مروری بر آثاری که آیت الله مصباح یزدی تالیف نمودند

به گزارش جام جم آنلاین و به نقل از ایبنا ، آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی متولد بهمن ۱۳۱۳ مجتهد، بنیان‌گذار و رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهش امام‌خمینی، عضو مجلس خبرگان رهبری، عضو سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود.
 
این عالم برجسته تحصیلات ابتدایی خود را در یزد سپری کرد و سپس وارد حوزه علمیه یزد شد و دوره مقدمات و سطح را همان‌جا به اتمام رساند. سپس عازم نجف شد و پس از یک سال برای ادامه تحصیل به قم رفت و حدود ۸ سال به‌طور مداوم در درس فقه حسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد.
 

وی در سن ۲۵ سالگی به درجه اجتهاد رسید اما با این حال تا ۸ سال در دروس فقه و اصول روح‌الله خمینی و تا ۱۵ سال در درس فقه محمدتقی بهجت و ۲ سال در درس محمدعلی اراکی شرکت می‌کرد.
 
از وی منظر در زمینه تفسیر موضوعی قرآن و فلسفه اسلامی کتاب‌های متعددی به چاپ رسیده است و یکی از کتاب‌های درسی حوزه تحت عنوان «آموزش فلسفه» از جمله آثار این استاد حوزه علمیه است. در ادامه به برخی تالیفات آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی پرداخته می‌شود.

  آذرخشی دیگر از آسمان کربلا
مجموعه سخنرانی‌های آیت‌الله مصباح یزدی در حسینیه شهدای قم در محرم ۱۴۲۱ است که تاکنون در ۱۰ نوبت تجدید چاپ شده است.

 
آفتاب مطهر
حاصل تدوین، نگارش و بازنویسی مقالات، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های وی است که در آنها به زوایای گوناگون زندگی، اندیشه‌ها و خدمات علمی و فرهنگی شهید مطهری پرداخته شده است.
 
آموزش عقاید
شامل مجموعه‌ای‌ از درس‌های‌ کلامی است که در تابستان ۱۳۶۵ نگاشته شده و مرکز چاپ و نشر بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامی‌ آن را به چاپ رسانده است

 
آموزش فلسفه
این کتاب در زمینه فلسفه اسلامی که تاکنون بارها تجدید چاپ شده است. نخستین انتشار این کتاب به همت مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی انجام شده است.
 
اصلاحات؛ ریشه‌ها و تیشه‌ها
این کتاب برگرفته از سخنرانی‌ها در سال ۱۳۸۰ در مسجد امام حسن عسکری (ع) و نیز فرازهایی از بیانات ایشان در سمینار روش‌شناسی اصلاحات در سال ۱۳۷۹ است.
 
انسان‌سازی در قرآن (مجموعه کتب آموزشی معارف قرآن ۷)
برگرفته از کتاب «اخلاق در قرآن» ایشان است، در قالبی آموزش‌های از راه دور و به منظور استفاده در دانشگاه مجازی امام خمینی(ره) در بیست و چهار درس تدوین و نگارش یافته است.
 
انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن
متنی آموزشی درباره انقلاب اسلامی است، شامل مباحث نظری، تاریخی، و تحلیلی که بر اساس سلسله سخنرانی‌های آیت‌الله مصباح یزدی پیش از خطبه‌های نماز جمعه تهران تنظیم شده است.
 
ایدئولوژی تطبیقی
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و پدید آمدن فضای باز سیاسی و فکری در کشور، گروه‌های ضد اسلامی و التقاطی، فرصت را برای تبلیغات حزبی و مسلکی خود مناسب یافته، به اشاعه افکار ماتریالیستی و انحرافی پرداختند که بر این اساس، این کتاب به چاپ رسیده است.
 
بدرودِ بهار
«بدرودِ بهار» شرح و تفسیری است از استاد آیت‌الله مصباح‌یزدی بر دعای چهل‌وپنجم صحیفه سجادیه که به همت انتشارات مؤسسه ‏آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) چاپ و منتشر ‌شده است.
 
