یک کیمیایی کم‌رنگ

پولاد کیمیایی را همیشه به عنوان بازیگر می‌شناختیم، اما او در اولین ساخته سینمایی خود این روزها با فیلم «معکوس» بر پرده سینماها حضور دارد؛ اثری که به فضای اجتماعی کنونی اشاره می‌کند و حتی در لایه‌های زیرینش نقد قدرت هم کرده است.
در فیلم معکوس مانند فیلم‌های مسعود کیمیایی موضوع رفاقتی دیرینه در میان است. پولاد کیمیایی در اولین فیلم خود دو دوست قدیمی قبل از انقلاب را سوژه قرار داده است.‌ یکی از این دو دوست، فعال سیاسی و یکی مکانیک است و یک مسابقه اتومبیلرانی زیرزمینی یا غیرقانونی آنها را به هم پیوند می‌دهد.
داستان معکوس از این قرار است که مردی به نام سالار (بابک حمیدیان) در یک حادثه تصادف در حالی‌که خود راننده ماشین بوده، همسر خود را از دست داده است. اولیای دم همسر سالار از او دیه می‌خواهند و حتی فرزند سالار به نام سام را پیش خود نگه می‌دارند و پس دادن او به پدرش را فقط به این شرط امکان‌پذیر می‌دانند که مبلغ دیه را بگیرند، اما سالار چنین پولی ندارد. چون او یک تعمیرکار سیار است که درآمدی ناچیز دارد. سالار وقتی خود را در تنگنا می‌بیند سراغ ناپدری‌اش به نام رضا دردشتی (اکبر زنجانپور) که گاراژدار است می‌رود تا بلکه بتواند با کمک او این مبلغ را فراهم کند و باقی ماجراها.
بابک حمیدیان، لیلا زارع، اکبر زنجانپور،
شهرام حقیقت‌دوست، علیرضا کمالی نژاد، پروانه معصومی و سیاوش طهمورث از جمله بازیگران اصلی معکوس هستند که بازی‌های خوب شان از ویژگی‌های این فیلم سینمایی به حساب می‌آید.
معکوس برای اولین بار در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و با مضامینی چون عشق، رفاقت، خشم، زخم، کینه، دشمنی، نامردی و مردانگی گهگاه سینمای پدرش، مسعود کیمیایی را به یاد مخاطب می‌آورد. جام‌جم در گزارش پیش رو نظر منتقدان سینما را درباره این فیلم جویا شده که در ادامه می‌خوانید.
مسعود کیمیایی دست دوم
مصطفی جلالی فخر، منتقد سینما و متخصص بیماری‌های داخلی پولاد کیمیایی را وامدار پدرش، مسعود کیمیایی دانست. او در ادامه به جام‌جم گفت: اشتباه اول و اصلی پولاد کیمیایی این بود و احتمالا خواهد بود که ترجیح نداد به جای کیمیایی دست دوم بودن، پولاد اول باشد.
این منتقد سینما داستان معکوس را فاقد یک ایده مرکزی محکم تلقی کرد و افزود: پولاد کیمیایی اگر باهوش بود، اتفاقا فیلمی می‌ساخت که هیچ شباهتی با پدرش نداشته باشد؛ کاری که کاوه صباغ زاده در فیلم «ایتالیا ایتالیا» کرد، اما حالا شده عکس برگردان
رنگ و رو رفته کسی که سال‌هاست فیلم بد می‌سازد. معکوس بیش از حد کهنه، بدون شخصیت و چند پاره است. داستانش در حد ایده هم جانی ندارد. کسی که بلد نیست یا وقت و سرمایه اکشن سازی ندارد به نفعش نیست مسابقه اتومبیلرانی راه بیندازد.
کارگردان بهتری است تا بازیگر
یاسمن خلیلی فرد، نویسنده و منتقد سینما، پولاد کیمیایی را در کارگردانی موفق‌تر از بازیگری دانست. او به جام‌جم گفت: معکوس نخستین فیلم پولاد کیمیایی دست کم به من ثابت کرد کیمیایی در کارگردانی خواهد توانست به مراتب موفق تر از بازیگری باشد. البته این به آن معنا نیست که نخستین فیلم پولاد کیمیایی فیلم بی عیب و نقصی است.
او ادامه داد: کیمیایی پسر، معکوس را با معیارها، مشخصه‌ها و مولفه‌های فیلم‌های پدرش و شاید تقلید از آنها ساخته و همین است که کار را خراب می‌کند. اگر کیمیایی در فیلم‌های خود تجربیات زیسته‌اش را جلوی دوربین می‌برد و آنها را چه در قالب دیالوگ، چه شخصیت پردازی و چه منطق روایی به مولفه‌های ثابت آثار خود تبدیل می‌کند، پولاد کیمیایی تنها با تقلیدی نه چندان موفق تلاش به بازسازی آنها می‌کند؛ تلاشی که نمی‌توان گفت ناموفق است، اما چندان هم مطلوب و قابل توجه نیست.
نویسنده رمان‌های «انگار خودم نیستم» و «یادت نرود که» درباره مضمون فیلم توضیح داد: فیلم با هلی شاتی از تهران آغاز می‌شود و شاید این تنها نقطه اتصال و ارتباط کل فضای آن با شهر تهران باشد، چرا که اساساً نوعی بی‌مکانی در فیلم لمس می‌شود و رخدادهای آن دست کم با مناسبات شهری و جغرافیایی تهران سازگاری ندارند. موسیقی متن کار نیز به‌عدم سنخیت موقعیت مکانی با رویدادهای درام دامن می‌زند. فیلم روایتی نسبتاً کلاسیک دارد و بهره گیری از برخی عناصر چون فلاش بک‌های متعدد به این مسأله دامن می‌زند؛ در فیلم‌های کیمیایی پدر نیز از چنین المان‌هایی استفاده می‌شود.
او در پایان تاکید کرد: پولاد کیمیایی اما در بازی‌گرفتن از بازیگرانش عملکرد نسبتا موفقیت‌آمیزی داشته است. بازیگران او بازی‌هایی یکدست دارند و مشخصا به درستی هدایت شده‌اند. اکبر زنجانپور بازی درخشانی دارد. شهرام حقیقت دوست پس از سال‌ها در نقشی متفاوت ظاهر شده است و لیلا زارع بازی روانی دارد که با نقش‌ها و بازی‌های پیشین او بسیار تفاوت دارد. در نهایت معکوس را باید فیلمی متوسط دانست که سایه حضور مسعود کیمیایی همچنان بر آن سنگینی می‌کند و البته نویدبخش آن است که او خواهد توانست در آینده فیلم‌های بهتری نیز بسازد.

