نمی‌گذارند وارد پارک ملی شوم!

نجات محیط‌زیست با وبلاگ
محمد درویش می‌گوید بعد از این فعالیت‌ها به این نتیجه رسیده که مشکل حوزه محیط‌زیست و منابع طبیعی این است که مردم و بسیاری از مسؤولان آن گونه که باید، متوجه اهمیت حفظ منابع طبیعی و محیط‌زیست نیستند. «به همین منظور از سال ۸۰ تصمیم گرفتم به جای این‌که یک پژوهشگر صرف باشم، وارد فعالیت رسانه‌ای شوم و سعی کنم با زبان ساده و مؤثر یافته‌های خود را برای مردم شرح دهم. اول با نگارش مقاله در مجلات و روزنامه‌ها آغاز کردم و در نهایت با آمدن وبلاگ به ایران، من یکی از نخستین وبلاگ‌ها را با عنوان «مهار بیابان‌زایی» راه‌اندازی کردم و آن قدر مشهور شد که سال ۸۹ در یک مسابقه بین‌المللی به عنوان سومین وبلاگ برتر جهان در حوزه محیط‌زیست انتخاب شد. این وبلاگ روزانه به طور متوسط 45 هزار بازدید داشت و کارهای زیادی در آن انجام دادیم. مثلا توانستیم با ایجاد پویش، ده‌ها هکتار زمین را از دست جنگل‌خواران آزاد کنیم. یا سعی کردیم به این نقص قانونی اشاره کنیم که محیط‌بانان اگر در حین انجام وظیفه کشته شوند، شهید به حساب نمی‌آیند و پس از آن با پیگیری‌هایی که انجام شد، مقرر شد که این اتفاق بیفتد.» او معتقد است اگر این وبلاگ را نداشت، نمی‌توانست با عالی‌ترین سطوح قدرت ارتباط برقرار کند. «کار دیگرمان مخالفت با طرح باغشهر بود که رئیس‌جمهور وقت می‌خواست به هر ایرانی یک‌هکتار زمین بدهد و ما اعتقاد داشتیم اگر این کار انجام شود، نرخ فرسایش خاک در ایران به دو برابر افزایش می‌یابد. سال ۲۰۱۳ هم در اجلاس جهانی رسانه‌ها در بن، وبلاگ من توانست به مقام اول دست پیدا کند و به عنوان برترین وبلاگ محیط‌زیستی جهان انتخاب شد.»
ممنوعیت ورود به مناطق حفاظت‌شده
فعالیت‌های درویش از سال ۹۲ با دعوت معصومه ابتکار رئیس وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست ابعاد تازه‌ای می‌یابد. «ایشان از من دعوت کرد به سازمان حفاظت محیط‌زیست بروم و به عنوان مدیر‌کل آموزش و مشارکت‌های مردمی در آنجا مأمور شدم. چهار سال در آنجا در حوزه فرهنگسازی و حمایت از پویش‌های مردمی و سازمان‌های مردم‌نهاد کار کردیم. مدارس طبیعت را تشکیل دادیم که به مرور تعداد آن به ۸۰مدرسه در ۲۹استان رسید و برای هزاران نفر اشتغال‌زایی ایجاد کرد. از پویش‌هایی مانند سه‌شنبه‌های بدون خودرو حمایت کردیم که این پویش در ۲۵۰ شهر ایران گسترش پیدا کرد. توانستیم با راه‌اندازی چند پویش، حدود سه میلیارد تومان پول جمع کنیم و سه محیط‌بان را از اعدام نجات دهیم.» درویش این روزها در حال اجرای یک پویش مردمی برای حفاظت از جنگل‌های سردشت است که می‌گوید تاکنون در کمتر از ده روز، ۲۴۰ میلیون تومان جمع‌آوری شده است. پس از همه این فعالیت‌ها، ماجرای عجیبی که برای درویش رخ داده، ممنوعیت ورود به مناطق حفاظت‌شده است. «فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست بخشنامه‌ای را از طریق اتوماسیون اداری به ادارات کل محیط‌زیست سراسر کشور فرستاده که محیط‌بانان و کارکنان سازمان حفاظت محیط‌زیست، نه در سخنرانی‌های آقای درویش شرکت کنند و نه اجازه دهند ایشان وارد مناطق چهارگانه تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط‌زیست یعنی پارک‌های ملی و حیات‌وحش شود. این بخشنامه بسیار شگفت‌آور و تاریخی است و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نمی‌تواند در زندگی خصوصی کارکنانش دخالت کند. یک محیط‌بان دوست دارد در یک سخنرانی شرکت کند، رئیس او اجازه ندارد او را از این حق محروم کند، مگر این‌که حکم قوه قضاییه داشته باشد.» درویش می‌گوید با چند حقوقدان و وکیل صحبت کرده و گفته‌اند این بخشنامه غیرقانونی است. «به نظرم مهم‌ترین دلیل صدور این بخشنامه این است که من منتقد سیاست‌های آقای کلانتری در بحث تراریخته هستم و به ترویج محصولات دستکاری شده ژنتیکی اعتراض کردم. درباره مدارس طبیعت، ایشان از همان روز اول مخالف بود و حالا ادعا کرده که دست‌اندرکاران آن عضو حزب توده بوده‌اند، اتهاماتی که در محاکم قضایی قابل پیگیری است.»