بهترین‌ها و بدترین‌ها از دیدگاه نهج‌البلاغه
تشریح ویژگی‌های بهترین بندگان شایسته و نیز بدترین بندگان خداوند با استناد به فرازهایی از کتاب گران‌سنگ نهج‌البلاغه است.
  
پاسخ استاد به جوانان پرسشگر
پرسش‌ها و پاسخ‌هایی را از متن کتاب «نظریه سیاسی اسلام» در اختیار جوانان پرسشگر قرار می‌دهد. پرسش‌ها در ۸ موضوع با توجه به متن کتاب نظریه سیاسی اسلام طراحی شده و پاسخ آن‌ها به همت جمعی از محققان مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) از متن کتاب مذکور تهیه و تنظیم شده است.
 
پاسداری از سنگرهای ایدئولوژیک
این کتاب در ۶ جلد و با موضوعات «جهان بینی»، «شناخت»، «ایدئالیسم و رئالیسم»، «علت و معلول»، «حرکت» و «دیالکتیک» پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در پی هجمه تبلیغاتی مارکسیست‌ها بر ضد بنیادهای فکری اسلام، در سال ۱۳۶۰ به چاپ رسیده است.
  
تعلیقه علی نهایه الحکمه
مشتمل بر شروح و حواشی استاد بر نهایه الحکمه است. این اثر پس از سال‌ها تدریس نهایه، با قلم خود استاد به زبان عربی نگاشته شده است.
  
جامعه و تاریخ از نگاه قرآن
از آنجا که بحث جامعه و تاریخ به لحاظ منطقی بر سایر مباحث اجتماعی تقدم دارد، آیت الله مصباح در ادامه سلسله دروس تفسیر موضوعی، به مناسبت طرح مباحث اجتماعی از دیدگاه قرآن به این بحث مهم پرداخته‌اند.
 
حقوق و سیاست در قرآن
 «حقوق و سیاست در قرآن» ادامه دروس تفسیر موضوعی قرآن است در سال‌های   1365 در مؤسسه در راه حق ارائه گردیده است.
 
حکیمانه‌ترین حکومت: کاوشی در نظریه ولایت فقیه
«کاوشی در نظریه ولایت‌ فقیه» در چهار بخش و با عناوین «مفاهیم و پیش‌فرض‌ها»، «مباحث نظری ولایت فقیه»، «ولایت فقیه در نظام جمهوری اسلامی»، و «ولایت فقیه و کارآمدی نظام سیاسی» نگارش یافته، و هدف آن ارائه مباحث بنیادین نظریه ولایت فقیه و جلوه‌های عملی آن برای استفاده علاقمندان به مطالعه در حوزه نظام سیاسی اسلام است.
  
در پرتو آذرخش
این اثر که در ادامه کتاب آذرخشی دیگر از آسمان کربلا است، به همت دفتر پژوهش‌های فرهنگی آماده گردیده و حاصل چهارده مجلس از سخنرانی‌های استاد در ایام محرم است.
 
در جستجوی عرفان اسلامی
این کتاب مجموعه مباحثی است که آیت‌الله مصباح یزدی در جلسات مختلف درباره عرفان بیان داشته‌اند.
 
درباره پژوهش
درباره پژوهش و دین‌پژوهی است که با هدف ترسیم برخی از مهم‌ترین خطوط کلی مؤلفه‌های پژوهش اصیل، و نیز شرح ساحت‌های گوناگون دین‌پژوهی سامان یافته است.
 
دروس فلسفه
محتوای این کتاب با توجه به کمبودها و نارسایی های موجود در تدریس فلسفه و پژوهش های فلسفی و به منظور چاره اندیشی برای رفع آنها ترتیب یافته است.
 
دین و آزادی
حاصل دو گفتمان در باب دین و آزادی است که با توجه به فضای فکری جامعه و مسایل مطرح در آن، در جمع طلاب صورت گرفته است.
 
رستگاران
سلسله درس‌های اخلاق آیت الله مصباح با محوریت آیات ابتدایی سوره مومنون و آیات پایانی سوره «فرقان» است که ضمن آن‌ها به ترتیب، اوصاف «مفلحان» و «عبادالرحمان» بیان شده است.
 
