چتری برای بارداری و ناباروری

به گزارش جام جم آنلاین، در ماده ۵۴ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت که آبان ۱۴۰۰ توسط رئیس‌جمهور ابلاغ شد به وزارت بهداشت تکلیف شده تا درعرض شش ماه سامانه‌ای جامع را طراحی کند که در آن اطلاعات همه مراجعان باروری، بارداری، سقط و زایمان در همه مراکز بهداشتی، درمانی، آزمایشگاه‌ها، مراکز درمان ناباروری و مراکز تصویربرداری دولتی و غیردولتی با رعایت اصول محرمانگی ثبت شود. این تاکید به اندازه‌ای موکد است که برای مراکز بی‌توجه به این قانون، مجازات تعیین‌شده به‌طوری که اگر تا یک‌سال یعنی تا آبان ۱۴۰۱ در این سامانه حاضر نشوند یا اطلاعات مراجعان خود را به‌روزرسانی نکنند، ابتدا اخطار کتبی می‌گیرند و در صورت ادامه بی‌توجهی به تعلیق موقت و سپس سلب مجوز محکوم خواهند شد.

اما حتما مردم می‌پرسند که این همه تاکید و تهدید برای چیست و سامانه ملی باروری سالم چه فوایدی برای جامعه دارد و چگونه می‌خواهد به حمایت از خانواده و جوانی جمعیت کمک کند. پاسخ این سؤال البته مفصل است، ولی به‌طور خلاصه باید گفت این سامانه نیز قرار است همان کاری را انجام دهد که اکنون پزشکان، ماما‌ها و به‌ورزان انجام می‌دهند یعنی ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و مشاوره‌ای درباره بارداری و درمان ناباروری، ولی این‌بار به صورت ملی و یکپارچه و زیر چتر یک سامانه واحد.

ظاهرا نه پای «گشت بارداری» در میان است و نه پای «تغییر در مرجع صدور مجوز سقط جنین» چرا که سخنگوی وزارت بهداشت می‌گوید هدف از راه‌اندازی سامانه ملی باروری سالم چیزی به‌جز هوشمندسازی خدمات بهداشتی و درمانی در حوزه سلامت مادران باردار و درمان ناباروری نیست.

البته با توجه به این که در تبصره ۲ ماده ۵۴ قانون جوانی جمعیت، وزارت بهداشت مکلف است تا دسترسی مستقیم به این سامانه را برای شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، ستاد ملی جمعیت و سازمان پزشکی قانونی فراهم کند و هر شش ماه نیز به مجلس گزارش ارائه دهد، از هم‌اکنون نگاه‌های نقادانه‌ای پیرامون این سامانه شکل گرفته است. حتی دکتر نرگس توکلی، عضو انجمن متخصصان زنان و زایمان در گفتگو با جام‌جم احتمال می‌دهد که همه قشر‌های جامعه از این سامانه استقبال نکنند، زیرا ممکن است میلی به رصد و ثبت همه اطلاعات خود نداشته باشند.

با وجود این، اما پدرام پاک‌آیین، سخنگوی وزارت بهداشت از خدمات این سامانه می‌گوید که به‌زعم ما روی کاغذ آوردن اطلاعات برای مادران باردار، حمایت از آن‌ها و ارتقای سلامت در جامعه بسیار سودمند است. به‌گفته وی از زمانی که مادر باردار به پزشک مراجعه می‌کند و درخواست آزمایش یا سونوگرافی صورت می‌گیرد، نتایج در این سامانه ثبت و مجموعه اقدامات در آن بارگذاری می‌شود. همچنین اطلاعات افراد نابارور و خدماتی که این افراد در بخش دولتی و غیردولتی دریافت می‌کنند نیز ثبت و ارزیابی می‌شود. درعین حال در این سامانه، پنل یکپارچه نسخه‌نویسی الکترونیک نیز وجود دارد که به‌گفته پاک‌آیین، پزشکان صرف‌نظر از این که بیمار آن‌ها تحت پوشش کدام‌یک از بیمه‌هاست، می‌توانند با امضای دیجیتال از خدمات یکپارچه سامانه استفاده کنند.
مثبت‌ها و منفی‌های یک سامانه.

اما شاید هنوز هم عده‌ای بپرسند که اگر سامانه ملی باروری سالم به سامانه‌های نظام پزشکی، بیمه‌ها و سامانه‌های «سپاس» و «سیب» که بانک اطلاعاتی مرجع سلامت به‌شمار می‌آیند، همچنین به آزمایشگاه‌ها و مراکز تصویربرداری متصل شود پس تکلیف این همه دسترسی به اطلاعات شخصی مردم چه می‌شود؟
پاسخ این سؤال را حجت حاجی کاظم، کارشناس جمعیت به «جام‌جم» می‌دهد و تاکید می‌کند که طبق قانون جوانی جمعیت، اصل بر محرمانگی اطلاعات است و اگر اطلاعات در اختیار شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی، ستاد ملی جمعیت و سازمان پزشکی قانونی قرار می‌گیرد و حتی گزارشاتی به مجلس داده می‌شود تنها از باب شناسایی مسأله‌ها و رفع نقص‌ها از طریق قانون‌گذاری است.

با این حال، اما دکتر نرگس توکلی گر چه ارائه مشاوره‌های تلفنی و ارسال پیامک‌های مراقبتی به مادران باردار را اقدامی بسیار سودمند می‌داند، ولی باور دارد که ارائه این خدمات در کلانشهر‌ها هزینه کرد غیرضروری است چرا که در شهر‌های بزرگی مثل تهران، افراد به حدی به خدمات خصوصی مطلوب و متنوع دسترسی دارند که به مشاوره‌های تلفنی و پیامکی شاید نیازی پیدا نکنند. با این حال او نیز تاکید دارد که این خدمات در مناطق کم برخوردار مفید است، در استان‌هایی مثل سیستان و بلوچستان که دو شهر آن بعضا سه ساعت با هم فاصله دارند. حاجی کاظم، پژوهشگر جمعیت نیز می‌گوید در مناطقی که مراجعات به مراکز درمانی کم و نگاه‌ها هنوز سنتی است چنین خدمات یکپارچه‌ای می‌تواند به ارتقای سلامت منجر شود. حتی این سامانه در شهر‌های بزرگ نیز می‌تواند کارایی داشته باشد مثلا در مورد مادران بارداری که از حمایت‌های معمول خانوادگی بی‌بهره‌اند یا افرادی که در دوران عقد باردار می‌شوند و نگاه‌هایی منفی در مورد آن‌ها وجود دارد و به اجبار تنها و بی‌راهنما می‌مانند.

 

قوت‌ها
هوشمند‌سازی خدمات بهداشتی و درمانی
ارتقای سلامت در مناطق کم‌برخوردار
یکپارچه‌سازی اطلاعات افراد باردار و نابارور

ضعف‌ها
نگرانی از محرمانه نماندن اطلاعات
کارایی ضعیف در کلانشهر‌ها و مناطق برخوردار