کابـوس ناتمام انگلیسی‌ها

در حالی که سال 2019 آخرین ماه‌های خود را سپری می‌کند، جریان‌های سنتی انگلیس اعم از حزب حاکم (محافظه‌کار) و احزاب مخالف مانند حزب کارگر و لیبرال دموکرات، همگی نسبت به آینده کشورشان بیمناک هستند. این نگرانی مزمن و دامنه‌دار، در کاخ باکینگهام، محل سلطنت ملکه الیزابت نیز مشاهده می‌شود. انگلستان هیچ گاه تا این اندازه در معرض خطر چندپارگی و تجزیه نبوده است.
روزهای سخت جانسون
برگزیت به اسم رمز و نماد وضعیت بحران در لندن تبدیل شده است. بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس از این‌که پس از دیوید کامرون و ترزا می، به سومین قربانی خروج کشورش از اتحادیه اروپا تبدیل شود به‌شدت بیمناک است. صورت‌بندی آنچه امروز در انگلیس می‌گذرد، کمی پیچیده و دشوار است. ماجرا ظاهرا از روز شنبه آغاز شد؛ روزی که پارلمان انگلیس برای نخستین بار طی سال‌های اخیر، در روز تعطیل تشکیل جلسه داد تا تکلیف نحوه خروج این کشور از اتحادیه اروپا را روشن کند.
بوریس جانسون امیدوار بود تا طرح اصلاحی مدنظر او، مورد تایید پارلمان قرار گیرد، اما ماجرا به گونه دیگری رقم خورد. نمایندگان طرحی را با 322 رای موافق در مقابل
306 رای مخالف تصویب کرده و خواستار اصلاحیه‌ای شدند که جانسون را مجبور به درخواست از اتحادیه اروپا برای تاخیر در اجرای برگزیت می‌کند. این در حالی است که جانسون
بر وعده‌اش برای عملی کردن برگزیت تا تاریخ 31 اکتبر تاکید کرده است.
نخست‌وزیر انگلیس بارها اعلام کرده است که تاخیر در اجرایی شدن برگزیت خط قرمز محسوب می‌شود و کشورش باید در تاریخ 31 اکتبر، رسما با توافق یا بدون توافق، از اتحادیه اروپا خارج شود. در هر حال بوریس جانسون مطابق قانون اساسی انگلیس چاره‌ای جز ابلاغ و ارسال نظر پارلمان به اتحادیه اروپا نداشت. او در نهایت این کار را با چاشنی تحقیر پارلمان انگلیس صورت داد. بوریس جانسون یک نامه امضانشده به اتحادیه اروپا فرستاده و در آن درخواست به تعویق انداختن برگزیت را مطرح کرده، اما در نامه امضاشده دیگری همراه با آن، گفته خواستار چنین تعویقی نیست. به عبارت بهتر، جانسون رسما از سران اروپایی خواسته است تا نظر پارلمان انگلیس در خصوص تعویق برگزیت (تا تاریخ 31 ژانویه 2020) را رد کنند.
یک سه‌راهی مرگبار
نخست‌وزیر انگلیس بر سر سه‌راهی مرگباری قرار گرفته است: او ناچار است میان برگزیت سخت، برگزیت نرم و برگزاری همه‌پرسی دوباره دست به انتخاب بزند. اما سوال اصلی اینجاست که انتخاب هریک از این گزینه‌ها چه آثار و تبعاتی برای بوریس جانسون و همراهانش خواهد داشت؟ بررسی هریک از احتمالات، می‌تواند کلید پاسخ‌دهی به این سوال اساسی باشد:
