تصویرسازی از ایران در ویکی‌پدیا

نام ویکی‌پدیا واژه‌ای ترکیبی است که از دو واژه «ویکی» به معنای وبگاه مشارکتی و و انسایکلوپدیا (دانشنامه یا دایره‌المعارف) گرفته شده است. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامه آزاد به تمامی زبان‌های زنده دنیاست که محتوای آن تقریبا به ۳۰۰زبان دنیا منتشر می‌شود.
قدر مسلم با توجه به این‌که در جست‌وجوی کلمات و عبارات مختلف در موتورهای جست‌وجو، صفحه ویکی‌پدیای مرتبط با آن در صدر نتایج قرار می‌گیرد، اهمیت آن واضح است. هنگامی که یک مقاله درباره موضوعی در ویکی‌پدیا نوشته می‌شود شمار بازدیدکنندگان و خوانندگان آن در طول زمان بیش از دیگر سایت‌ها و رسانه‌هاست.
ابتکار ویکی‌پدیا که آن را به بزرگ‌ترین دایره‌المعارف آنلاین دنیا تبدیل کرده است، ایجاد دسترسی همگانی به تمامی افرادی است که می‌توانند با ایجاد حساب کاربری در تولید، تکمیل و بهبود محتوا مشارکت کنند و به ویرایش نوشتارهای موجود در آن بپردازند. البته این نوشتارها و ویرایش‌ها باید مطابق با اساسنامه ویکی‌پدیا باشند؛ معیارهایی که در مواردی به دلیل بی‌طرف نبودن ویراستاران ارشد نقض هم می‌شود و البته طبیعی است به دلیل نبود برنامه‌ریزی در داخل کشور برای بهره‌برداری از این فرصت یا لااقل خنثی‌سازی مطالب نامعتبر، محتواهایی توسط کاربران درباره ایران در آن تولید خواهد شد که چندان محلی از واقعیت نداشته باشد.
با این‌حال با یک فعالیت مدون و برنامه‌ریزی شده در این پلتفرم از سوی نهادهای مرتبط با دیپلماسی عمومی و فرهنگی در کشور می‌توان با توجه به مزیت رایگان بودن و عدم نیاز هزینه‌های زیرساختی جهت تولید، انتشار و توزیع محتوا، اطلاعات صحیح و لا‌اقل غیرمغرضانه‌ای را در خصوص کلید واژه‌های فرهنگی، تاریخی، سیاسی و اجتماعی مرتبط به زبان‌های مختلف ارائه داد.
لذا پیشنهاد می‌شود:
بسیاری از کشورها با توجه به درک اهمیت راهبردی ویکی‌پدیا اقدام به راه اندازی تشکیلات متنوعی (حتی در سطح بنیاد ملی) برای آموزش و تسهیل فعالیت داوطلبان در این سایت کرده‌اند. بنا براین باید اقداماتی از قبیل آگاهی‌بخشی، آموزش و به‌کارگیری، در این حوزه ذیل سیاست‌های بالادستی در سطح ملی با مشارکت گروه‌های فعال و مردم نهاد در سطح کشور انجام شود.
ضرورت دارد بنیادهای دایره‌المعارف، ایران‌شناسی و مراکز دانشگاهی، ترجمه تولیدات و دانشنامه‌های تولید شده در داخل کشور را به‌صورت هدفمند در دسترس مخاطبان این دایره‌المعارف قرار دهند.
با ظرفیت دانشجویان و دانش آموختگان دانشکده‌های زبان‌های خارجی در سطح کشور و برگزاری دوره‌های تخصصی تولید و انتشار محتوا در ویکی‌پدیا می‌توان در کنار فعالیت‌های داوطلبانه، کارآفرینی تخصصی ایجاد کرد و بسیاری از اطلاعات موثق فرهنگی، تاریخی، گردشگری، اجتماعی و سیاسی را در کلید واژه‌های مرتبط در اختیار مخاطبان جهانی قرار داد.
همچنین دانشجویان رشته‌های خبرنگاری و ارتباطات بین‌الملل نیز می‌توانند به عنوان ویراستار متخصص در ویکی‌پدیا آموزش دیده و به‌کار گرفته شوند. در صورت قرار دادن مطالب معتبر، بسیاری از محتویات ایجاد شده در ویکی‌پدیا می‌تواند به مرجع خبرنگاران در کشورهای مختلف جهان جهت تولید خبر در مورد ایران تبدیل شوند.
در صورت برنامه‌ریزی مناسب پروژه‌های فرعی ویکی از قبیل ویکی سفر، ویکی نبشته، ویکی گفتاورد... نیز می‌توانند به منبع مناسبی برای تولید و انتشار محتوا و ارجاع‌دهی تبدیل شود.

محمد ولوی

بین الملل