زیتون طارم؛ مرغوب اما بی‌نشان

البته که استان‌های فارس و گلستان و حدود 20استان دیگر هم کم‌وبیش زیتون تولید می‌کنند اما چند استان ازجمله قزوین از قطب‌های اصلی تولید این محصول پرخاصیت به‌شمار می‌روند.

استان قزوین با تولید سالانه بیش از ۲۰هزار تن زیتون بر سکوی‌دوم کشوری بعد از زنجان ایستاده و این محصول به عنوان اصلی‌ترین محصول کشاورزی منطقه طارم در استان، نقشی اساسی در اقتصاد مردم این منطقه ایفا می‌کند و بیجا نیست که به طارم لقب «سرزمین طلای سبز» داده‌اند.

زیتون یک محصول پرخاصیت و پرطرفدار و یکی از محصولات مهم باغی استان قزوین است که فواید و خواص خوراکی درمانی آن باعث‌شده مصرف این محصول به‌صورت فرآوری‌شده و روغن، مورد استقبال زیاد قرارگرفته و در سبد مصرفی مردم بنشیند.

سطح زیرکشت زیتون در استان قزوین نزدیک به ۱۰هزار هکتار است و عمده مساحت باغات آن هم در شهرستان طارم سفلی در ۱۳۵کیلومتری شهر قزوین قرار دارد اما استان قزوین به‌رغم این که عنوان دومین تولیدکننده زیتون در کشور را به خود اختصاص داده، نتوانسته در راستای برندسازی برای صادرات حرفی برای گفتن داشته باشد.

درحال حاضر که کشور درگیر تنگناها و مشکلات عدیده اقتصادی است و مردم و به‌ویژه جوانان از بیکاری و بی‌پولی در رنجند، بی‌تردید حمایت و رسیدگی به مشکلات زیتون‌کاران و صاحبان صنایع تبدیلی و فرآوری این محصول و شناساندن و صادرات آن به سایر کشورها می‌تواند گامی موثر در افزایش نرخ اشتغال و درآمد مردم در استان قزوین باشد، درحالی که به‌نظر می‌رسد هنوز مسؤولان این ضرورت را احساس نکرده‌اند.

این در حالی است که کیفیت و مرغوبیت زیتون طارم‌ سفلی مورد تایید اغلب مصرف‌کنندگان و کارشناسان است و می‌تواند به یکی از بهترین برندهای صادراتی زیتون ایران تبدیل شود.

همه اینها درحالی است که این فرصت از زیتون قزوین گرفته‌شده و محصول باکیفیت این استان با نام و برند استان‌های‌همجوار در بازار کشور عرضه می‌شود.

همه به میدان بیایید

عظیم کشاورز جهانی از کشاورزان منطقه طارم‌ سفلی با 36سال سابقه در این حوزه سال‌هاست در تهیه زیتون فرآوری و بسته‌بندی آن فعالیت دارد.

او به جام‌جم درباره مشکلات بخش تولید و همچنین صنایع تبدیل و فرآوری زیتون این‌گونه می‌گوید: زیتون‌کاری فعالیتی مجزا از صنایع تبدیلی و ایجاد برند تجاری است. درباره مشکلات بخش تولید می‌توان به عدم تامین آب‌وبرق با قیمت مناسب، همراهی‌نکردن دولت برای تهیه کودها و سموم موردنیاز زیتون‌کاران اشاره کرد و درخصوص بخش صنایع تبدیلی هم کافی‌نبودن اعطای وام‌هایی با سود پایین به صنایع تبدیلی و دریافت وثیقه‌های سنگین برای این وام‌ها و قبول‌نکردن وثیقه‌های روستایی از سوی بانک‌ها و همچنین عدم پرداخت ارز دولتی برای واردکردن ماشین‌آلات خارجی موانعی است که اگر برطرف می‌شد قطعا سودش به جیب کشور و مردم این آب و خاک می‌رفت.

کشاورز جهانی معتقد است کیفیت محصول طارم در حد زیتون‌های خوب کشورهای دارای برند برتر است که می‌توان روی برندسازی شرکت‌های واقع در آن در سطح جهانی کار کرد. او یکی دیگر از مشکلات صادرات زیتون را بسته‌بندی نامناسب و نبود ظروف شکیل در حد محصولات خارجی عنوان کرده و می‌افزاید: چه خوب است کارخانه‌های شیشه‌سازی و درب‌سازی انواع مختلفی از ظروف زیبا را تولیدکرده و در اختیار ما قرار دهند که این هم به نفع رونق تولید خودشان و هم بسته‌بندی مناسب ماست. مساله دیگر هم قیمت تمام‌شده محصول داخل کشور است که متاسفانه بالاتر از قیمت تمام‌شده آن در کشورهای خارجی و همین باعث می‌شود مردم به سمت خرید زیتون خارجی بروند و خارجی‌ها هم خریدار محصول ما نباشند.

این باغدار قزوینی درخصوص این‌که چه باید کرد تا زیتون طارم‌سفلی به جایگاه واقعی خودش برسد هم می‌گوید: مردم باید تفاوت کیفیت زیتون و روغن زیتون طارم‌سفلی با سایر مناطق را بدانند و این دانستن اطلاع‌رسانی می‌خواهد که باغداران و مسوولان استان می‌توانند از روش‌های مختلف به‌ویژه ساخت برنامه مستند آن را محقق کنند.

کاغذبازی‌ های اداری دست و بال ما را بسته

مهدی رضوانی‌نیا، از زیتون‌کاران طارم‌سفلی با ۲۱سال سابقه، یکی دیگر از زیتون‌کارانی است که سال ۹۹ به‌عنوان تولید‌کننده نمونه در کشور انتخاب شد.

