سرطان پروستات چقدر خطرناک است؟ آیا درمان‌های آن تاثیرگذار هست؟

اکثر افراد فکر می‌‎کنند که اگر برادر یا پدرشان درگیر سرطان پروستات نشده باشند، پس آنها هم همینطور خواهند بود، اما سرطان پروستات فقط به علت وراثت رخ نمی‌دهد یعنی گمان نکنید که اگر خانواده شما دچار سرطان پروستات نشده‌اند، پس شما نیز به آن مبتلا نمی‌شوید زیرا گاهی علت بوجود آمدن سرطان پروستات مواردی همچون رژیم غذایی، سن بالای  65 سال و... می‌باشد. بنابراین با توجه به اینکه هر ساله تشخیص سرطان پروستات برای هزاران مرد ایرانی مثبت می‌شود، احتمال اینکه شما یا کسی که او را می شناسید هم در این افراد باشید، وجود دارد. سرطان پروستات، دومین عامل مرگ و میر ناشی از سرطان در مردان بعد از سرطان ریه است و زمانی ایجاد می‌شود که عملکرد غده پروستات با مشکل مواجه شود.

اگرچه سرطان پروستات یک مشکل جدی است و به مرگ و میر هم منجر می‌شود، اما این موضوع خوشبختانه برای اکثر مردان صادق نیست. در واقع دهها هزار نفری که زمانی درگیر سرطان پروستات شده اند، هنوز زنده اند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب در افراد مبتلا به سرطان پروستات، درصد زنده ماندن تا بیش از پنج سال را به بیش از 90 درصد می رساند.

شیوع سرطان پروستات چقدر است؟

سرطان پروستات بعد از سرطان پوست، شایع ترین نوع سرطان در میان مردان امریکایی است. نتایج برآوردهای پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد در سال 1394 بر روی سرطان پروستات در ایران به شرح زیر بود:

• 16930 نفر در هر صد هزار نفر به سرطان پروستات مبتلا هستند.

متاسفانه آمار جدیدی از تعداد مبتلایان به سرطان پروستات در ایران وجود ندارد، اما به نظر می رسد که این تعداد به صورت سالانه در حال رشد است. بنابراین برای داشتن دید مناسبی از جامعه افراد مبتلا به سرطان پروستات می توانیم از آمار مربوط به کشور امریکا استفاده کنیم. برآوردهای انجمن سرطان امریکا از تعداد مبتلایان به سرطان پروستات در سال 2022 در کشور امریکا به این صورت است:

• در حدود 268490 مورد جدید سرطان پروستات
• در حدود 34500 مرگ ناشی از سرطان پروستات

نرخ زنده ماندن افراد مبتلا به سرطان پروستات

"احتمال زنده ماندن" می تواند دید مناسبی از درصد افراد مبتلا به نوع و شدت مشابه سرطان که در بازه مشخصی (معمولا پنج سال) بعد از تشخیص بیماری، هنوز زنده هستند را در اختیار دیگران قرار می دهد. شاید این احتمالات تضمینی برای مدت زمان زنده ماندن بیمار نباشد، اما می توان نسبت به احتمال موفقیت درمان به شما دید مناسبی اعطا کند.

یادتان باشد که احتمال زنده ماندن، برآوردی بر اساس نتایج بدست آمده از نتایج تشخیص بیماری افراد قبلی است، اما قدرت پیش بینی بخصوصی برای بیماران آینده ندارند. شاید این آمار برایتان گیج کننده باشد و سوالات بیشتری برایتان ایجاد کند. از پزشکتان (ترجیحا متخصص اورولوژیست) درباره این اعداد و ارقام و ارتباط آن با خودتان سوال کنید.

