نگرانی از بازار سیاه واکسیناسیون خصوصی

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از روزنامه جام جم، این بحث با اظهارنظر سخنگوی سازمان غذا و دارو که گفته‌بود شرکت‌های خصوصی واردکننده واکسن می‌خواهند تا 12برابر واکسن را گران‌تر بفروشند دوباره داغ شد. مساله‌ای که واکنش بسیاری از مدیران را به همراه داشت و این سؤال را بار دیگر مطرح کرد که چرا باید به شرکت‌های خصوصی اجازه واردات واکسن داده‌شود. ناصر ریاحی، رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو اما از این‌که به شرکت‌های خصوصی اجازه واردات واکسن داده‌شده استقبال می‌کند و معتقد است این تصمیم اتفاق خوبی است. به گفته ریاحی تا دو هفته دیگر، اولین محموله واکسن توسط شرکت‌های خصوصی وارد کشور می‌شود. محموله‌ای که نه در داروخانه‌ها که به واحدهای تولیدی و کارگران فروخته شده‌است. آن‌طور که او می‌گوید قیمت یک دوز واکسن وارداتی، باتوجه به نوع واکسن 200 تا 600هزار تومان خواهدبود.

 آخرین شرایط برای واردات واکسن کرونا توسط شرکت‌های خصوصی چیست؟

شرایط این است که وزارت بهداشت و درمان، دیگر مجوز نمی‌دهد بلکه یک نامه به شرکت دارویی که قصد واردات واکسن را دارد، می‌دهد که این شرکت از طرف وزارت بهداشت و با نظارت آن، می‌تواند با کارخانه واکسن‌سازی و با تایید سفارت ایران در آن کشور، برای خرید واکسن مذاکره و خرید واکسنی را ثبت کند.

 

بله اما بگذارید از اول بگویم. آذرماه سال پیش بود که وزارت بهداشت و درمان، فراخوان داد که شرکت‌های خصوصی می‌توانند برای واردات واکسن درخواست بدهند. آن زمان قرار بود واکسن کرونا از طریق شرکت‌های خصوصی تامین و به وزارت بهداشت و درمان تحویل داده‌شود؛ چراکه وزارت بهداشت و درمان بازوی بازرگانی ندارد که واکسن وارد کند، در شرح وظایفش هم نیست این کار را انجام دهد اما به‌دلیل عدالت اجتماعی و جلوگیری از سودی که ممکن است، واردکننده‌ها دریافت کنند، قرار شد خود دولت‌ها واکسن وارد کنند و تا زمانی که حداقل 20درصد جمعیت کشور، کادر درمان، اشخاص با سابقه بیماری زمینه‌ای و بیماری خاص و افراد 60سال به بالا واکسینه نشوند، هیچ شرکت خصوصی برای خرید، اقدام نکند. در 28 اسفند اما سازمان غذا و دارو فراخوان داد و سه شرکت دارویی که در این سال‌ها واکسن تمام کشور را تامین کرده‌اند، انتخاب شدند تا ارز 4200تومانی بگیرند و واکسن وارد کنند اما با کمبود ارز و تحریم‌ها آنها نتوانستند واکسنی وارد کنند، به همین دلیل، نهاد ریاست‌جمهوری وارد عمل شد. رئیس‌جمهوری در نیمه‌دوم فروردین‌ امسال در قالب ابلاغیه‌ای به همه شرکت‌های دارویی اجازه داد واکسن کرونا وارد کنند. از آن پس شرکت‌های دارویی با ارز نیمایی یا آزاد می‌توانند واکسن کرونا به کشور وارد کنند.

بله. اتفاقا من به این شکل از واردات واکسن معترض هستم. احتمال سرایت به بازار آزاد و دور زدن عدالت اجتماعی در این روش زیاد است؛ بنابراین برنامه‌ریزی کردیم که شرکت‌های اهلیت‌دار که سه شرکت دارویی هستند، منحصرا برای قشری خاص واکسن وارد کنند. ما قرار است، منحصرا برای کارگاه‌ها و شرکت‌های تولیدی واکسن وارد کنیم تا به کارگران و کارمندان خود واکسن تزریق کنند.