مروری بر فیلم‌های پولاد کیمیایی

پولاد کیمیایی، فرزند مسعود کیمیایی متولد 29 تیر سال 1359 است. او تا قبل از فیلم معکوس به‌عنوان بازیگر شناخته می‌شد.
پولاد کیمیایی اولین بار سال 67 در فیلم «سرب» که ساخته پدرش است بازی کرد. سپس مدتی از ایران رفت، اما برای بازی در فیلم «تجارت» به کارگردانی پدرش به ایران آمد و قید مهاجرت را زد.
او بعد از فیلم تجارت در فیلم‌های سلطان، فریاد و اعتراض بازی کرد. همه این فیلم‌ها ساخته پدرش بود، اما پولاد نشان داده بود حضورش در سینما به دلیل توانایی‌های خودش است؛ به همین دلیل شروع به بازی در فیلم کارگردان‌های دیگر کرد و البته همچنان در ساخته‌های پدرش نیز حضور داشت.
شمعی در باد، سربازهای جمعه، حکم، صحنه جرم، ورود ممنوع!، رئیس، محاکمه در خیابان، زندگی با چشمان بسته، به هدف شلیک کن، جرم، بوی گندم، گشت ارشاد، متروپل، صفر، گشت ارشاد2 و قاتل اهلی فیلم‌هایی هستند که پولاد کیمیایی در آنها بازی کرده است.

ساناز قنبری

سینما