برگزیت سخت: در صورتی که جانسون نتواند نظر پارلمان را برای توافق با اروپا تا قبل از 31 اکتبر یا در بهترین حالت ممکن، 31 ژانویه 2020 جلب کند، قطعا برگزیت سخت رخ خواهد داد. در این صورت، جانسون از سوی حزب کارگر، حزب لیبرال دموکرات و مخالفان محافظه‌کار خود جهت استعفا از قدرت یا برگزاری انتخابات زودهنگام تحت فشار قرار خواهد گرفت. فراتر از آن، آثار ناشی از عدم توافق اقتصادی ـ حقوقی لندن و اتحادیه اروپا، حداقل تا یک دهه گریبانگیر انگلیس خواهد شد. در این صورت، اتحادیه اروپا نیز تمامی ابزارهای خود علیه لندن، از جمله جریمه ناشی از خروج لندن از اروپا و بدهی‌های انگلیس به بازیگران اروپایی را به کار خواهد گرفت تا دیگر کشورهای عضو اتحادیه اروپا، هرگز تصور خروج از اتحادیه اروپا و تکرار تجربه لندن را در آینده نکنند.
برگزیت نرم: در صورتی که پارلمان، طرح مورد نظر جانسون برای خروج از اتحادیه اروپا را مورد تایید قرار دهد، ملی‌گرایان طرفدار برگزیت نیز به جمع مخالفان جانسون خواهند پیوست و در کنار حزب کارگر، اکثریتی قدرتمند را در تقابل با دولت شکل خواهند داد. تصویب طرح جانسون، به معنای آن خواهد بود که انگلیس حداقل تا پنج سال (و عملا تا یک دهه)، ملزم به تبعیت از قوانین و محدودیت‌های تجاری ترسیم شده از سوی اتحادیه اروپا خواهد بود. در چنین شرایطی انگلیس، با نوعی توافق بد درگیر خواهد بود که تا سال‌ها، باید با بحران‌ها و تبعات ناشی از پذیرش آن دست و پنجه نرم کند.
تکرار همه‌پرسی: سومین و آخرین گزینه ممکن، که اتفاقا سران حزب کارگر روی آن اصرار می‌ورزند، برگزاری همه‌پرسی دوباره خروج از اتحادیه اروپاست. انتخاب این گزینه، مترادف با بروز آشوب، شورش و ایجاد نوعی آنارشی برآمده از ابطال همه‌پرسی اولیه خواهد بود. حتی بسیاری از مخالفان خروج از اتحادیه اروپا نیز بر این باورند که دولت بعدی انگلیس (حتی اگر وابسته به حزب کارگر باشد)، قدرت کنترل بحران‌های ناشی از تکرار همه‌پرسی (و تبدیل خروج انگلیس از اروپا به بقای این کشور در اروپا) را نخواهد داشت. دلیل این ناتوانی کاملا مشخص است: حزب استقلال انگلیس و ملی‌گرایان افراطی این کشور، که اتفاقا دارای قدرت تخریب اجتماعی و امنیتی زیادی هستند، اصلی‌ترین حامیان خروج از اروپا هستند. آنها موفقیت در همه‌پرسی سال 2016 را بزرگ‌ترین دستاورد خود می‌دانند؛ از این‌رو ابطال همه‌پرسی قبلی و جایگزینی آن با همه‌پرسی جدید، به معنای اعلان جنگ رسمی احزاب سنتی انگلیس به ملی‌گرایان خواهد بود.
همان‌گونه که مشاهده می‌شود، انتخاب هر یک از گزینه‌های سه‌گانه توسط بوریس جانسون، مترادف با ایجاد و استمرار بحران‌های عمیق و چندلایه‌تری در عرصه سیاسی و عمومی انگلیس خواهد بود. شعله‌ور شدن آتش برگزیت در خانه شماره 10 خیابان داونینگ استریت (محل استقرار نخست‌وزیر)، مختص به دولت فعلی انگلیس نخواهد بود و دولت حتی دولت‌های بعدی در این کشور را نیز با بحران‌های شدید و تکان‌دهنده رو‌به‌رو خواهد کرد.

سعید صابریان

بین‌الملل