تعطیلی مدارس طبیعت
این فعال باسابقه محیط‌زیست می‌گوید راهکار اصلی نجات محیط‌زیست این است که دولت‌ها باید سازمان حفاظت محیط‌زیست را به رسمیت بشناسند و به عنوان حیاط‌خلوت به آن نگاه نکنند. «اگر محیط‌زیست برای رئیس‌جمهور مهم باشد، می‌توانیم به عملکرد این سازمان امیدوار باشیم. اما اگر محیط‌زیست را موی دماغ توسعه بدانند، حتی اگر کاراترین افراد را هم منصوب کنند، نتیجه نمی‌دهد. کما این‌که خانم ابتکار هم به خاطر مخالفت با انتقال آب دریای خزر به استان سمنان برکنار شد. فکر می‌کنم مهم‌ترین کار، تغییر رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست است، چرا که کارنامه ایشان در پروژه‌های مختلف از جمله ستاد احیای دریاچه ارومیه قابل دفاع نیست.» دیگر مشکلی که درویش به آن اشاره می‌کند، تعطیلی مدارس طبیعت است. «مدارس طبیعت در راستای اجرای بند ۱۴ سیاست‌های کلان مقام معظم رهبری در برنامه پنجساله ششم راه‌اندازی شد. ایشان گفته بودند ما باید آموزش‌های جذاب و مؤثر برای مردم به‌ویژه کودکان و نوجوانان داشته باشیم. همان طور که فدراسیون فوتبال مدرسه فوتبال راه‌اندازی می‌کند، سازمان حفاظت محیط‌زیست هم می‌تواند مدرسه طبیعت تأسیس کند. مرکزی برای آموزش تسهیلگران ایجاد کردیم و هدفمان این بود که نسلی را پرورش دهیم که به محیط‌زیست احترام بگذارد.» او می‌گوید طبیعتا این مدارس ایراداتی هم دارد، همان‌طور که مدارس با بیش از صد سال قدمت مشکل دارند. «آیا راه‌حل این است که مدارس را تعطیل کنیم؟ یکی از ایراداتی که گرفتند این بود که سگ‌ها در برخی مدارس طبیعت رها هستند. می‌توانستیم یک بخشنامه صادر کنیم که این سگ‌ها جمع‌آوری شوند، نه این‌که مدارس طبیعت را کلا تعطیل کنیم. این اتفاق تأسفبار است و امیدوارم مدارس طبیعت دوباره احیا شود.»

محمد وفایی
خبرنگار