حذف کاغذ، شروع دردسر

این سازمان پیش خودش چرتکه انداخته بود که اگر ۴۳میلیون بیمه‌شده تامین اجتماعی، دیگر نیازی به دفترچه کاغذی نداشته باشند، این سازمان در یک سال ۲۵۰۰میلیارد تومان در هزینه‌هایش صرفه‌جویی می‌کند.

همچنین پیش خودش حساب‌وکتاب کرده بود اگر طبق روال همیشه، دیگر ۲۲میلیون دفترچه در طول سال صادر نشود و ۳۸میلیون دفترچه نیز نیاز به تمدید پیدا نکند، هم کارگزاری‌های بیمه خلوت می‌شود و هم ۶۰میلیون تردد برای صدور و تمدید دفترچه‌ها اتفاق نمی‌افتد.

همه این حساب‌وکتاب‌ها روی‌هم معادله‌ای دو سر سود را ترسیم کرده بود که در آن اگر دولت نفعی می‌برد، ملت نیز به نوایی می‌رسید اما بعد از گذشت ۹ روز از اجرای طرح حذف دفترچه‌ های کاغذی تامین اجتماعی، فقط اهالی این سازمان از اوضاع راضی‌اند و فقط کارگزاری‌های بیمه‌اند که خلوت‌تر شده‌اند. درواقع درحالی‌که پرینترهای چاپ دفترچه‌های بیمه از اول اسفند خاموش شده و به تعبیری بازنشسته شده‌اند اما در سایر بخش‌ها جنب‌وجوشی همراه با استرس و فشار به راه افتاده که از یک‌سو کارکنان مراکز درمانی، از دیگر‌سو داروخانه‌ها و از سوی دیگر مردم را می‌چزاند.

روایت مردم معترض

قطعا نمی‌شود گفت از اول اسفند تا دیروز که ما مشغول جمع‌آوری پس‌لرزه‌های حذف دفترچه‌های کاغذی تأمین اجتماعی بودیم همه مردم ایران که سروکارشان به مراکز درمانی افتاده ناراضی بوده‌اند. ما دیروز با زنی میانسال صحبت کردیم که دفترچه بیمه‌اش هنوز برگه خالی داشت و او هفته گذشته در هر دوباری که به درمانگاه مراجعه کرده بود، مشکلی نداشت. او حتی گفت دیگرانی که دفترچه بیمه نداشته و با نسخه آزاد در صف پذیرش در تیررس نگاه او بوده‌اند نیز مشکلی برای پذیرش نداشته‌اند.

اما در ازای این‌یک نفر ما چند نفر را پیدا کردیم که هفته گذشته به‌واسطه حذف دفترچه‌های کاغذی، کارشان گره‌خورده بود. یکی از آنها زنی است که اواسط هفته قبل برای انجام سیتی اسکن ریه به یکی از مراکز درمانی مجهز تهران که دستگاه‌های به‌روزی دارد، مراجعه کرده بود که چون سیستم مرکز قطع بوده امکان استفاده از نسخه الکترونیک وجود نداشته. به روایت این زن میانسال، سیتی اسکن او را با نرخ آزاد حساب کرده‌اند تا در روزهای آینده، هر وقت که تأمین اجتماعی مدنظرش باشد، هزینه‌های او را پرداخت کند.

از تهران به شهر ساری در مازندران وقتی تغییر جهت دادیم و با یک بیمه‌شده که به داروخانه‌ای در این شهر مراجعه کرده بود، همکلام شدیم او نیز قطعی سیستم در برخی داروخانه‌ها را تکرار کرد. او حتی به ما گفت با گشت‌وگذاری در داروخانه‌های ساری به این نتیجه رسیده که بسیاری از آنها هنوز به سیستم ویژه نسخ الکترونیک وصل نشده‌اند.

روایت عجیب‌تر را اما از بیمه‌شده‌ای در بوشهر شنیدیم که هفته گذشته با دفترچه بیمه‌اش به یکی از مراکز درمانی رفته اما دفترچه را از او نپذیرفته‌اند به این دلیل که به گفته مسؤول باجه پذیرش، دفترچه تمدید نشده است.

این بیمه‌شده می‌گوید هرچه اصرار کرده به‌واسطه شیوع کرونا و جلوگیری از ازدحام مردم در کارگزاری‌های بیمه، دفترچه‌ها خودبه‌خود و بدون نیاز به مُهر، تمدیدشده اما فقط این جمله را آن‌هم با تأکید شنیده که دفترچه حتما باید مهر تمدید داشته باشد.