بله، تعجب نکنید. همه کارفرمایان ظالم نیستند. در دنیای امروز کارگزینی به سرمایه انسانی تغییر نام پیدا کرده‌است. کارگران، امروز تنها گروهی هستند که در بدترین شرایط کار می‌کنند. اگر کارگری در خط تولید نباشد، آن خط تولید از کار می‌افتد، شرکت قرنطینه می‌شود. از نظر اقتصادی هم واکسینه کردن کارگران به صرفه‌تر است. تولیدکننده‌ها با طیب خاطر از این طرح استقبال کردند و حتی قرار است خانواده‌های کارگران را هم واکسینه کنند.

تا به حال 6500 واحد تولیدی، در سامانه ما ثبت‌نام کرده‌اند که در مجموع، نیاز به تامین سه میلیون دوز واکسن است.

پول واکسن را خود واحد تولیدی می‌پردازد. از هر نظر که حساب کنید، این کار برای واحدهای تولیدی به صرفه است.

اگر واکسن آسترازنکا وارد کشور شود، هزینه این واکسن، پنج‌شش یورو ست که هزینه حدود 180هزار تومان می‌شود. اگر هزینه انبار، گمرک و حمل‌ونقل را هم حساب کنیم، حدود 200تا 250هزار تومان می‌شود. اگر اسپوتنیک‌وی که قیمت کارخانه آن 10تا 12یوروست، وارد کنیم، قیمت واکسن 500 تا 600هزار تومان می‌شود.

ما 5 تا 10درصد گران‌تر از آن قیمتی که وزارت بهداشت و درمان واکسنی را وارد می‌کند، قیمت واکسن را درنظر می‌گیریم. این میزان هم برای تامین هزینه‌های گمرک، حمل‌ونقل و انبار است. ما درواقع هیچ سودی برای واردات واکسن کرونا دریافت نمی‌کنیم.

ما واردکننده‌های دارو هم انسان هستیم. این تصوری که درباره بازرگان در ذهن عموم وجود دارد، اشتباه است. در اتاق بازرگانی، حدود 150مدرسه ساختیم، این کار خیر را هم رسانه‌ای نکردیم. در سیل گلستان 80میلیارد تومان از شرکت‌های دارویی به دست من رسید و من به عنوان نماینده آنها در سیل هزینه کردم. در بحران کرونا، میلیاردها تومان ماسک، مواد ضدعفونی‌کننده و لباس محافظتی تهیه کردیم. مسؤولیت اجتماعی ما حکم می‌کند در زمان بحران وارد عمل شویم. وزارت بهداشت و درمان از ما درخواست کمک کرد و ما هم به خاطر مسؤولیتی که داریم کنار او خواهیم بود. اگر این نیاز برطرف شود و وزارت بهداشت و درمان کمک ما را نخواهد یا شرکت‌های تولیدکننده واکسن در داخل نیاز واکسن کشور را برطرف کنند، ما هم دیگر واکسنی وارد نمی‌کنیم.

 

 

اتفاقا آن زمانی که سخنگوی سازمان غذا و دارو درباره این موضوع گفت، من آنجا بودم. به ایشان هم گفتم یک استثنا را به همه نسبت ندهید. شرکت‌های خصوصی که سابقه خوبی دارند و 40سال است واکسن کشور را تامین می‌کنند، هیچ‌وقت این قیمت را پیشنهاد نمی‌کنند. این شرکت‌های خصوصی اهلیت دارند و سابقه آنها تاییدکننده عمل‌شان است و تا به حال خطایی از آنها سر نزده. من نمی‌گویم این درخواست قیمت وجود ندارد، حتما وجود دارد که ایشان گفتند، اما منظور ایشان، شرکت‌هایی است که اهلیت ندارند.

ممکن است از طرف  شرکت‌هایی باشد که اهلیت ندارند. در بین این 35شرکت، شرکت‌های کوچکی هم هستند که سابقه واردات دارو را در کارنامه خود ندارند.

من نمی‌خواهم وارد مسائل سیاسی شوم اما رئیس‌جمهوری در نیمه دوم فروردین‌، ابلاغیه داد که هر شرکتی می‌تواند واکسن وارد کند. من فهرستی از این شرکت‌ها ندارم، چون هنوز واکسنی وارد نکرده‌اند. هنوز در سامانه ثبت دارویی سازمان غذا و دارو، هیچ واردات واکسن کرونایی توسط 35شرکت ثبت‌نشده‌است.

