زیبای ضد حشرات

سریع‌ترین و آسان‌ترین راه‌حل خلاص شدن از شر آنها، استفاده از سموم شیمیایی است. آیا این تنها راهکار است؟ مسلما خیر. راه‌حل‌های دیگری هم وجود دارد که هم سالم و حافظ محیط‌زیستند و از نظر اقتصادی نیز ارزان‌تر تمام می‌شود.

علاوه بر تمام این مزیت‌ها، مهم‌ترین دلیل کاهش مصرف سموم شیمیایی است. در دنیایی که روز به روز مصرف سموم شیمیایی رو به افزایش است یک قدم هم برای کاهش این مواد یک قدم است تا هم از مقاومت حشرات به این سموم جلوگیری کنیم هم در بلندمدت مانع آلودگی آب و منابع غذایی دام‌ها، آلودگی آب‌های زیر‌زمینی، طغیان جمعیت حشرات به‌دلیل نابودی دشمنان طبیعی‌شان و انتقال باقیمانده سموم به مصرف‌کننده نهایی که انسان است، شویم.

کاشت گیاهان دور‌کننده حشرات به‌عنوان جایگزین سموم شیمیایی قدمی هرچند کوچک در این مسیر است.

رایحه قوی و طبیعی این گیاهان باعث دفع حشرات شده و گاهی سوزاندن و دود کردن برگ‌هایشان در دفع حشرات مؤثر است.

گیاهان ضد‌ حشره دارای مواد شیمیایی خاصی در برگ، گل‌ها یا هر دو هستند که روی سیستم بویایی و عصبی حشرات اثر می‌کند و آنها از راه دور این رایحه خاص را حس و از آن فرار می‌کنند.

این گیاهان هم به صورت تازه و زنده می‌توانند دفع‌کننده حشرات باشند، هم با سوزاندن و دود کردن برگ خشک شده‌شان یا روغن به دست آمده از آنها.

محل قرار دادن این گیاهان

بستگی دارد گیاه را به چه شکل بخواهیم استفاده کنیم. گلدان‌های تازه گل را می‌توان در کنار پنجره‌ها و در ورودی و لبه تراس یا بالکن گذاشت یا آویز کرد یا برگ‌های این گیاهان را در فضای خانه دود کرد. همچنین می‌توان این گیاهان را خشک کرد و در قسمت‌های مختلف خانه مثلا داخل کمدها و کابینت‌ها گذاشت. اگر حوصله داشته باشید می‌توانید خودتان شمع خانگی بسازید و از روغن این گیاهان در آن به کار ببرید تا به دو هدف خود برسید.

معرفی گیاهان ضد‌ حشره
گیاهان ضد‌حشره در طبیعت زیاد هستند. بعضی‌هایشان در خانه به صورت گلدانی یا باغچه‌ای قابل کاشت و نگهداری هستند بعضی‌های دیگر نه.

گیاهان زینتی دور‌کننده حشرات
داوودی: گل داوودی هم به علت اسانس خاص موجود در برگ‌ها و گلبرگ‌هایش نقش دورکنندگی حشراتی مثل پشه و مگس را دارد. گل پیرتروم در واقع یک نوع گل داوودی است. گونه‌های زیادی از این گل دارای خاصیت حشره‌کشی هستند اما مواد حشره‌کش به صورت تجاری از دو گونه خاص آن به دست می‌آید. زادگاه این گل اروپای شرقی است. در ایران هم در اتفاعات شمال کشور به‌طور خودرو رشد می‌کند. به‌دلیل کاربرد زیاد آن در زندگی روزمره، کشت و کار این گیاه حالت تجاری پیدا کرده و در کشورهای زیادی ازجمله: کنیا، تانزانیا، هند، ژاپن، استرالیا، انگلیس، فرانسه، آلمان، سوئیس و اکوادر در حجم بالا کشت می‌شود.

جعفری: این گل زیبا و درخشان یکی از گزینه‌های بسیار آسان برای کاشت در گلدان و باغچه برای دفع حشرات مزاحم است.

شمعدانی: عطر خاص گل‌های شمعدانی هم برای حشرات مزاحم خوشایند نیست و باعث دور شدن آنها می‌شود.

پیرتروم: گل پیرتروم در تمام دنیا به‌عنوان منبع اصلی تولید مواد حشره‌کش گیاهی شناخته شده‌است. مهم‌ترین ماده تشکیل‌دهنده هر گیاه دارویی را که اثر دارویی دارد ماده مؤثره می‌نامند. ماده مؤثره این گیاه هم «پیرترین» نام دارد. مقدار آن در تمام بخش‌های گیاه وجود دارد اما میزانش در گل و تخمدان بالاترین مقدار است. این ماده دشمنی قوی برای حشرات زیادی از‌جمله حشراتی مثل مگس، پشه، کک، شپش، ساس، پشه مالاریا و تعدادی از آفات کشاورزی است. در صنعت داروسازی برای اثربخشی بیشتر ماده مؤثره مواد دیگری را به آن اضافه می‌کنند تا سمیتش دو برابر شود که به مواد جانبی معروفند.