روایت عجیب دیگر از یکی از شهرهای شمالی کشور از زبان مرد بیمه‌شده‌ای جوان این‌که کاربر بخش پذیرش دریکی از مراکز هنوز کار با سیستم را بلد نبوده و او وقتی به مرکز دیگری مراجعه کرده علاوه بر کد ملی از او کد بیمه‌اش را نیز خواسته‌اند که چون او حضور ذهن نداشته،موفق به دریافت خدمت موردنظرش نشده است.

روایت داروخانه‌ها

بااین‌که وقتی روی دل یکی از داروخانه‌دارهای جنوب تهران دست گذاشتیم،خون نبود و او با طرح حذف دفترچه‌های کاغذی مشکلی نداشت و با نسخه‌ نویسی الکترونیک نیز موافق بود اما نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران، علی فاطمی هرچه گفت از دل‌خون هم‌صنفی‌هایش حکایت داشت. او دیروز گفت و گویش با ما را با این جمله آغاز کرد که در طراحی نسخه الکترونیک، جایگاه داروخانه‌ها دیده نشده و تولید نسخه در مطب ها پیش‌بینی‌شده که چون پزشکان از این طرح استقبال نکرده‌اند، سازمان تأمین اجتماعی نیز بدون بازنگری طرح و بدون این‌که نسخه‌ نویسی الکترونیک را با پرونده الکترونیک بیماران یکپارچه کند، دارد این طرح را به‌زور از آخر یعنی از داروخانه‌ها اجرا می‌کند.

جزئیات مشکلات و مصادیق آنها را که از وی جویا شدیم، او آنها را در سه بخش قانونی و حقوقی، مشکلات فنی و مصائب اجرایی دسته‌بندی کرد.

نایب‌ رئیس انجمن داروسازان می‌گوید، مسؤولیت نوشتن نسخه بیماران با پزشک است و آنها هستند که باید صلاحیت بیمار به‌عنوان بیمه‌شده را احراز کنند و فرآیند استحقاق سنجی را انجام دهند اما چون این کار را انجام نمی‌دهند، کار بر دوش داروخانه‌ها افتاده است.

او همچنین می‌گوید بسیاری از پزشکان نسخ بدخط می‌نویسند یا نام داروها را کامل درج نمی‌کنند یا برای مصرف دارو، دستوری نمی‌دهند بنابراین داروسازان باید بر اساس تجربه و علم خود دستور مصرف دارو را در سیستم ثبت کنند، چون سیستم واژه «طبق دستور» را نمی‌پذیرد.

فاطمی، مشکل قطعی اینترنت و سرعت پایین آن و نیز قطعی برق را نیز از مصادیق مشکلات فنی معرفی و اضافه کرد چون ساختار بیمه‌های تأمین اجتماعی، سلامت و نیروهای مسلح از هم جداست، داروخانه‌ها مجبورند برای پیچیدن نسخه‌ مدام از این سیستم به آن سیستم بروند.

او در توضیح مشکلات اجرایی ناشی از اجرای ثبت نسخ الکترونیک نیز به‌اجبار داروخانه‌ها به استخدام نیروهای جدید برای تبدیل نسخ کاغذی به دیجیتال و نیز هزینه‌های اینترنت و خرید پرینتر و ... که سربار می‌شود، اشاره کرد و این‌چنین مخالفتش را با وضع موجود نشان داد.

روایت کارکنان مراکز درمانی

شاید تصادفی بود اما پای حرف‌های دو نفر از کارکنان بخش پذیرش دو مرکز درمانی که نشستیم همه حکایت ازخستگی و دلخوری داشت.

با یک پزشک متخصص رادیولوژی و یک پزشک عمومی نیز که گفت‌وگو کردیم مشاهداتشان از اول اسفند تاکنون خستگی این افراد و البته سرگردانی برخی از بیماران را تایید می‌کرد.

موضوع بحث ما با آنها نیز پیامدهای حذف دفترچه‌های کاغذی بیمه و لزوم ثبت نسخه الکترونیک بود که پزشک متخصص به ما گفت درمرکز درمانی آنها که پزشکان درطبقات بالا مستقر هستند و بخش رادیولوژی درطبقه زیرزمین، او بارها دیده که پزشکان، نسخه الکترونیک را نوشته‌اند اما او و همکارانش در طبقه پایین هیچ نسخه‌ای را دریافت نکرده‌اند، درنتیجه بیماران مجبور شده‌اند بارها میان طبقات جابه‌جا شوند تا این مشکل حل شود.