سیمای پیامبر اعظم (ص) در آینه نهج‌البلاغه
حاصل گفتارهایی درباره پیامبر اعظم (ص) است که با هدف ارائه تفسیری بر بخش‌هایی از سخنان امیرمؤمنان، حضرت علی (ع) درباره نبوت و پیامبر اعظم (ص)  و پاسخ‌گویی به بخشی از عقاید شبهه‌افکنان درباره گستره دعوت انبیا سامان یافته است.
     
فازهای پرواز
این کتاب حاصل تقریر بخشی از درس‌های اخلاق استاد علامه، آیت‌الله مصباح یزدی در سال‌های ۹۱ و ۹۲ است که با نظارت حجت‌الاسلام آقای دکتر محمود فتحعلی، توسط حجت‌الاسلام آقای محمدعلی محیطی اردکان تدوین و نگارش و به همت انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) منتشر شده است.
 
فلسفه اخلاق‏‏‏‏‏
این کتاب بازنویس و تکمیل مباحثی است که در مجموعه دروس فلسفه اخلاق آمده بود و مباحث زیر را دربر می‌گیرد: تعریف اخلاق، علم اخلاق و فلسفه اخلاق؛ جایگاه، اهمیت، پیشینه و ضرورت فلسفه اخلاق، تحلیل مفاهیم اخلاقی، منشأ پیدایش مفاهیم اخلاقی، اقسام وجوب، مفهوم باید اخلاقی و تفاوت آن با بایدهای غیرارزشی؛ بررسی دیدگاه‌ها درباره خوب و بد اخلاقی، بررسی دیدگاه‌ها درباره حقیقت جملات اخلاقی، مفهوم ارزش و عناصر ارزش اخلاقی، بررسی دیدگاه ها درباره معیار ارزش اخلاقی، مسؤولیت اخلاقی، نقد و بررسی جبرگرایی، انواع مسؤولیت؛ نسبیت‌گرایی اخلاقی، مکاتب نسبیت‌گرا، نقد دلایل نسبیت‌گرایی اخلاقی؛ مکاتب مطلق‌گرای اخلاقی، دیدگاه‌ها درباره رابطه  دین واخلاق، نیازمندی‌های دین به اخلاق؛ وابستگی‌های اخلاق به دین.
 
نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه
مقالات، کتاب‌ها و جلسات پرسش و پاسخ آیت الله مصباح یزدی درباره ولایت فقیه است.
 
یاد او
این کتاب در موضوع «یاد خدا» است که مباحث مربوط به آن را با محوریت خطبه‌ای از امیرالمؤمنین (علیه السلام) شرح و بسط داده است.
 
آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی پس از بستری شدن در بیمارستان و در پی مشکلات گوارشی، روز جمعه ١٢ دی‌ماه ١٣٩٩ دار فانی را وداع گفت.آذرخشی دیگر از آسمان کربلا
مجموعه سخنرانی‌های آیت‌الله مصباح یزدی در حسینیه شهدای قم در محرم ۱۴۲۱ است که تاکنون در ۱۰ نوبت تجدید چاپ شده است.
 
آفتاب مطهر
حاصل تدوین، نگارش و بازنویسی مقالات، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های وی است که در آنها به زوایای گوناگون زندگی، اندیشه‌ها و خدمات علمی و فرهنگی شهید مطهری پرداخته شده است.
 
آموزش عقاید
شامل مجموعه‌ای‌ از درس‌های‌ کلامی است که در تابستان ۱۳۶۵ نگاشته شده و مرکز چاپ و نشر بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامی‌ آن را به چاپ رسانده است.
 
آموزش فلسفه
این کتاب در زمینه فلسفه اسلامی که تاکنون بارها تجدید چاپ شده است. نخستین انتشار این کتاب به همت مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی انجام شده است.
 
اصلاحات؛ ریشه‌ها و تیشه‌ها
این کتاب برگرفته از سخنرانی‌ها در سال ۱۳۸۰ در مسجد امام حسن عسکری (ع) و نیز فرازهایی از بیانات ایشان در سمینار روش‌شناسی اصلاحات در سال ۱۳۷۹ است.
 
