بازی بدون دعوا

مخصوصا زمان‌هایی که کودکان یا در حال خراب کردن اسباب بازی‌اند یا در زمان بازی با دیگران دائما در حال دعوا و کشمکش‌اند.

این‌که در این زمان‌ها چه رفتارهایی باید از سوی بزرگسالان رخ دهد و چه بازی‌هایی پیشنهاد شود نکاتی است که با علی کولیوند، طراح و بازی‌ساز بازی‌های کودک و نوجوان مطرح کردیم.

در شماره های قبل مفصل سراغ اسباب‌ بازی‌ ها رفته بودیم. در این شماره برای تکمیل آن موارد سراغ نکات جا مانده و همین‌طور پیشنهاد چند بازی مناسب کودکان رفتیم.

خرابکاری‌ ها

نخستین نکته‌ای که علی کولیوند به آن اشاره می‌کند این است که «بازی و چالش‌هایی که درون بازی‌ها وجود دارد باعث رشد کودکان خواهد شد.».

او معتقد است در بسیاری از مواقع بسیاری از والدین شاهد آن هستند که فرزندشان زمان بازی با یک اسباب بازی آن را خراب می‌کند و پدر و مادر او را بابت خراب کردن سرزنش می‌کنند.

این در حالی است که کودک اسباب بازی را به دلیل کنجکاوی و ذهن چالشگرش خراب می‌کند که همین کار او باعث رشد ذهنش خواهد شد.

همان‌طور که بزرگسالان در زندگی‌شان با چالش پیشرفت می‌کنند، کودکان هم چالش‌شان خراب کردن اسباب بازی است.

برای همین بهتر است تا جایی که امکان دارد پدر و مادرها فرزندان خود را بابت خراب کردن اسباب بازی‌هایشان دعوا و تنبیه نکنند. چون در هر صورت قسمتی از رشد کودک به حساب می‌آید. نکته بعدی حس مالکیت کودکان است که نسبت به وسایل‌شان از جمله اسباب بازی‌هایشان دارند.

در بسیاری از موارد دیده می‌شود کودکی نمی‌خواهد وسایلش را به کسی بدهد و والدین از او می‌خواهند که او این کار را بکند و به او انگ خساست می‌زنند.

در صورتی که کودکان در درون‌شان یک حس مالکیت وجود دارد که این حس مالکیت باعث ایجاد اعتماد به نفس آنها در آینده خواهد شد.

به همین دلیل نباید کودکان را مجبور کرد تا اسباب بازی‌هایشان را به دیگران بدهند. این موضوع تا قبل از نوجوانی می‌تواند ادامه داشته باشد و در بلوغ است که نشان داده می‌شود فردی خسیس است یا نیست.

تنش در بازی گروهی طبیعی است

در بازی‌های گروهی و چند نفره چه در کودکی چه در بزرگسالی تنش وجود دارد و این یک امر طبیعی است. کودکان در سن کم با همین تنش‌ها رشد می‌کنند. وقتی به تنش می‌رسند یاد می‌گیرند چطور می‌توانند آن را حل کنند.

در این زمان نقش پدر و مادر، مربی و مشاور پررنگ خواهد شد که آنها را به بهترین شکل ممکن در حل چالش راهنمایی کند. کودکان منطقی نیستند که والدین انتظار داشته باشند بدون تنش و کاملا منطقی با همسالان‌شان بازی کنند البته بزرگ‌ترها می‌توانند بازی‌هایی را پیشنهاد کنند که با کمترین تنش مواجه شوند. به عنوان مثال بازی‌های خانه‌سازی می‌تواند گزینه خوبی باشد. برای آن‌که تنش کم شود بزرگسالان از هر کدام آنها بخواهند هر یک چیزی بسازند تا در نهایت به یک سازه کلی برسند.

بهانه تک فرزندی را کنار بگذارید

خانواده‌های تک فرزند خودشان به تنهایی تیم سه نفره هستند و بسیاری از بازی‌ها را می‌توان به صورت سه نفره انجام داد. در هر صورت پدر و مادرها بهترین و امن‌ترین دوست کودکان هستند که در هر شرایطی باید در کنار آنها باشند. رفت و آمد خانواده‌ها که کم شده، ارتباطات‌ها هم کم شده و این خلا را باید پدر و مادرها به نوعی جبران کنند. چون بسیاری از کارشناسان هم تاکید دارند پدر و مادرها بهترین همبازی فرزندان‌شان هستند که در کنار همبازی هم سن و سال می‌توانند به رشد و بالندگی کودک کمک کنند. این موضوع را فراموش نکنید شما مسؤول فرزندی هستید که به این دنیا می‌آورید و باید زمان کافی برای او بگذارید تا بازی و رشد کند. مشغله‌ها و دغدغه‌های کاری و فکری نباید کاری کند تا خود را از چنین مسؤولیتی معاف بدانید.