نرخ بقای نسبی 5 ساله چیست؟

با استفاده از نرخ بقای نسبی می توان افراد مبتلا به یک نوع و شدت بخصوص سرطان را با جمعیت کلی مقایسه کرد. برای مثال اگر نرخ بقای نسبی پنج ساله یک مرحله خاص سرطان پروستات، 90 درصد باشد، یعنی احتمال زنده ماندن مردان مبتلا به سرطان در پنج ساله آینده در مقایسه با مردانی که درگیر سرطان نیستند، 90 درصد است. با توجه به آنکه ارزیابی و سیستم ثبت داده قابل اتکایی دربارخ نرخ بقای افراد مبتلا به سرطان در ایران در دست نیست، از این آمار و اعداد مبتنی بر پایگاه داده امریکا استفاده کرده ایم. این اعداد مربوط به تشخیص ابتلا به سرطان پروستات در مردان، در بین سالهای 2011 تا 2017 است.

• موضعی: نشانه ای از انتشار سرطان به بیرون از پروستات وجود ندارد.
• منطقه ای: سرطان به بیرون از پروستات و بافت ها یا گره های لنفاوی اطراف منتشر شده است.
• نقاط دیگر: سرطان از پروستات به نقاط دیگری مثل ریه ها، کبد و استخوان منتشر شده است.

باید بدانید که:

• این اعداد فقط برای مرحله سرطان در تشخیص اولیه سرطان به کار می رود؛ و برای مراحل بعد از رشد، انتشار یا بازگشت سرطان بعد از درمان استفاده نمی شود.
• این اعداد همه چیز را در نظر نمی گیرد: نرخ بقا بر اساس شدت انتشار سرطان تعیین می‌شود، اما به سن و وضعیت سلامتی، نتایج آزمایش مثل سطح PSA و درجه بندی سرطان، واکنش بدن به درمان و فاکتورهای موثر دیگر نیز بستگی دارد.

انواع روش‌های درمانی سرطان پروستات

اگرچه نرخ بقای پنج ساله سرطان پروستات بسیار بالا است، اما هنوز عامل دوم مرگ و میر مردان به شمار می رود. پزشکان اکثر موارد سرطان پروستات را "تنبل" می نامند، یعنی سرعت گسترش آن کند است و می توان آن را در طول چند سال و بدون نیاز به درمان های دیگر تحت نظر گرفت. اما گاهی اوقات هم سرطان پروستات، پیش رونده خواهد بود و به سرعت رشد می‌کند. در حالیکه اکثر مردان با نمونه کند و تنبل سرطان پروستات دست و پنجه نرم می کنند، اما بالاخره احتمال ابتلا به نوع سریع و وحشی آن نیز وجود دارد و تا زمانی که تحت آزمایش کامل قرار نگیرید، نمی توان این موضوع را تعیین کرد.

به عبارتی، اینکه فکر کنید سرطان پروستات یک بیماری بی آزار است و لازم به توجه زیادی ندارد، اشتباه است و می تواند تبعات جبران ناپذیری برای بیمار به همراه بیاورد. این را هم باید بدانید که سرطان پروستات و بزرگ شدن غده پروستات متفاوت هستند و هر پروستاتی که بزرگ شده الزاما سرطانی نیست. در اینجا می خواهیم به بعضی از رایج‌ترین روش‌های درمانی سرطان پروستات اشاره کنیم: 

جراحی

در یک روند جراحی استاندارد رادیکال ریتروپوبیک پروستاتکتومی، بخشی از پروستات و نقاط لنفاوی اطرافش برداشته می‌شود. جراحان می توانند در اکثر موارد بدون صدمه زدن به اعصاب مسئول نعوظ یا مثانه، بخش های مشکل دار پروستات را می برند و احتمال بروز ناتوانی جنسی و بی اختیاری در مقایسه با قبل بسیار کمتر شده است. این درمان با توجه به سن بیمار و شدت جراحی، می توان اختلالات جنسی قبل از جراحی را بدون نیاز به درمان این مشکل، درمان کند.

پروستاتکتومی به کمک لاپاروسکوپی و روبات، همانطور که از اسمش بر می آید، از روبات برای جراحی استفاده می‌کند. امروزه محبوب ترین نوع جراحی رادیکال پروستاتکتومی در ایالات متحده امریکا، همین روش است.

