شوق تماشای ستارگان در بوشهر

چند سالی است گروه‌های مردمی علاقه‌مند به نجوم و انجمن نجوم این شهر بسیار فعال و پویا عمل می‌کنند، به‌طوری‌که از سال82 با تأسیس رصدخانه مهر در بوشهر، حالا این شهر به یکی از مراکز مهم و تأثیرگذار در حوزه ترویج نجوم در سطح کشور تبدیل‌شده است.

هفته گذشته از 20 تا 26 اردیبهشت در ایران هفته نجوم بود. در این هفته معمولا رصدخانه‌ها و مراکز فعال در حوزه نجوم کشور، درهای خود را روی علاقه‌مندان باز و درباره شگفتی‌های نجوم و تازه‌ترین یافته‌های اختر فیزیکدانان با مردم گفت‌وگو می‌کنند.

به‌علاوه این فرصت برای علاقه‌مندان فراهم می‌شود که با تلسکوپ و تجهیزات موجود در این مراکز به رصد ماه و خورشید و سیاره‌ها بپردازند و با انواع اجرام نجومی دور و نزدیک در اعماق آسمان آشنا شوند.

در حال حاضر بیش از 50رصدخانه و مرکز نجومی در گوشه‌گوشه کشور مشغول ترویج و آموزش عمومی نجوم به علاقه‌مندان هستند که با همه‌گیری کووید 19 در یک سال و چند ماه اخیر، بسیاری از این مراکز به‌آموزش مجازی نجوم از بسترهای مختلف پرداخته‌اند.

در بین مراکز فعال نجومی کشور، رصدخانه مهر وابسته به آموزش‌وپرورش استان بوشهر جایی در پژوهش‌سرای شهید خوشبخت است که سال‌هاست خیل عظیم مشتاقان و منجمان آماتور در این شهرستان را گرد هم آورده و در کنار یکدیگر به فعالیت علمی و تفریحی در حوزه نجوم می‌پردازند. این مرکز در حال حاضر روبه‌روی مدرسه تاریخی سعادت بوشهر قرار دارد.

حسن باغبانی، رئیس رصدخانه مهر بوشهر و از فعالان تأثیرگذار ترویج نجوم در این استان است. او با اشاره به موفقیت‌های علمی و کشوری این رصدخانه به خبرنگارجام‌جم می‌گوید: «مرکز رصدخانه مهر بوشهر توانسته است در طول دوران فعالیت‌ خود دستاوردهای قابل توجهی کسب کند.»

به‌گفته باغبانی، بزرگ‌ترین دستاورد رصدخانه مهر بوشهر تشکیل ITAU اتحادیه ستاره‌شناسی معلمان ایران و SINA شبکه جهانی ستاره‌شناسی دانش‌آموزان است، همچنین ابداع و برگزاری جشنواره کاوشگران آسمان که به‌عنوان اولین جشنواره نجوم طبیعت مدارس ایران (این جشنواره در کنفرانس مونیخ آلمان که به‌مناسیت یکصدمین سال تشکیل IAU بود به‌عنوان طرح منتخب انتخاب شد، پروژه راه ابریشم 2021 پروژه مشترک این رصدخانه به‌عنوان نماینده ایران و کشور ژاپن است که در ۲۴ تا ۲۷ می در کنفرانس استرلیا رو نمایی می‌شود،  طراحی دوکتاب پایه آموزش ستاره‌شناسی ترجمه کتاب ناسه (۱۴ گام به‌سوی کیهان) نمایندگی رسمی ناسه در آسیای غربی و خاورمیانه ، برنده جایزه ترویج علم درسال ۹۴ و طراحی دو واحد درس ستاره‌شناسی ویژه دانشگاه فرهنگیان ایران و طراحی و اجرای دوره های ضمن خدمت ستاره‌شناسی ویژه معلمان و تاسیس قطب ستاره‌شناسی پژوهش‌سراهای ایران از دستاوردهای این مرکز است.

