ماجرای ویدئوی اعتراض داریوش مهرجویی به لغو اکران فیلمش چیست؟

با اصلاحات سازمان سینمایی، فیلم‌های لامینور به کارگردانی داریوش مهرجویی و علف‌زار به کارگردانی کاظم دانشی، از اکران نوروز کنار گذاشته شدند و فیلم‌های سگ‌بند به کارگردانی مهران احمدی و گل به خودی به کارگردانی احمد تجری جایگزین آنها شدند. اگرچه دو نکته مغفول مانده ترکیب قبلی اکران نوروزی در چینش جدید لحاظ شد و یک فیلم کمدی و یک فیلم در ژانر کودک و نوجوان، سبد اکران نوروزی را به درستی متنوع تر کردند اما در عوض غیبت دو فیلم مهم‌تر لامینور و علف‌زار، حاشیه‌ساز و بحث برانگیر شد؛ به ویژه حذف اولی سروصدای فراوانی به پا کرد. در این میان ویدئویی که از داریوش مهرجویی منتشر شد و او با حالتی آشفته و برافروخته و با برگه پروانه نمایش لامینور در دست، مراتب اعتراض خود را به سازمان سینمایی نشان می‌دهد، دست به دست و در واقع گوشی به گوشی در فضای مجازی گشت و بارها دیده شد و برخی نویسندگان و منتقدان سینمایی و فعالان رسانه‌ای در حمایت از فیلمساز پیشکسوت کشورمان مطالبی نوشتند.
عصبانی هستند
داریوش مهرجویی که خیلی‌ها از او به عنوان بهترین کارگردان سینمای ایران یاد می‌کنند، به جز این‌که فلسفه خوانده و چشمه‌ها و رگه‌های مباحث فلسفی و فلسفه منطق را در آثارش
-به ویژه بهترین کارهایش - می‌توان یافت، یک هنرمند اهل احساس هم هست و چه در آثارش و چه در واقعیت، می‌شود فوران احساسات و هیجانات را دید. وقتی منطق و فلسفه راه به جایی نمی‌برد یا زورش به واقعیت نمی‌رسد یا آب دنیای خیالی و داستانی مهرجویی با فضای خارج از قصه داخل یک جو نمی‌رود، استاد هیجان زده می‌شود و به خروش می‌آید. چه آنجا که در ابتدای فیلم نارنجی‌پوش وقتی با آشغال‌های ساحل مواجه می‌شود، اعتراضش به نابودی محیط‌زیست و فرهنگ غلط برخی مسافران و ساحل‌نشینان را با جارویی در دست نشان می‌دهد و چه در مراسم ترحیم عباس کیارستمی میکروفن در دست و با گفتن جمله «من عصبانی هستم» در عین آرامش، به‌تدریج ناراحتی‌اش را از درگذشت همکارش به قصور پزشکی مرتبط می‌داند و با گفتن جملاتی همچون «اینها عباس کیارستمی رو کشتند» و «قاتلین میان ما هستند» خشم و عصبانیتش فوران می‌کند.
واکنش تازه مهرجویی به حذف آخرین فیلمش از اکران نوروزی هم با جمله «من معترضم» شروع می‌شود و لحن او همان شور و حرارت و هیجانات و احساسات اعتراض به درگذشت کیارستمی را دارد. ناراحتی و عصبانیت مهرجویی از حذف لامینور از اکران نوروزی قابل درک و باعث تاسف است. به ویژه این‌که دو سال قبل هم لامینور جزو گزینه‌های اکران نوروزی بود اما کرونا همه چیز را به هم ریخت تا نمایش آخرین فیلم مهرجویی مدت‌ها به تعویق بیفتد. اعلام نام فیلم به عنوان یکی از فیلم‌های اکران نوروز ۱۴۰۱ امیدواری تازه‌ای برای مهرجویی و علاقه‌مندان سینمای ایران به وجود آورد اما به یکباره ورق برگشت و لامینور از اکران نوروز کنار گذاشته‌ شد. بنابراین تا حدودی باید به مهرجویی حق داد که از این اتفاق ناراحت و حتی معترض و عصبانی باشد اما او یک هنرمند است و انتظار می‌رود حتی خشم و عصبانیتش را هم به شکل هنرمندانه و با همان فلسفه و منطقی که آموخته و بلد است، بروز دهد. ضمن این‌که به نظر می‌رسد در این میان تحریک و شیطنت بعضی از اهالی سینما و رسانه هم نقش داشته‌باشد و آنها با دادن اطلاعات نادرست به استاد، از احساساتی بودن مهرجویی برای گل‌آلوده کردن آب و به هم ریختن اوضاع استفاده می‌کنند. در چنین شرایطی خود استاد هم باید حواسش باشد و هوشمندانه‌تر رفتار کند و راه را بر تعامل و گفت‌وگو نبندد.