او در مورد مشکلات و موانع برندسازی زیتون از نبود حمایت کافی از تولیدکنندگان یاد کرده و می‌گوید: کشاورزان طارم‌سفلی در مرحله تولید، بسیار موفق و خوب عمل‌کرده و محصولی با کیفیت تولید می‌کنند اما در مرحله فروش به دلیل نبود حمایت کافی زیان می‌کنند و در این میان بیشترین سود نصیب دلالانی می‌شود که زیتون را از تولیدکنندگان با قیمت پایین می‌خرند و با قیمت بالا و بسته‌بندی و برندی که می‌خواهند در بازار عرضه می‌کنند.

رضوانی‌نیا معتقد است برندسازی برای زیتون، کار باغداران و کشاورزان نیست و این مهم باید توسط شرکت‌های صنایع تبدیلی و فرآوری صورت گیرد.

این باغدار نمونه با بیان این‌که ما این صنایع را در استان به اندازه کافی داریم اما آنها قوی کار نمی‌کنند و باید مدیریت شوند، می‌گوید: متاسفانه به همین علت بیشتر محصولات طارم‌سفلی راهی صنایع تبدیلی نمی‌شود و ضمن این‌که اغلب این صنایع توان خرید بالا یا فروش بالا را ندارند و نیاز به حمایت‌های لازم دارند.

رضوانی‌نیا از تصمیم خود برای راه‌اندازی یک شرکت در زمینه صنایع تکمیلی و فرآوری زیتون هم خبر داده و یادآور می‌شود که دراین‌خصوص زیرساخت‌های لازم را باوجود تمام سختی‌ها و گرانی‌های موجود فراهم کردیم اما با وجود تایید استانداری قزوین و نامه‌ای که از وزیر گرفتیم، هنوز درگیر کارهای اداری آن هستیم.

انگیزه‌ای برای جوانان نمانده است

یک زیتون‌کار دیگر در طارم‌ سفلی که تمایلی به ذکر نامش ندارد به ما می‌گوید: بدون اغراق باید اذعان کنم که زیتون طارم‌سفلی بهترین زیتون در کل کشور است اما نه‌تنها در امر شناساندن خود به کشورهای دیگر موفقیتی کسب‌نکرده، بلکه مردم کشور خودمان هم با نام این منطقه خیلی آشنایی ندارند که این باعث رکود شده و خیلی از زیتون‌کاران منطقه انگیزه خود را از دست داده‌اند و تلاش‌هایی که هر از چندی برای خروج از این وضعیت صورت می‌گیرد به نتیجه مطلوب نمی‌رسد.

او می‌گوید: اینجا خیلی از تولیدکنندگان نتیجه تلاش خود را دریافت نمی‌کنند و متاسفانه به همین دلیل جوانان هم انگیزه ورود به حوزه تولید را ندارند، مگر این که زیتون طارم‌سفلی به جایگاه واقعی و در شان خود برسد.

منتظر اتفاقات خوب باشید

رئیس دپارتمان کشاورزی اتاق بازرگانی استان قزوین، گلایه‌ها و درددل‌های باغداران را تاییدکرده و آنها را منطقی و درست می‌داند و به جام‌جم می‌گوید: دپارتمان کشاورزی اتاق بازرگانی که از دو سال پیش شروع به کار کرده از بدو تأسیس به بحث زیتون ورود کرده و با همکاری انجمن زیتون استان قزوین اقداماتی را شروع کرده که مهم‌ترین آن اجرای طرح اصلاح، جوان‌سازی باغات و مبارزه با آفت مگس زیتون است تا در وهله اول کیفیت و راندمان تولید به حداکثر برسد.

سعید یوسف‌زادگان می‌افزاید: ما در طارم‌سفلی باغات کوچک سنتی زیتون داریم که در میان باغات صنعتی قرار گرفته‌ و تقریبا توسط مالکین آنها رها شده‌اند که این موضوع باعث تجمیع آفات می‌شود. به همین دلیل به اعتقاد من این باغات کوچک باید با موافقت مالکان آنها به خریداران واگذار شود تا اولا جلوی انتقال آفات مگس آنها به باغات صنعتی و بزرگتر گرفته شود دوما احیا، نوسازی و جوان‌سازی‌شده و به راندمان تولید خوب برسند.

او می‌گوید: شورای‌عالی زیتون در کشور امتیاز مرکز لجستیک را به استان قزوین داده تا استان ما پایلوت عرضه این محصول و فرآوری آن شود. ما هم‌اکنون در حال آماده‌سازی مقدمات این امر هستیم که با وجود اعطای این امتیاز به استان ما قطعا اتفاقات خوبی برای زیتون استان ما رقم خواهد خورد.

ثبت برند زیتون طارم‌سفلی؛ به‌زودی

رئیس دپارتمان کشاورزی اتاق بازرگانی درخصوص ضرورت برندسازی زیتون طارم‌سفلی و توجه و رسیدگی به این مهم نیز می‌گوید: در آخرین جلسه زیتون که در اتاق بازرگانی داشتیم، ثبت یک برند برای زیتون طارم‌ سفلی طبق موارد آیین‌نامه‌ای که در زمینه استاندارد، بهداشت و بسته‌بندی تعریف‌شده در دستور کار قرار گرفته که امیدواریم به‌زودی در چند ماه آینده انجام شود و تولیدکنندگان زیتون ما با این برند عام به جایگاه تولید و عرضه خوبی برسند.

مهرداد نوری - جام‌جم قزوین