی شاهد بیشترین بحران‌های قومی بوده است كه در طول سه دهه گذشته منجر به جنگ شده است.

وی جذابیت‌های ژئوپلیتیك قفقاز جنوبی را باعث وجود درگیری‌ها و نزاع‌های گسترده دانست و یادآور شد: در سال ۱۹۱۷ كه امپراطوری روسیه تزاری فرو می‌پاشد، انگلیسی‌ها، آلمانی‌ها و ترك‌ها در قفقاز جنوبی فعال می‌شوند. آن زمان چاه‌های نفت باكو جذابیت زیادی داشتند و تا پایان قرن ۱۹ نیمی از نفت جهان را باكو تولید می‌كند.

علیزاده در مصاحبه با رادیو گفتگو از نقش قدرت‌های فرا منطقه در قفقاز جنوبی گفت و اظهار كرد: در این منطقه شاهد فعالیت و نقش انگلیسی‌ها در طول تاریخ بوده‌ایم. در گذشته نیز ترك‌های جوان فعالیت داشتند؛ ترك‌های جوان پیرو ایدئولوژی بودند كه یهودیان روسیه تزاری آن را ساخته بودند كه به آن پان تورانیسم می‌گویند.

وی اشاره كرد: در سال ۱۹۷ كه جمهوری‌های قفقاز جنوبی تأسیس شدند یك مسیر ضدایرانی در هویت ملی آن‌ها وجود دارد. در هركدام از این كشورها كه اشتراكات بیشتر باشد، ضدیت با ایران نیز بیشتر است و بیشترین اشتراكات نیز در جمهوری آذربایجان است؛ زیرا از نظر فرهنگی، مذهبی، زبانی و تاریخی مشتركات زیادی داریم.