خطر تضعیف بدنه مهندسی

افزایش میزان شرکت‎کننده‎های کنکور هر سال در گروه علوم‌تجربی نشان می‏دهد دانش‏آموزان به امید درآمد بالای رشته ‏های پزشکی، جذب گرایش‎های تجربی می‎شوند و دیگر توجهی به مهندسی و رشته‏ های علوم‌پایه نشان نمی ‏دهند.

برخی کارشناسان می‌گویند این مسأله در سال‎های آینده تبعات جدی برای کشور خواهد داشت. بر اساس گزارش ایسنا آماری که محمد مهدی کاظمی معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش‌وپرورش در نشستی به مناسبت هفته مشاغل ارائه داده است، اکنون فقط ۱۴.۸۷درصد از دانش‌آموزان کشور در رشته ریاضی تحصیل می کنند.

دکتر مجید میرزاوزیری، استاد دانشکده علوم‌ریاضی دانشگاه فردوسی مشهد درباره چرایی بی‌علاقگی دانش ‏آموزان به رشته ریاضی معتقد است: «جهان در حال تغییر است و شیوه‎های یادگیری هم تغییر می‎کند. با این شرایط خیلی‎ها از خود می‎پرسند چرا باید زبان دیگری را بیاموزم درحالی‌که اپلیکیشن‎های دقیقی برای ترجمه وجود دارد که می ‏توانم از آنها برای فهم زبان‏های دیگر استفاده و درعین‌حال با زبان خودم صحبت کنم. ریاضیات در دل خود سختی دارد، برای یادگیری و به‌کاربردنش باید مرارت کشید اما به عقیده من این‌طور نیست.

مسأله اصلی این است که افراد نمی‏دانند به‌طورکلی چرا باید سختی خواندن و یادگرفتن را تحمل کنند. زمانی انجام کار سخت، ابهت و ارزش داشت درحالی‌که طرز فکر رایج امروزی این است که فلان چهره مشهور با یک پست در شبکه ‏های اجتماعی می‏تواند درآمد بسیار بالایی داشته باشد. پس چه نیازی است که تلاش کنیم و سختی بکشیم و به مهارت ویژه‏ای مسلط شویم. این در حالی است که غیر از کاربردهای فراوانی که ریاضیات در زندگی و علوم دارد، ذهن را به چالش می‎کشد و آن را براق می‎کند. در کنار همه اینها اشتغال هم مسأله‌ای مهم و جدی است. دانش ‏آموزی که علاقه ‏مند است به رشته‏ های پزشکی وارد شود می‏ داند قرار است با تشریح جسد و شیفت بیمارستان و افرادی که تصادف کرده ‏اند سروکار داشته باشد. بااین‌حال به‌دلیل بازار کار جذاب وارد این حوزه می‏ شود. یعنی سختی‏های این رشته را برای اشتغال در آینده می‏ پذیرد اما درباره ریاضیات و رشته ‏های دانشگاهی آن این پذیرش و انگیزه وجود ندارد.»

تصویر نادرست رسانه‎‌ ها از ریاضیات

دکتر میرزاوزیری می‏ گوید: «تصویری که رسانه‎ها از ریاضیات در این سال‌ها نشان داده ‏اند تصویر درستی نبوده است. رسانه‌ها باعث شده‌اند افراد تصور کنند ریاضیات قوی یعنی محاسبات مثل ماشین‌حساب، سریع و ذهنی انجام شود. درحالی‌که قدرت ریاضیات در توانایی استدلال و منطق و مهارت حل مسأله است و نه الزاما ضرب و تقسیم. خیلی‎ها فکر می‏کنند مسائل ریاضی مجرد است و توانایی حل مسأله ریاضی از حل مسائل و بحران‌های زندگی مجزاست، درحالی‌که خواندن ریاضی کمک می‏کند در بسیاری از مشاغل توانایی و مهارت فرد ارتقا پیدا کند. مثلا کسی که ریاضی خوانده می‏تواند وکیل زبردستی باشد و با منطق دقیق‎تری استدلال بیاورد. چنین فردی در جلسات مذاکره دیپلماسی از روش منطقی بهتری استفاده می‏کند. به‌طورکلی تسلط به ریاضیات در شغل‏های مختلف تاثیرگذار است و جامعه بیشتر دنبال این است که ببیند کسی که ریاضی خوانده در آینده چه شغلی می‌تواند داشته باشد.»

ریاضیات ، کجای زندگی ماست؟

دکتر میرزاوزیری درباره تفکر رایجی که می‏گوید ریاضیات و به‌طورکلی علوم‌ پایه به اندازه رشته ‏های دیگر در زندگی کاربرد ندارد این‌طور توضیح می‏دهد: «معمولا این‌طور بوده که درسی به دانش ‏آموز ارائه می‎شود و بعد می‏ گویند کاربردش چیست و قرار است به چه دردی بخورد اما این مسیر آموزشی صحیحی نیست. من فکر می‏ کنم درستش این است که ابتدا با طرح یک معضل شروع کنیم و بعد بگوییم که راهکارش چیست و در آن میان روش ریاضی را درس دهیم. من پیشنهاد درسی به‌عنوان ریاضیات در زندگی روزمره برای دانشجویان در سال اول دانشگاه را ارائه دادم و ۷۰ساعت فیلم هم برایش ضبط کردیم. در این درس قرار است دانشجویان ببینند ریاضیات چطور این امکان را برایشان مهیا کرده که در پمپ‌بنزین از کارت‌ سوخت استفاده کنند و بدانند کدام‌یک از درس‎های ریاضی، مسأله استفاده از کارت‌سوخت یا کارت‎های بانکی را برایشان حل می‌کند. این‌که تلفن همراه‌مان چطور کار می ‏کند و بسیاری از ابزارهایی که فکرش را نمی‎کنیم ریاضی در تهیه و ساخت آن به کار رفته است می‏تواند دانشجویان را مطمئن کند ریاضی به شکل‏های مختلف در زندگی‏شان کاربرد دارد.»

ارتقای هوش مصنوعی بدون ریاضی ممکن نیست

استاد ریاضی دانشگاه فردوسی در پاسخ به این پرسش که حذف تدریجی رشته ریاضی از دبیرستان‏های کشور چه تبعاتی برای آینده بسیاری از مشاغل مهم خواهد داشت می‏ گوید: «کاهش علاقه به رشته ریاضی و حذف آن از دبیرستان‏ها ممکن است در نگاه اول این نگرانی را ایجاد می‏کند که کشور در سال‎های آینده با کمبود مهندس در حوزه ‏های مختلف روبه ‏رو خواهد شد و باید از کشورهای دیگر مهندس وارد کنیم اما واقعیت این است که باید دید تحولات علم و فناوری دنیا را به چه سمتی می‏ برد؟ آیا توسعه هوش مصنوعی و گسترس استفاده از اپلیکیشن‏ ها کمک می‏کند تا دیگر به مهندس نیاز نداشته باشیم؟ مسأله مهمی که خیلی‎ها به آن دقت نمی‎کنند این است اگر افرادی وجود نداشته باشند که بتوانند تحلیل کنند و بدانند چه سوالی را به رایانه‎ها بدهند تا هوش مصنوعی بتواند آن را محاسبه کند پس چه کسی این کار را خواهد کرد؟ واقعیت این است که برای ارتقای هوش مصنوعی به دانش ریاضیات نیاز داریم و همین‌طور کسانی که بتوانند با این دانش به هوش مصنوعی فرمان دهند.»

مریم ملی - گروه دانش روزنامه جام جم