یکی از کارکنان بخش پذیرش در این مرکز درمانی که شاهد این سرگردانی‌ها بوده نیز البته به ما گفت مشکلات در ۹روز اخیر تنها به همین خلاصه نبوده بلکه مشکل اصلی این است که کار بخش پذیرش چند برابرشده و امکان اشتباه نیز بالا رفته.

او مثال می‌زند در سیستم جدید برای خدمات رادیولوژی و سونوگرافی دو کد جداگانه تعریف شده و چون مرکز درمانی آنها به طور تخصصی این دو خدمت را ارائه می‌کند، اپراتور باید مدام از سیستم رادیولوژی وارد سیستم سونوگرافی و برعکس شود و این موضوع حجم کارها را اضافه کرده است.

یکی از همکاران وی در بخش پذیرش یکی دیگر از مراکز درمانی تهران اما از اینترنت ضعیف گله داشت که باعث ازدحام بیماران شده و نیز این مشکل که در سایت امکان صدور قبض هزینه بیمار وجود ندارد و در نتیجه بیماران باید دوبار پذیرش شوند، یعنی یک بار در سیستم نسخه الکترونیک و یک بار در سیستم قبلی پذیرش مرکز که اگر اپراتور اشتباه کند، برای یک بیمار یک نوع خدمت دوبار در روز ثبت می‌شود که در نتیجه بخش حسابداری پیگیر است که چرا یکی از خدمات ارائه شده به بیمار قبض هزینه ندارد.

اما روایت پزشک عمومی از آنچه از اول اسفند برای وی رخ داده نیز شنیدنی است. او به ما گفت بیمارستان محل خدمت او در ورامین اساسا به سیستم ثبت نسخه الکترونیک مجهز نیست و بیماری اگر دفترچه بیمه‌اش برگه نداشته باشد باید برایشان روی برگه A۴ کپی گرفت و به جای سربرگ به پزشکان داد.

این پزشک اما در مطب شخصی خود لپ‌تاپی خریده و اینترنتی برقرار کرده و نسخه الکترونیک برای بیماران می‌نویسد، ولی گله دارد از اینترنت ضعیف و سایتی که گاه و بیگاه از دسترس خارج می‌شود و همه داروها را هم پیدا نمی‌کند.

او همچنین متعجب است اگر هدف از طرح نسخه الکترونیک صرفه‌جویی درمصرف کاغذ است پس چرا پزشکان باید روی دوبرگ از سرنسخه‌های خود برای بیماران دارو بنویسند و مصرف کاغذ و قطع درختان به دست آنها انجام شود.

تامین اجتماعی: عده‌ای که مقاومت می‌کنند پول می‌خواهند

بعد از شنیدن فهرست بلند بالای گلایه مردم، پزشکان، کارکنان پذیرش و صنف داروسازان، رساندن این گلایه‌ها به گوش تامین اجتماعی و البته شنیدن توضیحات سازمان الزامی بود.

خوشبختانه شهرام غفاری، مدیرکل درمان غیرمستقیم این سازمان دیروز در دسترس بود و توضیحاتی به جام‌جم و پاسخ‌هایی به تک‌تک گلایه‌ها داد که در واقع رگه‌هایی از روشنگری داشت.

حتما گلایه بخش‌های مختلف از طرح حذف دفترچه‌های کاغذی و ثبت نسخ الکترونیک را شنیده‌اید. موضوع چیست، چرا این همه مشکل و گلایه؟

ما هم گلایه‌هایی را که شما شنیده‌اید، شنیده‌ایم و گزارشاتی به ما می‌رسد که برخی از مراکز درمانی همکاری نمی‌کنند و طبیعتا اگر تعداد عدم همکاری‌ها کم هم باشد بازتاب زیادی پیدا می‌کند. ما با مدیران درمان استان‌ها و روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی و مراکز درمانی در حال رایزنی هستیم که بیمه‌شده‌ها را چه با دفترچه و چه بدون دفترچه و فقط با کارت ملی پذیرش کنند. البته ما این را هم گفته‌ایم که اگر بیماری را پذیرش نکنند و پولی از بیمه‌شده‌ها بگیرند ما آن پول را می‌پردازیم، ولی این فقط راهکاری کوتاه‌مدت برای متضرر نشدن مردم است.