ابتکارات فعالان نجوم در بوشهر

باغبانی به ابتکارات صورت گرفته در این مرکز اشاره می‌کند و می‌افزاید:این مجموعه نیازسنجی و امکانات‌سنجی فعالیت‌های ستاره‌شناسی را در سطح وزارت آموزش‌وپرورش انجام داده است.ضمن این‌که با راه‌اندازی«جشنواره کاوشگران»در ایجاد تحول در سیستم آموزش ستاره‌شناسی در کشور، نقش بزرگی داشته است. به‌طوری‌که در کنفرانس مونیخ آلمان به‌عنوان فعالیت برگزیده انتخاب شد. این مرکز در تشکیل انجمن ستاره‌شناسی و اتحادیه ستاره‌شناسی معلمان ایران موفق بوده و این الگو در سطح جهانی مطرح و شناخته‌شده است و اکنون به‌عنوان یکی از مراجع در این حوزه در جهان معرفی می‌شود. در کنفرانس آرژانتین که امسال برگزار شد، «پروژه‌ سینا» که همان شبکه فعالیت‌های ستاره‌شناسی دانش‌آموزی و از ابتکارات مرکز رصدخانه مهر بوشهر بود به‌عنوان بخش مهمی از فعالیت‌های ستاره‌شناسی این مرکز در سطح بین‌المللی مطرح شد.

این مروج نجوم بابیان این‌که ایجاد قطب ستاره‌شناسی آموزش‌وپرورش از خدمات برجسته مرکز مهر بوشهر است، اضافه می‌کند: «با توجه به جایگاه فراهم‌شده برای این مرکز در مسیر رشد و تکامل و جهانی‌شدن گام برمی‌داریم و اکنون در حوزه آموزش و ترویج ستاره‌شناسی پیشرو هستیم.ازاین‌رو چشم‌انداز آینده را روشن و همراه با موفقیت و ظرفیت‌های متراکم و بیشتر می‌دانم، زیرا این مجموعه الگویی برای افرادی محسوب می‌شود که از چالش‌ها و کمبودها موفقیت می‌سازند.

امکانات نجومی برای بوشهری‌ها

رئیس اتحادیه ستاره‌شناسی معلمان ایران ادامه می‌دهد: در حال حاضر تلسکوپ 16 اینچ، سی‌سی‌دی ویژه، هشت دستگاه تلسکوپ مختلف،20 دوربین دوچشمی و دوربین عکاسی آسمان و دو نمونه از بزرگ‌ترین تلسکوپ‌های خورشیدی ایران در مرکز مهر بوشهر برای استفاده علاقه‌مندان، منجمان آماتور و دانش‌پژوهان در دسترس است و مورداستفاده قرار می‌گیرد. همچنین آسمان‌نمای بزرگ دیجیتالی در این مرکز نیز مورداستفاده عموم شهروندان و دانش‌آموزان قرار می‌گیرد.

رئیس رصدخانه مهر بوشهر اضافه می‌کند:«اکنون این مرکز در سطح استان بوشهر تنها کانون فعالیت ستاره‌شناسی به‌صورت رصدخانه‌ای محسوب می‌شود اما این فعالیت در مراکز فعال ستاره‌شناسی استان و در سطح شهرهایی مثل برازجان، خورموج، آبپخش و سعدآباد در پژوهش‌سراهای این شهرها دایر و آماده ارائه به علاقه‌مندان به نجوم است.»

به نوسازی تجهیزات نیاز داریم

باغبانی خاطرنشان می‌کند: «انتظار داریم مسؤولان با توجه به ظرفیت و توانمندی رصدخانه مهر بوشهر در ارائه خدمات به مردم و علاقه‌مندان به دانش نجوم در این استان، بیش از گذشته در تجهیز امکانات و تخصیص اعتبارات لازم همراهی‌مان کنند.بعضی از تجهیزات فنی و ملزومات ستاره‌شناسی مرکز به‌دلیل استفاده زیاد در برنامه‌های رصدی گوناگون دچار فرسودگی شده‌اند که نیاز به نوسازی دارد.

علی برازجانی - جام‌جم بوشهر