انسان‌سازی در قرآن (مجموعه کتب آموزشی معارف قرآن ۷)
برگرفته از کتاب «اخلاق در قرآن» ایشان است، در قالبی آموزش‌های از راه دور و به منظور استفاده در دانشگاه مجازی امام خمینی(ره) در بیست و چهار درس تدوین و نگارش یافته است.
 
انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن
متنی آموزشی درباره انقلاب اسلامی است، شامل مباحث نظری، تاریخی، و تحلیلی که بر اساس سلسله سخنرانی‌های آیت‌الله مصباح یزدی پیش از خطبه‌های نماز جمعه تهران تنظیم شده است.
 
ایدئولوژی تطبیقی
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و پدید آمدن فضای باز سیاسی و فکری در کشور، گروه‌های ضد اسلامی و التقاطی، فرصت را برای تبلیغات حزبی و مسلکی خود مناسب یافته، به اشاعه افکار ماتریالیستی و انحرافی پرداختند که بر این اساس، این کتاب به چاپ رسیده است.
 
بدرودِ بهار
«بدرودِ بهار» شرح و تفسیری است از استاد آیت‌الله مصباح‌یزدی بر دعای چهل‌وپنجم صحیفه سجادیه که به همت انتشارات مؤسسه ‏آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) چاپ و منتشر ‌شده است.
 
بهترین‌ها و بدترین‌ها از دیدگاه نهج‌البلاغه
تشریح ویژگی‌های بهترین بندگان شایسته و نیز بدترین بندگان خداوند با استناد به فرازهایی از کتاب گران‌سنگ نهج‌البلاغه است.
  
پاسخ استاد به جوانان پرسشگر
پرسش‌ها و پاسخ‌هایی را از متن کتاب «نظریه سیاسی اسلام» در اختیار جوانان پرسشگر قرار می‌دهد. پرسش‌ها در ۸ موضوع با توجه به متن کتاب نظریه سیاسی اسلام طراحی شده و پاسخ آن‌ها به همت جمعی از محققان مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) از متن کتاب مذکور تهیه و تنظیم شده است.
 
پاسداری از سنگرهای ایدئولوژیک
این کتاب در ۶ جلد و با موضوعات «جهان بینی»، «شناخت»، «ایدئالیسم و رئالیسم»، «علت و معلول»، «حرکت» و «دیالکتیک» پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در پی هجمه تبلیغاتی مارکسیست‌ها بر ضد بنیادهای فکری اسلام، در سال ۱۳۶۰ به چاپ رسیده است.
  
تعلیقه علی نهایه الحکمه
مشتمل بر شروح و حواشی استاد بر نهایه الحکمه است. این اثر پس از سال‌ها تدریس نهایه، با قلم خود استاد به زبان عربی نگاشته شده است.
  
جامعه و تاریخ از نگاه قرآن
از آنجا که بحث جامعه و تاریخ به لحاظ منطقی بر سایر مباحث اجتماعی تقدم دارد، آیت الله مصباح در ادامه سلسله دروس تفسیر موضوعی، به مناسبت طرح مباحث اجتماعی از دیدگاه قرآن به این بحث مهم پرداخته‌اند.
 
حقوق و سیاست در قرآن
 «حقوق و سیاست در قرآن» ادامه دروس تفسیر موضوعی قرآن است در سال‌های   1365 در مؤسسه در راه حق ارائه گردیده است.
 
حکیمانه‌ترین حکومت: کاوشی در نظریه ولایت فقیه
«کاوشی در نظریه ولایت‌ فقیه» در چهار بخش و با عناوین «مفاهیم و پیش‌فرض‌ها»، «مباحث نظری ولایت فقیه»، «ولایت فقیه در نظام جمهوری اسلامی»، و «ولایت فقیه و کارآمدی نظام سیاسی» نگارش یافته، و هدف آن ارائه مباحث بنیادین نظریه ولایت فقیه و جلوه‌های عملی آن برای استفاده علاقمندان به مطالعه در حوزه نظام سیاسی اسلام است.
  
در پرتو آذرخش
این اثر که در ادامه کتاب آذرخشی دیگر از آسمان کربلا است، به همت دفتر پژوهش‌های فرهنگی آماده گردیده و حاصل چهارده مجلس از سخنرانی‌های استاد در ایام محرم است.
 
