اتاق ژاپنی با فرش ایرانی!

ایستاده با کیمونو
احتمالا اولین چیزی که در این اتاق نظرتان را جلب خواهد کرد لباس سنتی مردم ژاپن یا همان «کیمونو» است که به عقیده بسیاری از ژاپنی‌ها زیباترین گنجینه ملی این کشور است. لباس T شکلی که تمام بدن را می‌پوشاند و طی تاریخ ژاپن دستخوش تغییرات فراوان شده است. یکی از مسؤولان این اتاق برایمان توضیح داد که این لباس انواع و اقسام مختلف دارد و از هرکدام برای مراسم خاصی استفاده می‌شود، اما به دو دسته کلی نوع دوخت و جنسیت تقسیم می‌گردد. سنت جالب پوشیدن این لباس‌ها این است که حتما باید قسمت چپ لباس روی قسمت راست قرار بگیرد و تنها کسی که می‌تواند خلاف این قانون عمل کند شخص متوفی در مراسم خاکسپاری‌اش است.
دوخت: از نظر دوخت و جنس پارچه کیمونوها به دو نوع گوفاکا و فوتومونو تقسیم می‌شوند. گوفاکاها از جنس ابریشم هستند و یک نوع پوشش اشرافی محسوب می‌شوند اما فوتومونوها از الیاف طبیعی هستند و بیشتر مورد استفاده مردم قرار می‌گیرند. اکثر کیمونوها دست‌دوز هستند، اما در این میان گوفاکای ماشینی هم در بازار پیدا می‌شود.
جنسیت: اما در تقسیم‌بندی بعدی این لباس، کیمونوهای زنانه طرح‌ها و مدل‌های مختلفی دارند، اما کیمونوهای مردانه معمولا ساده هستند که به دو مدل دو گل میخ و پنج گل میخ تقسیم می‌شوند که پنج گل میخ‌ها برای مراسم رسمی‌تر است. مدل‌های زنانه اما بی‌شمارند. فیوریسود، هامونگی، کومون، ایروموجی و هاکاما مدل‌های کیمونوی زنانه هستند که هرکدام برای مراسم خاصی استفاده می‌شوند. به‌عنوان مثال فیوریسود همان کیمونوی آستین بلندی است که آستین‌هایش گاهی تا زمین می‌رسد و فقط خانم‌های مجرد مجاز به پوشیدنش هستند. هاکاما، دامنی است که روی کیمون بسته می‌شود و زنان بعد از فارغ‌التحصیلی آن را می‌پوشند. یا ایروموجی لباسی تک‌رنگ است که هیچ نقشی بر آن نیست و معمولا از رنگ‌های شاد در آن استفاده می‌شود. کومون از تکرار یک طرح کوچک در تمام لباس و مدل ادوکومون از تکرار نقاط سفید در پس‌زمینه سیاه تشکیل شده است. اگر سری به این اتاق زدید حتما پوشیدن کیمونوها را امتحان کنید. پوشیدن‌شان دنگ و فنگ زیاد دارد، اما به امتحان کردنش می‌ارزد.