اکثر مردان بعد از جراحی تا مدتی با بی اختیاری درگیر هستند اما با گذشت مدتی از جراحی، کنترل مجدد این موضوع را به دست می آورند. اگر بی اختیاری بیمار دائمی یا شدید باشد، می‌توان آن را با استفاده از مواردی مثل زیرپوش یکبارمصرف، ورزش، کاتتر کاندومی، پسخورد زیستی، گیره آلت تناسلی، ایمپلنت هایی در اطراف مجرای ادراری و ... کنترل کرد.

پرتودرمانی

پرتودرمانی یا استفاده از اشعه های مختلف، معمولا روش اصلی درمان سرطان پروستاتی است که هنوز در بدن منتشر نشده است. از این روش می تواند بعد از انجام جراحی نیز استفاده کرد و استفاده دیگر آن نیز کاهش درد ناشی از انتشار سرطان به استخوان ها است. بی اختیاری و ناتوانی جنسی از عوارض احتمالی پرتودرمانی است و در صورت بالا بودن سطح PSA بعد از جراحی نیز می توان از این روش استفاده کرد.

شکل پیشرفته تر این روش یعنی پرتودرمانی با شدت مدوله شده (IMRT) می تواند شدت پرتو بیشتری را با عوارض جانبی کمتر در بافت های اطراف، بر بافتهای پروستات وارد کند. مشاهده شده که تاثیر پرتودرمانی با اشعه پروتون از IMRT بالاتر است. از شکل متمرکزتر پرتوها، پرتودرمانی استریوتاکتیک، می توان برای مراحل اولیه سرطان پروستات استفاده کرد. اگرچه شاید دوره این درمان در مقایسه با IMRT کوتاهتر باشد، اما عوارض جانبی بیشتری دارد.

هورمون درمانی

استفاده از هورمون درمانی برای درمان سرطان پیشرفته پروستات توصیه می‌شود. تستوسترون روی گسترش سرطان پروستات موثر است و با استفاده از هورمون درمانی می توان جلوی تولید تستوسترون در بدن را گرفت و گسترش سرطان را متوقف یا کند کرد. داروهای زیر باعث کاهش مقدار تستوسترون تولید شده توسط بیضه ها می‌شود:

• Goserelin (Zoladex)
• Histrelin (Vantas)
• Leuprolide (Eligard, Lupron)
• Triptorelin (Trelstar)

حتی موارد شدید سرطان هم که درمان نمی شوند را می توان با هورمون درمانی تا چند سال کنترل کرد. اما این درمان احتمال بروز بیماری های قلبی در بیمار را افزایش می دهد. بعلاوه، نازک شدگی استخوان ها باعث می‌شود که احتمال بروز شکستگی ها نیز افزایش پیدا کند. با مصرف دارو می توان خطر بروز پوکی استخوان و شکستگی را کاهش داد.

درمان‌های دیگر

شیمی درمانی یک روش موثر برای مردان مبتلا به سرطان پروستات پیشرفته است که پاسخ مناسبی به هورمون درمانی نداشته اند. وقتی هورمون درمانی سنتی از عملکرد موثری برخوردار نباشد، می توان از روش‌های هورمون درمانی جدیدتر استفاده کرد. ایمونوتراپی (یک روش درمانی بیولوژیکی) به سیستم ایمنی بدنتان برای مبارزه با سرطان و مدیریت عوارض جانبی درمان کمک می‌کند.

هدف از درمان سرطان پروستات، افزایش مدت زنده ماندن فرد است و این موضوع در موارد تشخیص زودهنگام سرطان، محتمل تر است. کسانی که بعد از ابتلا به سرطان زنده می مانند، باید به صورت مرتب تحت معاینه و آزمایش قرار بگیرند و سطح تستوسترونشان را به دقت مورد بررسی قرار دهند. با درمان مناسب می توانید نرخ بقای پنج ساله را به شکل مناسبی بهبود دهید.