بازی‌ های سنتی و بازی‌ های مدرن

خوشبختانه بازی‌های تکراری، کودکان را خسته نمی‌کند. به عنوان مثال تماشا کردن یک کارتون به دفعات زیاد، بازی‌های تکراری در یک زمان طولانی‌مدت و... همچنان برای کودک جذاب است. نخستین پیشنهاد این است که به جای آن‌که سراغ بازی‌های دیجیتال بروید همان بازی‌های سنتی و حرکتی را انجام دهید. بسیاری از پدر و مادرها به اشتباه تصور می‌کنند کودکان امروز باید سراغ بازی‌های مدرن بروند و بچه‌های امروز باهوش شده‌اند و دیگر با بازی‌هایی که آنها در کودکی انجام می‌دادند نمی‌توانند سرگرم شوند. در صورتی که این‌طور نیست و کودکان سه تا شش ساله و حتی بالاتر هنوز هم بازی قایم باشک و گرگم به هوا را دوست دارند و اگر فضایی برای چنین بازی‌هایی وجود داشته باشد نخستین و بهترین پیشنهاد همین بازی‌های سنتی خواهد بود. خوشبختانه در حال حاضر بازی‌های فکری که در داخل تولید می‌شوند هم تنوع زیادی دارند و هم از قیمت مناسبی بهره‌مندند. ضمنا تقریبا تمام بازی‌های فکری داخلی از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مجوز دریافت می‌کنند.

چند بازی‌ پیشنهادی

1. بازی فکری کوریدور: یک بازی جذاب و فکری دو تا چهار نفره است که از شش سال به بالا می‌توان آن را انجام داد. بازی کوریدور به این صورت است که دو طرف در زمان بازی مقابل یکدیگر قرار گرفته و با چوب‌هایی که در اختیار دارند و با روش‌هایی که به ذهن‌شان می‌رسد جلوی حرکت رو به جلوی طرف مقابل را بگیرند. این بازی نیاز به استراتژی و خلاقیت دارد و فکر کودکان را فعال خواهد کرد.

2. بازی واکنش: این بازی نیز یک بازی دو نفره مهیج است که بر روی هماهنگی چشم و دست و افزایش سرعت عمل، تمرکز دارد. بازی به این صورت است که هر طرف زمین پنج مهره قرار می‌گیرد. هدف بازی رساندن تمام مهره‌ها به زمین بازی طرف مقابل است. در طول بازی باید از یک دست و یک انگشت استفاده شود و با استفاده از کش لاستیکی مهره‌ها را از داخل شیار وسط صفحه با دقت و سرعت به زمین مقابل پرتاب کرد. هر کس بتواند تمام مهره‌هایش را از دروازه خارج کند برنده خواهد شد.

3. بازی چتر شادی: اگر به دنبال بازی با تحرک بیشتر هستید، چتر شادی یک گزینه مناسب است. چتر شادی یک بازی چند نفره جذاب است که با آن می‌توان چند مدل بازی انجام داد. یکی از بازی‌هایش به این صورت است که افراد دور تا دور این چتر که چند دسته دارد قرار می‌گیرند و تعدادی توپ روی چتر ریخته می‌شود. افرادی که دور چتر قرار گرفته‌اند باید تلاش کنند تا توپ‌ها از سمت آنها به روی زمین نیفتد. این کار برای افزایش تمرکز، چابکی و بالا بردن قدرت عضلات بالا تنه کودکان بسیار موثر است.

4. بازی چوگانک: این بازی هم همانطور که از نامش مشخص است، چوگان به شکل کوچک شده آن است که نیاز به اسب و ابزارهای حرفه‌ای ندارد. این بازی دارای چند توپ، دروازه و چوب چوگان است و بازیکن‌ها باید تلاش کنند با تمرکز و خلاقیت، توپ‌ها را با چوب چوگانک به سمت دروازه‌ها هدایت کنند. این بازی برای افراد بالای چهار سال مناسب است و می‌توان با روش‌های مختلف و به صورت دو نفره و گروهی آن را انجام داد.

آزاده باقری - خبرنگار / ضمیمه چاردیواری روزنامه جام جم