قفسه بازی و فرهنگ
انتهای اتاق، قفسه چند طبقه‌ای وجود دارد که آنجا می‌توانید هم بازی‌های سنتی ژاپن را تجربه کنید و هم با نمادها و فرهنگ ژاپن بیشتر آشنا شوید. اول سراغ بازی‌ها رفتیم.
واناگ‍ِه: همان بازی پرتاپ حلقه خودمان است با این تفاوت که حلقه‌ها حصیری هستند و میله‌ای که باید حلقه‌ها دور آن بیفتند چوبی است.
کندِما: در نگاه اول این‌طور به نظر می‌رسد که باید یویو یا یک بازی شبیه آن باشد، اما هیچ شباهتی به چیزی که نشان می‌دهد ندارد. کندما یک دسته چوبی دارد که یک گوی چوبی به وسیله نخ از آن آویزان است. هر دو طرف این دسته چوبی کمی گود است که شما باید همزمان که زانوهای خود را خم می‌کنید با یک حرکت گوی را در یک طرف این دسته چوبی قرار دهید و بعد از آن با حرکت دست خود در جهت عقربه‌های ساعت بتوانید گوی را در طرف دیگرش قرار دهید.
داروما اُتُشی: در این بازی چند مهره چوبی روی هم قرار می‌گیرند که توسط چیزی شبیه چکش به صورت منظم روی هم قرار می‌گیرند. بعد از منظم‌کردن این مهره‌ها بازیکن باید خیلی آرام این چکش را از میان این مهره‌ها بیرون بکشد و با تمرکز و دقت طوری این چکش را به مهره زیرین بزند که برج فرو نریزد. کار سختی است و نیاز به مهندسی شدت و نوع ضربه دارد. حتما امتحانش کنید.
سوپر ماریو: از بازی‌های سنتی که بگذریم، گوشه‌ای از این اتاق یک دستگاه پلی استیشن انتظار بازدید‌کننده‌ها را می‌کشد. بازی‌های ژاپنی که محبوب‌ترین‌شان سوپرماریو یا همان «قارچ‌خور» خودمان است. پیشنهاد می‌کنیم بعد از این‌که تمام اتاق را دیدید و بازی‌های دیگر را تجربه کردید، سراغ پلی‌استیشن و بازی‌های مدرنش بروید. خودتان خیلی خوب می‌دانید پای این بازی‌ها نشستن با خودتان است، اما بلندشدن‌تان با خداست. یکهو می‌بینید ساعت‌بازدید تمام شده و باید اتاق را ترک کنید.
بعد از بازی که بخش هیجان‌انگیز این اتاق بود، سراغ آشنایی با فرهنگ این کشور رفتیم که بعد از گذشت صدها سال هنوز هم خیلی از مردم این آداب و رسوم را به‌جا می‌آورند و انصافا بعضی‌یشان خیلی جالب و بامزه است. از طرز غذا خوردنشان بگیرید تا نوع صحبت کردن و راه‌رفتن‌شان!
داروما: یکی از صورتک‌های ژاپنی است که به عقیده مردم این کشور برایشان خوش‌یمنی و شانس می‌آورد. این صورتک‌ها توسط معابد به فروش می‌رسد و مردم معتقدند نگهداشتن‌شان بعد از پایان سال و شروع سال جدید برایشان شگون ندارد و بدیمن است؛ به همین دلیل داروماها و دیگر نمادهای خوش‌یمنی ژاپنی‌ها در مراسمی به نام «دوندو یاکی» که در ماه ژانویه هر سال برگزار می‌شود، سوزانده و نمادهای جدید خریداری و جایگزین قدیمی‌ها می‌شود.
مانِکی نِکو: یا «گربه خوشامدگو» همان مجسمه‌ای است که یک‌دستش را برای خوشامدگویی تکان می‌دهد و در فرهنگ ژاپن نماد بخت، دارایی و نگهبان داد و ستد است. ژاپنی‌ها «مانِکی» را در ورودی هرجایی قرار می‌دهند تا برای صاحب آنجا خوش‌یمنی و شانس بیاورد. البته روایت‌ها مختلف است. خیلی‌ها می‌گویند اگر این مجسمه پنجه راستش بالا باشد حامل پول و دارایی است و اگر پنجه چپش بالا باشد برای صاحب آن خوش‌یمنی و شانس می‌آورد.
اُنی: همان غول زشت و غول پیکری است که احتمالا در جشن‌های ژاپنی دیده باشید. او خدا و روح مصیبت‌آوری است و بیماری و بلا و بد اقبالی می‌آورد. دارای ناخن‌های تیز، موی ناآراسته، و دو شاخ بلند است. اندامش تقریبا مانند اندام آدمیزاد است، ولی گاهی صفاتی غیرطبیعی مانند عدد فرد چشم‌هایش (یک، سه و...) یا انگشت و پنجه‌های پای بیش از اندازه بر وی ظاهر می‌شود. رنگ پوستش می‌تواند هر رنگی جز آبی را داشته باشد (معمولا رنگ پوستش سیاه، ارغوانی، صورتی، قهوه‌ای، سبز، سفید و به‌ویژه سرخ می‌باشد). علاوه بر مظهر وحشی‌اش، لنگی از پوست پلنگ می‌پوشد و چماق آهنین بزرگی به نام «کانابو» به دست می‌گیرد.
مامِه ماکی: درست شب قبل از شروع بهار، مردم ژاپن عیدی به نام «ستسوبون» دارند و معتقدند روح هستی در این شب به جهان نزدیک می‌شود. پس طبیعی است که شیاطین هم در این شب از هرموقعیتی به جهان نزدیک‌تر باشند. در ستسوبون، والدین در سراسر ژاپن نقاب‌های شیطان (اُنی) بر چهره می‌گذارند تا با آن کودکان خود را بترسانند. بچه‌ها نیز در مقابل، دانه‌های تفت‌داده سویا را به سوی آنها پرتاب می‌کنند تا شیطان را از خود دور کنند و فریاد می‌زنند « دیو بیرون، خوشبختی تو».
هیناماتسوری: یا جشن عروسک‌ها یا جشن دختران یکی از جشن‌های رایج در ژاپن است که برای شکرگزاری رشد و سلامتی دختران هرساله در روز سوم ماه مارس برگزار می‌شود. در این جشن سکویی با یک پارچه قرمز پوشانده می‌شود تا مجموعه‌ای از عروسک‌های زینتی به نمایندگی از امپراتور، ملکه، مسؤولان، و نوازندگان در لباس سنتی دربار دوره‌های‌ آن به نمایش گذاشته شود.
کوینوبوری: بادنمای کیسه‌ای به شکل ماهی کپور است و برای برگزاری جشن روز کودک در ژاپن استفاده می‌شود. این سنت به داستانی باستانی از چین برمی‌گردد؛ داستانی که بر اساس آن یک ماهی شجاع کپور خلاف جهت رودخانه شنا کرد تا بتواند به اژدها تبدیل شود. حرکت شدید کوینوبوری‌ها در باد، نمادی از دوران کودکی سالم و خوب است. میلیون‌ها کوینوبوری در هفته طلایی که اواخر ماه آوریل برگزار می‌شود، در سراسر ژاپن با باد به حرکت درمی‌آیند. معمولا کوینوبوری‌ها را در نزدیکی رودخانه یا خانه خانواده‌هایی که کودک دارند، قرار می‌دهند.