از سوی دیگر از تصمیم سازمان سینمایی هم در این زمینه نمی‌توان چشمپوشی کرد. مهرجویی بنا به نظر بسیاری از منتقدان و تماشاگران و به گواه کارنامه پربارش، بهترین یا یکی از برترین کارگردان‌های تاریخ سینمای ایران است و این طرز رفتار با او به هیچ‌وجه درست و زیبنده نیست. او سرمایه بزرگ فرهنگی و هنری کشور است و اگر هم مخالفتی با سینمای او یا فیلمی مثل لامینور وجود دارد، با دعوت و گفت‌وگو قابل طرح است. در آن‌صورت بعید می‌دانیم مهرجویی همکاری نمی‌کرد و به نقطه مشترکی برای اکران فیلمش نمی‌رسید. حالا اما تصمیم سازمان سینمایی - که باوجود صدور پروانه نمایش و اعلام فیلم در میان ترکیب نوروزی آن را در آخرین لحظه از آثار اکران نوروز ۱۴۰۱ کنار می‌گذارند- محترمانه و قابل دفاع نیست. الان هزینه‌ای که سازمان سینمایی، ارشاد و دولت باید برای این موج رسانه‌ای و در اقناع افکار عمومی بپردازند، خیلی بیشتر از پیشگیری‌ها و تصمیمات درست اولیه است. البته بخش زیادی از خشم و عصبانیت مهرجویی به عقبه توقیف سنتوری در سال ۸۶ برمی گردد و حالا هم خود استاد و هم دوستدارانش، دوباره در وضعیتی تلخ و مشابه قرار گرفتند و همین هم عصبانیت آنها را تشدید کرده‌ است.
با این‌که فیلم‌های مهرجویی در سال‌های اخیر از جمله بعد از همان سنتوری، آثاری شاخص به لحاظ کیفی نیستند و با بهترین فیلم‌های کارنامه این فیلمساز فاصله زیادی دارند، شاید چندان نمی‌توان روی کیفیت و خروجی نهایی لامینور هم حسابی ویژه‌ باز کرد و شاید حتی خود طرفداران مهرجویی هم توقع زیادی در این مورد ندارند. پیرو همین شکست‌های مالی و اعتباری ساخته‌های اخیر مهرجویی، طبیعتا سینماداران هم مایل به اکران فیلم‌های کم‌فروشی نظیر لامینور در گیشه نیستند؛ آن هم در اکران طلایی نوروز به ویژه بعد از دو سال کمرشکن کرونایی. با این همه، نباید سرمایه‌هایی چون مهرجویی، کیمیایی و بزرگان دیگر را صرفا از دریچه گیشه نگاه کرد و شورای پروانه نمایش و سینماداران و مجموعه سازمان سینمایی باید آثار این فیلمسازان را فارغ از کسب درآمد ببیند. حضور هر فیلمی از این بزرگان فارغ از کیفیت، اعتبار هر نوبت اکران است و حکم احترام به مقام و جایگاه والای این فیلمسازان را دارد که حق بزرگی بر گردن سینمای ایران دارند.
به جز این، یکی از مواردی که شاید در میان این هیاهو و هجمه رسانه‌ای و شلوغ‌کاری مجازی، درنظر گرفته نمی‌شود، ملاحظاتی درباره ساختار موزیکال فیلم و  ناسازگاری و همخوانی نداشتن آن با شب‌های قدر در ماه مبارک رمضان باشد که مقارن با روزهای پایانی فروردین است. از این نظر اکران فیلمی چون لامینور در عید فطر، سازگارتر و مناسب‌تر به نظر می‌رسد. فراموش نکنیم اکران عید فطر هم بعد از اکران نوروز، از طلایی‌ترین نوبت‌های نمایش فیلم در ایران است و از آنجا که امسال عید فطر فاصله چندانی با عید نوروز ندارد، تفاوت چندانی با این دو نوبت طلایی اکران نیست و فیلم‌هایی چون لامینور که امکان نمایش در نوروز را نیافته‌اند، می‌توانند با درایت سازمان سینمایی و با تخصیص سالن‌ها و سئانس‌های مناسب، در عید فطر اکران شوند.     سگ‌بند روی تشک سینما
آن‌طور که می‌گویند سگ‌بند، اسم یکی از فنون کشتی است اما اینجا اسم فیلمی کمدی است که در فعل و انفعالات صورت گرفته چند روز اخیر، سر از اکران نوروز ۱۴۰۱ درآورده؛ فیلمی که به جای خلاصه قصه آن آورده‌اند: هیچ وقت گول اسم و ظاهر آدم‌ها رو نخورید؛ لشکر هیتلر با اون عظمت، اسمش نازی بود!