در جستجوی عرفان اسلامی
این کتاب مجموعه مباحثی است که آیت‌الله مصباح یزدی در جلسات مختلف درباره عرفان بیان داشته‌اند.
 
درباره پژوهش
درباره پژوهش و دین‌پژوهی است که با هدف ترسیم برخی از مهم‌ترین خطوط کلی مؤلفه‌های پژوهش اصیل، و نیز شرح ساحت‌های گوناگون دین‌پژوهی سامان یافته است.
 
دروس فلسفه
محتوای این کتاب با توجه به کمبودها و نارسایی های موجود در تدریس فلسفه و پژوهش های فلسفی و به منظور چاره اندیشی برای رفع آنها ترتیب یافته است.
 
دین و آزادی
حاصل دو گفتمان در باب دین و آزادی است که با توجه به فضای فکری جامعه و مسایل مطرح در آن، در جمع طلاب صورت گرفته است.
 
رستگاران
سلسله درس‌های اخلاق آیت الله مصباح با محوریت آیات ابتدایی سوره مومنون و آیات پایانی سوره «فرقان» است که ضمن آن‌ها به ترتیب، اوصاف «مفلحان» و «عبادالرحمان» بیان شده است.
 
سیمای پیامبر اعظم (ص) در آینه نهج‌البلاغه
حاصل گفتارهایی درباره پیامبر اعظم (ص) است که با هدف ارائه تفسیری بر بخش‌هایی از سخنان امیرمؤمنان، حضرت علی (ع) درباره نبوت و پیامبر اعظم (ص)  و پاسخ‌گویی به بخشی از عقاید شبهه‌افکنان درباره گستره دعوت انبیا سامان یافته است.
     
فازهای پرواز
این کتاب حاصل تقریر بخشی از درس‌های اخلاق استاد علامه، آیت‌الله مصباح یزدی در سال‌های ۹۱ و ۹۲ است که با نظارت حجت‌الاسلام آقای دکتر محمود فتحعلی، توسط حجت‌الاسلام آقای محمدعلی محیطی اردکان تدوین و نگارش و به همت انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) منتشر شده است.
 
فلسفه اخلاق‏‏‏‏‏
این کتاب بازنویس و تکمیل مباحثی است که در مجموعه دروس فلسفه اخلاق آمده بود و مباحث زیر را دربر می‌گیرد: تعریف اخلاق، علم اخلاق و فلسفه اخلاق؛ جایگاه، اهمیت، پیشینه و ضرورت فلسفه اخلاق، تحلیل مفاهیم اخلاقی، منشأ پیدایش مفاهیم اخلاقی، اقسام وجوب، مفهوم باید اخلاقی و تفاوت آن با بایدهای غیرارزشی؛ بررسی دیدگاه‌ها درباره خوب و بد اخلاقی، بررسی دیدگاه‌ها درباره حقیقت جملات اخلاقی، مفهوم ارزش و عناصر ارزش اخلاقی، بررسی دیدگاه ها درباره معیار ارزش اخلاقی، مسؤولیت اخلاقی، نقد و بررسی جبرگرایی، انواع مسؤولیت؛ نسبیت‌گرایی اخلاقی، مکاتب نسبیت‌گرا، نقد دلایل نسبیت‌گرایی اخلاقی؛ مکاتب مطلق‌گرای اخلاقی، دیدگاه‌ها درباره رابطه  دین واخلاق، نیازمندی‌های دین به اخلاق؛ وابستگی‌های اخلاق به دین.
 
نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه
مقالات، کتاب‌ها و جلسات پرسش و پاسخ آیت الله مصباح یزدی درباره ولایت فقیه است.
 
یاد او
این کتاب در موضوع «یاد خدا» است که مباحث مربوط به آن را با محوریت خطبه‌ای از امیرالمؤمنین (علیه السلام) شرح و بسط داده است.
 
آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی پس از بستری شدن در بیمارستان و در پی مشکلات گوارشی، روز جمعه ١٢ دی‌ماه ١٣٩٩ دار فانی را وداع گفت.