معابد ژاپن
درست در وسط این اتاق میزی قرار دارد که ماکتی از چهار معبد بزرگ این کشور ساخته و روی این میز قرار داده شده است. دور این میز ماکت بزرگ‌ترین متروی ژاپن قرار دارد که دور این معابد می‌چرخد. خانم جعفری، مسؤول اتاق و کتابخانه ژاپن برایمان از معابد این کشور گفت.
معبد کیومیزو درا: یکی از مهم‌ترین معابد ژاپن است که به «معبد آب پاک» هم شناخته شده و در بخش شرقی توکیو قرار دارد. این معبد سال ۱۹۹۴ به فهرست میراث جهانی یونسکو افزوده شد، قدمتش به قرن هشتم میلادی باز‌می‌گردد و بخش‌های زیادی از آن نیز در قرن شانزدهم ساخته شد.
معبد گینکاکو جی: قدمتی 500 ساله دارد و در شهر کیوتو واقع شده است. معبد گینکاکوجی در سال ۱۴۸۲ توسط آشیگاکا یوشیماسا بنا شد که از حاکمان موروثی ژاپن بوده است. این معبد با نام «پاویلون طلایی و معبد طلایی» مه شناخته می‌شود و در محاصره درختان قرار گرفته و چشم‌انداز فوق‌العاده‌ای دارد.
معبد سانجوسانگندو: این معبد به «خدای بخشش» معروف است و محل نگهداری 1001مجسمه از خدایان بخشش یا همان «کانن» است. معبدی بسیار باشکوه در شهر کیوتو که قدمتش به سال 1164 برمی‌گردد و یک بار در سال 1264 در آتش سوخت و دوباره بازسازی شد.
معبد یاکوشیجی: این معبد مجموعه‌ای از هشت‌ساختمان است که به عنوان بخشی از میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. سبک معماری منحصر به‌‌فرد آن از «چانگ آن»، پایتخت چین در دوران حکومت تانگ الهام گرفته شده است. مجسمه یاکوشی نیورای یا همان بودای طبیب در این معبد قرار دارد و به عنوان یکی از گنجینه‌های ملی ژاپن به شمار می‌رود. یاکوشیجی به عنوان مهم‌ترین اثر تاریخی نارای باستان یا همان ژاپن قدیم شناخته می‌شود. یاکوشیجی یکی از هفت مرکز اصلی آموزش آیین بودیسم و معابد تاریخی نانتو به شمار می‌رود و مرکز تجمع سران مکتب بودیسم ژاپنی هوسو است.

چگونه به اتاق ژاپن برویم
ورود به اتاقک چشم‌بادامی‌ها

اگر خواستید سری به این اتاق بزنید، باید به سفارت ژاپن در خیابان مقدس اردبیلی بروید. برای بازدید از اتاق ژاپن نیازی به هماهنگی قبلی ندارید، اما اگر بخواهید همزمان از کتابخانه مجموعه هم استفاده کنید باید حتما با شماره 22660710 از قبل هماهنگ کرده باشید. یادتان باشد با خودتان لپ‌تاپ و دوربین عکاسی نبرید، چون اجازه وارد کردنش به سفارت را ندارید. ساعت بازدید از این اتاق در روزهای یکشنبه و سه‌شنبه از ساعت 10 تا 15 و در روزهای پنجشنبه از ساعت 9 تا 17 است.

سرزمین سنت‌های سختگیرانه
بدون خوراکی حرکت کنید

تقریبا هر چیزی در کشور آفتاب تابان آداب و رسوم خاص خودش را دارد و خیلی از رفتارهایی که در کشورهای دیگر عرف محسوب می‌شود در ژاپن خوشایند نیست و بعضی‌هایشان توهین به طرف مقابل تلقی می‌شود. یکی از جالب‌ترین رسوم این کشور این است که اگر شما در ژاپن هنگام راه رفتن چیزی بخورید، به فرهنگ این کشور توهین کرده‌اید. فرهنگ مردم این کشور می‌گوید زمانی که شما در حال راه رفتن هستید نباید چیزی بخورید یا بنوشید و این کار را به حساب بی‌احترامی و البته پایین بودن شخصیت فرد می‌گذارند. به همین دلیل هم در این کشور اگر کسی از مغازه، خوراکی یا نوشیدنی بخرد همانجا کنار مغازه می‌خورد و شما هیچ وقت یک ژاپنی را در حال خوردن و راه رفتن همزمان نمی‌بینید.

الهام فیروزبخت
خبرنگار