سگ‌بند ضمن این‌که آن مورد غیبت فیلم کمدی در ترکیب اکران نوروزی را برطرف می‌کند، امیدواری‌هایی جدی را هم در رونق گیشه به وجود می‌آورد. این امید هم از ترکیب بازیگران فیلم و چهره‌هایی چون امیر جعفری، بهرام افشاری و مهران احمدی می‌آید و هم از فیلم قبلی و اولین ساخته سینمایی مهران احمدی یعنی مصادره که با حضور رضا عطاران، بیش از ۱۵میلیارد تومان در گیشه فروخت. مضاف بر این‌که تهیه‌کنندگی سگ‌بند را نیز همچون مصادره، محمدحسین قاسمی به عهده دارد.
به یاد استاد اسدی
در تاریخ فوتبال ایران حتی در رده تیم‌ملی، گل به خودی‌های رنگارنگی داشته‌ایم که برخی به معنای واقعی کلمه ویرانگر بودند و باعث شکست هم شدند، البته فکر کنم همه گل به خودی‌های این‌طوری با گل به خودی عزیر بوهادوز مراکشی به شکل شیرینی جبران شد اما نمی‌دانیم چرا تا وقتی اسم گل به خودی می‌آید، تقریبا همه ایرانی‌ها یاد گل به خودی علی اکبر استاد اسدی به احمدرضا عابدزاده می‌افتند. ضربه سری تماشایی که البته خوشبختانه مردود اعلام شد اما ارجاع به این گل و شوخی با آن تمامی ندارد. حالا در میان فیلم‌های اکران نوروز ۱۴۰۱ اصلا فیلمی به نام گل به خودی داریم که شاید در میان آثار نوروزی، حکم همان ضربه تمام‌کننده استاداسدی را داشته‌باشد و از حالا حتی بتوان روی جایگاه رده آخری آن در میان هفت فیلم گیشه حساب باز کرد اما در عوض نکته مثبت آن ژانر فیلم است، یعنی کودک و نوجوان. همین که کودکان و نوجوانان ایران هم سرانجام در چینش اکران نوروزی دیده شدند و بچه‌ها هم سهمی در این اکران با هر کیفیتی دارند، خوشحال‌کننده‌ است. البته امیدواریم این ساخته احمد تجری با بازی بازیگرانی چون رایان سرلک، ابوالفضل رجبی، شقایق فراهانی، نسیم ادبی و علیرضا استادی در اکران هم موفق عمل کند تا سینماداران به اکران بیشتر فیلم‌های کودک و نوجوان در ادامه بیشتر ترغیب شوند. قصه گل به خودی درباره چند کودک است که در پرورشگاه زندگی می‌کنند و به کمک چند عروسک وارد ماجراهایی فانتزی و جذاب می‌شوند. 
نه توقیف است و نه مشکلی برای اکران دارد
در پی واکنش اعتراضی مهرجویی و حواشی ایجاد شده در این زمینه، حبیب ایل‌بیگی، معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی گفت: فیلم لامینور نه توقیف است و نه مانعی برای اکران آن در آینده وجود دارد. آن‌طور که روابط عمومی سازمان سینمایی گزارش داد، حبیب ایل‌بیگی گفت: برای اکران نوروزی ۲۱ فیلم متقاضی بودند که از میان آنها می‌بایست هفت فیلم انتخاب می‌شد، شورای صنفی نمایش و سازمان سینمایی در این انتخاب‌ها جوانب مختلفی از جمله حضور در جشنواره فیلم فجر، تنوع ژانر و مخاطب مد نظر قرار می‌دهند. لامینور هم مانند ۱۴ فیلم دیگری که در بسته اکرانی نوروز قرار نگرفته‌است، امکان اکران در مقاطع زمانی دیگر را دارد.
ایل‌بیگی افزود: آقای مهرجویی از بزرگان و پیشکسوتان سینماست و برای همه ما قابل احترام است. در خصوص فیلم لامینور هم بارها به تهیه‌کننده فیلم گفته‌ایم فیلم مشکلی برای پروانه نمایش ندارد و مسیر اکران آن باز است؛ دلیل این هیاهو و حواشی را نمی‌فهمیم. فیلم فقط در جدول اکران نوروز نیست.