بیشتر کدام بخش‌های سیستم درمانی بیمه‌شده‌ها را نمی‌پذیرند؟

ما در بخش بستری و موارد اورژانسی مشکلی نداریم،‌ همکاری بخش خصوصی هم نسبتا خوب است. اما بعضی از دانشگاه‌ها می‌گویند زیرساخت اجرای نسخه الکترونیک را ندارند، ما هم اصراری به این کار نداریم، اما این که چرا برخی دانشگاه‌ها حاضر نیستند نسخه‌ها را در سربرگ بنویسند چیزی است که ما هم نمی‌دانیم. ما از چند نفر از روسای دانشگاه‌ها شنیدیم این کار برای ما هزینه دارد اما به اعتقاد ما این حرف از منطق مدیریتی کاملا دور است و می‌تواند ناشی از فهم نادرست از روش حل مشکل باشد.

به ما گفته‌اند تامین اجتماعی استفاده از نسخه‌های دوبرگی را اجباری کرده است. این صحت دارد؟

ابتدا همین را گفتیم اما بعد از اعتراض برخی دانشگاه‌ها اعلام کردیم نسخه تک برگ بنویسند. با وجود این اما عمدتا در مراکز درمانی دانشگاهی، مقاومت وجود دارد وگرنه داروخانه‌ها مشکل جدی ندارند و مشکل اصلی ما اکنون با بیمارستان‌های دانشگاهی است. به نظرم باید یکی از دوستان وزارت بهداشت یا یکی از بزرگان در دولت به این عزیزان بفرمایند با طرح همراهی کنند و مردم را این همه سرگردان نکنند.
شما گفتید داروخانه‌ها مشکل جدی ندارند ولی نایب رئیس این صنف حسابی گله‌مند است.
داروخانه‌ها می‌گویند ثبت آنلاین نسخ برای ما هزینه دارد. ما هم به آنها گفتیم اگر هزینه دارد فعلا مثل قبل کار کنید. با این حال هنوز گلایه‌ها پابرجاست.

یعنی گلایه‌های بی‌ربطی است؟

اول این که نسخه‌ نویسی الکترونیک برای داروخانه‌ها فرآیند اضافه ندارد و دوم این که مگر قبلا داروخانه‌ها با دفترچه‌های کاغذی کار نمی‌کردند و مگر دفترچه با سرنسخه فرقی دارد؟ مگر اینها قبلا کد ۱۸ رقمی بیمه را ثبت نمی‌کردند و حالا باید کد ۱۰رقمی ملی را ثبت کنند، پس معلوم است موضوع درست منتقل نشده.

ظاهرا بحث بر سر این است که داروخانه‌ها باید استحقاق سنجی کنند و از این کار ناراضی‌اند.

طبق آمار ما، بیش از ۹۰درصد بیمه شده‌ها هنوز دفترچه‌های بیمه‌شان برگه سفید دارد و نیازی به نسخه‌نویسی آنلاین ندارند. پس سوالم این است از اول اسفند تا امروز مگر چند نفر بدون دفترچه به داروخانه‌ها رفته‌اند که نیاز به استحقاق سنجی داشته‌اند و این همه موجب گلایه داشته‌اند.

اگر از نظر شما مشکلی نیست پس گره کار کجاست؟

این دوستان می‌گویند برای هر نسخه آنلاینی که ما می‌نویسیم آنقدر ریال به ما پول بدهید. ما هم مخالف این کار نیستیم و نامه درخواست‌شان را به شورای‌عالی بیمه که مرجع تصمیم گیرنده است، ارسال کرده‌ایم. البته از مجموع هزینه‌هایی که داروخانه‌ها معتقدند به آنها تحمیل شده موضوع لزوم خرید چند مانیتور توسط آنها را قبول داریم که البته به آنها گفته‌ایم اگر مشکل مالی دارند به آنها وام می‌دهیم یا مطالبات معوقشان را زودتر می‌پردازیم یا هر نسخه آنلاینی که نوشتند آخر همان روز هزینه‌اش را به آنها می‌دهیم.

پس تامین اجتماعی انعطاف دارد و دیگران چغرند!

کاری که ما شروع کرده‌ایم یک فرآیند است که نیاز به فرهنگ‌سازی دارد. اما متاسفانه بخش دولتی که مشکل اصلی ماست انگیزه‌ای برای تغییر ندارد و به بیمه‌شده‌ها کم لطفی می‌کند. ما گفته‌ایم اگر همه کمی مدارا کنند تا دو سه ماه دیگر مشکلات حل می‌شود به‌خصوص این که بخش بزرگی از مشکلات پیش آمده مربوط به نظام سلامت است که باید اشتباهاتش را اصلاح کند.

مریم خباز - جامعه / روزنامه جام جم