ناباروری مردان در بن‌بست چاقی

جالب آن‌که بررسی‌ها نشان می‌دهد تغذیه از دوران جنینی روی قدرت باروری اثر دارد. این یعنی داشتن تغذیه سالم مادر طی بارداری، سرنوشت باروری فرزندش را در آینده رقم می‌زند.

اهمیت ارتباط بین نوع تغذیه، افزایش وزن و ناباروری به‌ویژه در مردان سبب شد با دکتر لادن گیاهی، متخصص تغذیه و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا گفت‌وگو کنیم.

چرا گفته می‌شود مردانی که چاق هستند و قند و چربی بالا دارند با احتمال بیشتری درگیر ناباروری می‌شوند؟

چاقی هم به‌طور مستقیم بر ساختار و بافت بیضه و هم بر تمام پارامترهای تولید اسپرم (تعداد، کیفیت و حرکت اسپرم) می‌تواند تاثیر بگذارد. این تاثیرات به‌صورت هورمونی است؛ یعنی ترشح تستوسترون کاهش می‌یابد و همین‌طور بافت‌های چربی باعث می‌شود که تستوسترون تولید شده تبدیل به استروژن شود. خود بافت چربی به‌صورت یک بافت التهابی عمل می‌کند و از آن ده‌ها هورمون و ماده شیمیایی ترشح می‌شود که می‌تواند باعث تخریب ویژگی‌های باروری اسپرم شود. درواقع عوامل مترشحه از یک بافت چربی می‌تواند مثل رادیکال‌های آزاد عمل کند و پارامترهای مثبت اسپرم را از بین ببرد.
پس چاقی هم به‌طور مستقیم با تاثیر بر بافت بیضه، قدرت انزال و سیستم هورمونی و مواد ترشحی از بافت چربی هم به‌طور غیرمستقیم می‌تواند بر پارامترهای مثبت سیستم باروری تاثیر منفی داشته باشد.

آیا ثابت شده است که مصرف غذاهای چرب و گوشت قرمز در بروز ناباروری مردان موثر است؟

نتایج تمام مطالعات نشان می‌دهد مصرف چربی‌های ترنس و غذاهای گوشتی و کربوهیدراتی که در دمای بالا در روغن سرخ می‌شود مثل همبرگر، سوسیس، کالباس، سیب‌زمینی سرخ کرده، دونات و بسیاری از کیک‌ها به کیفیت اسپرم آسیب می‌زند. در واقع چربی‌های اشباع از‌جمله لبنیات پر‌چرب و چربی‌های گوشت، کیفیت اسپرم را کاهش می‌دهد و نوع روغن مصرفی، چربی‌های اشباع کنار گوشت قرمز و روش طبخ غذاها قطعا تاثیر منفی بر کیفیت اسپرم خواهد داشت.

ناباروری چگونه تحت‌تاثیر نوع تغذیه در مردان اتفاق می‌افتد؟

یک اسپرم برای این‌که شکل بگیرد به ۷۴ روز زمان نیاز دارد و قطعا مثل هر سلول دیگری در بدن ما تعادل و تنوع غذایی روی سلامت اسپرم هم اثر می‌گذارد. در هر سلول، ویژگی‌های ذاتی مثل محافظت، خودترمیمی و فرآیند پیری و تخریب وجود دارد. هر‌ چقدر عوامل محیطی مساعد ترمیم و محافظت باشد، آن سلول دیرتر وارد چرخه پیری و تخریب می‌شود. عوامل تغذیه‌ای از سال‌ها قبل روی سلامت سلول‌های ما اثر می‌گذارد. در مورد سلامت اسپرم، دریافت انرژی زیاد از طریق قند و شکر به‌شدت آسیب‌زننده است.

آیا مردان با اصلاح سبک زندگی، کاهش وزن و اصلاح نوع تغذیه، سلامت باروری خود را به‌دست می‌آورند؟

داشتن تغذیه خوب در مردانی که کیفیت اسپرم خوبی ندارند و برای درمان ناباروری مراجعه می‌کنند، قطعا احتمال موفقیت درمان را بیشتر و آسیب‌پذیری را کمتر می‌کند. تغذیه خوب باید طوری باشد که سرشار از سبزی و میوه‌جات، فیبر و حمایت‌کننده فلور میکروبی دستگاه گوارش فرد باشد. چون فلور میکروبی می‌تواند روی سلامت باروری اثر مستقیم بگذارد. بنابراین تغذیه باید سرشار از ترکیباتی باشد که بتوانند اسپرم را محافظت کنند.

مطالعات انجام شده ارتباط معکوسی را بین اندازه دور کمر و اضافه‌وزن با قدرت باروری نشان می‌دهد. در واقع به ‌میزانی که از چربی دور شکم کم شود، قدرت باروری افزایش می‌یابد اما گرفتن رژیم‌های غذایی غیراصولی و کاهش وزن ناگهانی هم می‌تواند اثر تخریبی روی قدرت و کیفیت اسپرم داشته باشد. مصرف قندهای ساده باعث کاهش سلامت باروری در مردان می‌شود و نوشیدنی‌ها، میان‌وعده‌ها، شیرینی و شکلات نقش مهمی در بروز ناباروری در مردان دارد.

فراموش نکنید مدیریت زمان دریافت مواد غذایی، مدیریت ترکیب متعادل ترکیب مواد غذایی و کم‌کردن مصرف قند و شکر اصل اساسی در درمان ناباروری از بُعد تغذیه‌ای محسوب می‌شود.

چه مواد غذایی ثابت شده است که در تقویت باروری و سلامت جنسی مردان موثر‌است؟

در بین میوه‌ها انار، توت‌فرنگی، شاتوت و موز سرشار از آنتی‌اکسیدان است و از اسپرم محافظت می‌کند. گوجه‌فرنگی، سیر، بروکلی، اسفناج، هویج، مارچوبه و فلفل بسیار خوب است. همچنین گردو، روغن زیتون و تخم کدو حلوایی بسیار مفید است. همچنین عدس از دسته حبوبات بسیار مفید است و تا جایی که می‌شود بهتر است از منابع حیوانی ارگانیک استفاده شود.

آیا نوع تغذیه مادر طی بارداری نیز در سلامت باروری فرزند پسرش در آینده می‌تواند تاثیر بگذارد؟

نوع تغذیه در دوران بارداری به‌شدت بر سلامت عمومی فرزند پسر و دختر تاثیر می‌گذارد. از سوی دیگر تغذیه بر تعداد سلول‌های استخوانی، کلیه، کبد و آستانه ترشح هورمون‌ها اثر مستقیم می‌گذارد و از این طریق بر آینده باروری فرزندان پسر و دختر موثر است.

پونه شیرازی - سلامت / روزنامه جام جم