دلیل این کار هم این است که پیرترین یک فلج‌کننده قوی است ولی به فاصله زمان کوتاهی از مصرف آن حشرات فلج‌شده می‌توانند توان پرواز خود را بازیابی کنند. پس باید به محلول‌های استخراج شده از پیرتروم مواد شیمیایی هم اضافه کرد تا دو اتفاق فلج شدن و مرگ حشره با کمترین تاخیر زمانی از هم اتفاق بیفتند.

همیشه بهار: بوی همیشه بهار هم عامل فرار حشرات است برای همین توصیه به کشت آن در باغچه و گلدان می‌شود.

اطلسی: گل زیبای اطلسی هم دارای ترکیبات شیمیایی خاصی در شهد خود است که عامل دفع‌کننده قوی برای آفات مزاحم است.

مریم‌گلی: مریم‌گلی هم از آن دسته گل‌هایی است که به‌دلیل ترکیبات فیتوشیمیایی که دارد در دسته گیاهان دور‌کننده حشرات قرار می‌گیرد. با دود کردن برگ این گیاه، حشرات از محیط دور می‌شوند.

این گیاه خوشبو گل‌های زیبای خوشه‌ای دارد که به آن جلوه زیبایی داده. پس هم می‌توان آن را گیاه زینتی به حساب آورد هم گیاه دارویی.

لادن: این گیاه زینتی ترکیباتی را در هوا آزاد می‌کند که باعث حفاظت خود، سایر گیاهان و محیط اطراف در برابر حشرات مزاحم می‌شود.

گل‌های زینتی دیگری مثل گل ساعتی، نرگس، شاه‌پسند و ابری، خاصیت دورکنندگی حشرات مزاحم را دارند.

گیاهان دارویی دور‌کننده حشرات

اسطوخودوس یا لاوندر: اسطوخودوس گیاهی است دارویی از خانواده نعنا با گل‌های بنفش بسیار زیبا. رایحه شیرین گل و برگ‌های این گیاه روی سیستم بویایی حشرات اثر می‌گذارد و آنها را از محیط خانه دور می‌کند. مالیدن روغن اسطوخودوس بر بدن جلوی نیش‌زدگی حشرات را می‌گیرد.

در طراحی فضای سبز از این گیاه هم به‌دلیل چشم‌نوازی و رایحه خوش و هم به‌دلیل دفع‌کنندگی حشرات کاربرد دارد.

جالب است بدانید بر‌خلاف انسان، حشرات از بوی اسطوخودوس فراری هستند. همچنین گل‌های خشک‌شده آن را می‌توانید در کمدها و کابینت‌ها بگذارید.

نکته: نه تنها مگس‌ها و پشه‌ها بلکه بیدها و کک‌ها هم از اسطوخودوس فراری هستند.

رزماری: این گیاه هم خواص دارویی بسیاری دارد و هم به‌عنوان یک چاشنی خوش‌طعم برای مزه‌دار کردن استفاده می‌شود. رایحه تند رزماری برای همه آشناست و حشرات از همین بوی تند فرار می‌کنند. از جوشانده آن هم می‌توان به صورت اسپری برای دفع حشرات استفاده کرد. برگ‌های آن دارای اسانس روغنی است که روغن‌گیری از آن در طب سنتی مرسوم است.

نکته: رزماری به‌عنوان گل زینتی هم زیباست. دارای گل‌های ریز و بنفش رنگی است و گیاه بادوامی است.

اکالیپتوس: بوی تند اکالیپتوس هم که معرف حضور است. وجود ترکیبات خاص شیمیایی در برگ‌های آن باعث ایجاد این رایحه قوی شده و همراه با روغن حاصله از گیاه باعث شده‌اند تا اکالیپتوس جزو گیاهان دور‌کننده حشرات باشد.

بادرنجبویه: این گیاه هم یکی از گیاهان دارویی خانواده نعناست که به‌دلیل رایحه‌اش، هرجا که باشد حشرات کمتر آنجا پیدایشان می‌شود. عطر خوب آن مناسب استفاده برای دمنوش و آشپزی است.

آویشن: امکان کاشت آویشن در خانه فراهم نیست. این گیاه دارویی معمولا به صورت خودرو در مناطق کوهستانی یافت می‌شود. البته در سال‌های اخیر به‌دلیل مصرف زیاد مردم و شرکت‌هایی دارویی کاشت آن در مزارع هم انجام می‌شود. آویشن حتی به‌صورت خشک شده هم دافع حشرات است. برای آزاد شدن اسانس آن می‌توانید مقداری از برگ‌ها را در دست‌ها بمالید تا بوی گیاه کاملا فضا را پر کند.

سبزیجات دور‌کننده حشرات

نعنا: نعنا با رایحه فوق‌العاده قوی‌اش سردمدار دورکنندگی حشرات است و به‌راحتی می‌توان آن را در خانه پرورش داد. به‌دلیل رشد سریعش هم می‌توان آن را در باغچه کاشت و هم در گلدان. هر چه تعداد گلدان‌ها بیشتر شود، تعداد دور‌کننده‌ها هم بیشتر است. به‌علاوه این‌که می‌توانید از آن برای دمنوش، تازه خوری و چاشنی غذا استفاده کنید.

نکته: می‌توانید نعنا را در چند گلدان بکارید و آنها را دور باغچه یا لبه تراس بگذارید.

ریحان: ریحان هم سبزی خوردن است هم گیاه دارویی و هم خاصیت دورکنندگی حشرات دارد.

زینب خزایی - جامعه / روزنامه جام جم