یک‌بار مذاکرات اولیه برای ثبت خرید واکسن انجام و حتی پیش‌فاکتوری هم برای خرید نوشته شد اما  این پیش‌فاکتور در سازمان غذا و دارو پشت سد بروکراسی اداری ماند. طبق یک بروکراسی اداری، مدت‌زمان تایید پیش‌فاکتور در سازمان غذا و دارو، 10 تا 12روز زمان می‌برد، این مدت‌زمان کاملا منطقی است اما برای خرید واکسن کرونا پیش‌فاکتورهای کارخانه‌ها، فقط هشت روز اعتبار دارند و بعدازآن ابطال می‌شود؛ اتفاقی که درباره پیش‌فاکتور یکی از شرکت‌ها هم افتاد.

برای رفع این مشکل چند روز پیش تفاهم‌نامه‌ای بین شرکت‌های دارویی، سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت و درمان امضا شد که تأییدیه پیش‌فاکتور حداکثر تا 48ساعت انجام شود. با این روند قرار است که شرکت‌های خصوصی، واکسن وارد کنند.

بله. ما هفته پیش‌خرید را انجام دادیم و تا دو هفته دیگر اولین محموله واکسن کرونا از کانال شرکت‌های خصوصی وارد کشور می‌شود.

در نوبت اول و برای آزمایش، حدود 250هزار دوز واکسن از شرکت آسترازنکا وارد می‌کنیم.

خرید واکسن از کدام مسیر؟

 سؤال مهم این است که چرا وزارت بهداشت و درمان که توانسته  بیش از سه میلیون دوز واکسن به کشور وارد کند، حالا دست به دامن کمک شرکت‌های خصوصی شده‌است؟ سخنگوی سازمان غذا و دارو، کیانوش جهانپور بارها اعلام کرده ،شرکت‌های خصوصی از روش‌هایی می‌توانند واکسن وارد کنند که وزارت بهداشت و درمان نتوانسته‌است. ریاحی می‌گوید آن اوایل که ویروس کرونا شایع شده‌بود، بسیاری از کشورها تا 5/3برابر نیاز جمعیت خود از شرکت‌های تولیدکننده واکسن خریداری کرده‌بودند، کاری که کشورهای کانادا، آمریکا و آلمان انجام دادند. بعد از شروع طرح واکسیناسیون در آن کشورها اما شرایط تغییر کرد. کشورها دیدند زیرساخت‌های لازم برای واکسیناسیون سریع در اختیارشان نیست و همین سرعت واکسیناسیون را کاهش داد. این در حالی است که تاریخ انقضای واکسن کرونا حدود شش ماه است و همین باعث شد سفارش‌های خود را ابطال کنند. رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو می‌گوید: «کارخانه‌های تولید واکسن، واکسن‌های ابطال‌شده را در اختیار عمده فروش‌ها که شرکت‌های پخش بین‌المللی هستند، قرار می‌دهند و آنها هستند که واکسن‌ها را به شرکت‌های خصوصی می‌فروشند.» او می‌گوید واکسن‌های کرونا البته طبق قانون از خود کارخانه خریداری می‌شود و شرکت‌های پخش‌کننده واسطه هستند. ریاحی البته توضیح می‌دهد حق واسطه‌گری شرکت‌های عمده‌فروش اندک است و مافیای خریدوفروش واکسن خیلی نمی‌تواند تأثیرگذار باشد.


آن 3 واکسن

 این‌طور نیست که شرکت‌های داخلی اجازه داشته‌باشند از هر شرکت تولیدکننده‌ای واکسن تهیه کنند. هر واکسنی که مورد تایید سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت و درمان است، تهیه می‌شود. به گفته ریاحی، شرکت‌های خصوصی فقط می‌توانند از سه کشور واکسن کرونا بخرند. واکسن سینوفارم از کشور چین، واکسن اسپوتنیک وی و آسترازنکا از روسیه و واکسن باهارات از هند از واکسن‌هایی هستند که شرکت‌های خصوصی ایرانی اجازه خریدشان را دارند. موضوع اما این است که خرید واکسن آن‌قدرها هم ساده نیست. ریاحی می‌گوید شرایط نگهد‌اری واکسن‌ متفاوت است، برخی باید در محیط یخچال و در دمای خاص نگهد‌اری شوند و همین مشکلات خرید را بیشتر می‌کند. نداشتن انبار هم از دیگر مشکلات است. به همین دلیل است که ریاحی می‌گوید: «با وزارت بهداشت و درمان صحبت کردیم تا برای خرید واکسن، یخچال و انبار در اختیارمان قرار دهد و با این شرایط خرید یکی از سه واکسن اسپوتنیک وی، آسترازنکا و سینوفارم تنها گزینه‌های خرید واکسن برای ماست.»


خطر انحراف برنامه واکسیناسیون
علی‌اصغر باقرزاده / نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت و درمان 

 براساس آماری که مرکز اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت و درمان منتشر کرده است، تا روز گذشته، بیش از یک میلیون و 600 هزار شهروند ایرانی واکسن کرونا تزریق کرده‌اند. و حدود سه میلیون و 200 هزار دوز واکسن نیز به کشور وارد شده است. این درحالی است که اخیرا سخنگوی سازمان غذا و دارو، به قیمت‌گذاری بخش خصوصی برای واردات واکسن کرونا واکشن نشان داده و گفته است برخی شرکت‌های خصوصی، به دنبال واردات واکسن با 12برابر قیمت واقعی هستند. باید یادآور شد در بهترین حالت، اسم این تفاوت قیمت، پورسانت است. اگر این موضوع درست باشد، در آینده‌ای نزدیک، شاهد بی‌عدالتی، ظلم و اجحاف در نظام سلامت خواهیم بود. شاید برخی بگویند  افرادی که پول دارند، می‌توانند یک جنس هزار تومانی را 10هزار تومان بخرند. اما ماجرا این نیست، چون اگر به شرکت‌های خصوصی اجازه داده شود، واکسن کرونا را با 12برابر بیشتر از قیمت واقعی وارد کنند، آسیب‌های زیادی به نظام سلامت وارد می‌شود.  

 اول از همه باید بررسی شود چرا ‌ شرکت‌های خصوصی باید کار دولت را انجام دهند و مجوز واردات واکسن کرونا  بگیرند.  چون وظیفه حاکمیت است که سلامت جامعه را تامین کند؛ بنابراین مناسب نیست به خاطر ضعف‌های دولت، از شرکت‌های خصوصی خواسته شود، نیاز مردم به واکسن کرونا را تامین کنند. با این کار شرکت‌های خصوصی قدرت بیشتری از دولت پیدا می‌کنند و این به نفع جامعه نیست. اگر فضای واکسیناسیون عمومی، خصوصی شود زمام امور از دست خارج خواهد شد و برنامه واکسیناسیون از مسیر اصلی خود منحرف می‌شود.

 اغلب شرکت‌های خصوصی، در انحصار افراد یا گروهی از افراد است؛ کسانی که با همین انحصار و وابستگی سیاسی، توانسته‌اند به قدرت برسند. تصمیم خطرناک اما این است که به آنها اجازه داده شود واکسن یا دارویی را که نیاز مردم است، وارد کنند. در پشت برخی شرکت‌های خصوصی انحصارطلبی که قصد معامله با سلامت مردم را دارند، افراد سودجو خوابیده است؛ بنابراین وظیفه سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت و درمان است که در انتخاب شرکت خصوصی برای واردات واکسن، نهایت دقت، توجه، نظارت و سختگیری را داشته باشند. بهترین کار این است که نام شرکت‌های دارویی که واکسن کرونا وارد می‌کنند، اعلام شود. این مطالبه مردم است که بدانند، کدام شرکت دارویی، مجوز واردات واکسن کرونا به کشور را دارد.

 

اگر شرکتی، قصد تخلف دارد و می‌خواهد بیشتر از آنچه باید، 12برابر بیشتر، واکسنی را بفروشد، نام آن شرکت را اعلام کنند و مهم‌تر این است که وزارت بهداشت و درمان و سازمان غذا و دارو، اجازه این بی‌عدالتی به شرکت‌های خصوصی را ندهند. حتما مطالبه مردم است که چه کسی و با داشتن چه شرایطی توانسته اجازه خرید و واردات واکسن کرونا به کشور را بگیرد و سوال این است این افراد و شرکت‌ها چطور انتخاب شدند؟ با روشنگری در این باره، می‌توان از همان ابتدا، جلوی بروز بی‌عدالتی و بی‌قانونی را گرفت.