ننه قمر چه کم از السا دارد؟

از 2 کارگاه رسیدیم به 100 کارگاه
وقتی سال 1391 طرح ایران‌نوشت را آغاز کردیم فقط دو تولیدکننده در کنار ما بودند و امسال با حضور صد تولیدکننده نمایشگاه ایران ‌نوشت را برگزار کرده‌ایم. این یعنی طرح نوشت‌افزار ایرانی موفق بوده و مهم‌ترین یا شاید تنها حمایتی که داشته، استقبال مردمی بوده و بس.
مردم بودند که با خرید محصولات ایرانی، به تولیدکنندگان انگیزه می‌دادند و نتیجه این شد که فرآیند بازار تغییر کند. زمانی بود که نشان یا برند ایرانی در بازار جایگاهی نداشت ولی حالا نوشت‌افزار ایرانی مورد توجه است و توجه تولیدکنندگان و حتی واردکنندگان این کالاها را به خودش جلب کرده‌اند. رسیده‌ایم به نقطه‌ای که هم تعداد تولیدکنندگان نوشت‌افزار ایرانی افزایش پیدا کرده، هم حجم تولیدات ایرانی و هم تنوع نوشت‌افزار ایرانی.

گام بعدی؛ نوشت‌افزار و 15 مورد دیگر
نوشت‌افزار ایرانی فقط یک شاخه از تجاری‌سازی محصولات فرهنگی محسوب می‌شود. ما به جز این مورد، 15 شاخه دیگر را شناسایی کرده‌ایم؛ از جمله دکوراسیون اتاق کودکان، اسباب‌بازی، پوشاک و هدیه. البته این 16 مورد به بخش کالا مرتبط است و در بخش خدمات نیز امکان استفاده از نشان‌ها یا شخصیت‌های ایرانی - اسلامی وجود دارد.
نمایشگاه ایران‌نوشت هنوز فعالیتش را در 15 شاخه دیگر آغاز نکرده، اما مقدمات و رایزنی‌ها برای توسعه این نمایشگاه و تجاری سازی محصولات فرهنگی آغاز شده است. مذاکره با تولیدکننده‌ها و برگزاری یک بخش‌جنبی از جمله اقدامات صورت گرفته در این زمینه است. برای مدیران و اهالی رسانه در نمایشگاه ایران‌نوشت بخشی را ترتیب داده‌ایم و نمونه‌های متنوع از تجاری‌سازی محصولات فرهنگی را به نمایش گذاشته‌ایم.

کودکان، مهم‌ترین مخاطب فعالیت‌های فرهنگی
در تمام جهان، مهم‌ترین و اصلی‌ترین مخاطب فعالیت‌های فرهنگی و فرهنگ‌سازی، کودکان و نوجوانان هستند. آنها باید ارزش‌های جامعه را بیاموزند و این مقدور نیست مگر با الگوسازی و تعریف سبک زندگی جذاب و تاثیرگذار به کمک محصولات فرهنگی.
فرهنگ‌سازی برای کودکان و نه هیچ کار ویژه دیگری با همایش و نشست و کنفرانس به نتیجه نمی‌رسد و باید دست به تولید جهان داستانی زد و شخصیت‌هایی خلق کرد که به سبک زندگی کودکان راه پیدا کنند.
تعریف سبک درست زندگی مساله و دغدغه‌ای است که در تمام جهان وجود دارد و والدینی هستند که به بسیاری از تولیدات پویانمایی جهان نقد دارند؛ مثلا به باب اسفنجی که خانواده ندارد و نمی‌دانیم پدر و مادرش کجا هستند! این دغدغه‌ها را همه والدین جهان دارند؛ مذهبی و غیرمذهبی یا از هر قشر و طبقه‌ای. بنابراین بهترین فضا برای سرمایه‌گذاری مادی و معنوی همین‌جاست؛ در جهان داستان‌های کودکانه.

پیش به سوی شخصیت‌سازی
بیشتر از 50 درصد محصولات فرهنگی بر اساس شخصیت‌های کارتونی و داستانی شکل می‌گیرد و شخصیت محور هستند. تجاری‌سازی محصولات یا مقوله Merchandise بخش مهمی از صنایع فرهنگی جهان را شکل می‌دهد و گاهی محصولات جانبی یک کارتون یا داستان بیشتر از خود اثر درآمدزایی دارد و مورد استقبال قرار می‌گیرد. به‌عنوان نمونه فروش محصولات جانبی کارتون داستان اسباب‌بازی از اکران این کارتون درآمد بیشتری نصیب سازندگان اثر کرده است.
سعی کرده‌ایم در بخش جنبی نمایشگاه ایران نوشت مدیران و نیز اهالی رسانه را با نمونه‌های موفق تجاری‌سازی آشنا کنیم، چون به نظر می‌رسد آگاهی در این زمینه بسیار می‌تواند راهگشا باشد.
تولیدکنندگان لوازم فرهنگی بدون پرداخت حق مولف، تصویر شخصیت‌های کارتونی سینمای دیزنی و سایر انیمیشن‌سازان آمریکایی را روی محصولاتشان چاپ می‌کنند و این مساله باعث می‌شود طرح‌های ایرانی - اسلامی در یک رقابت نابرابر قرار بگیرند.در هفت سال گذشته سعی کردیم در این زمینه گام‌هایی برداریم و دست تولیدکنندگان محصولات فرهنگی را در دست سازندگان آثار موفق سینمایی و تلویزیونی قرار دهیم.

بساز! بهره‌برداری کن!
برای موفقیت در زمینه صنایع فرهنگی نیاز داریم در دو زمینه مهم تقویت شویم؛ یکی شخصیت‌سازی است و دیگری روش‌های بهره‌برداری از شخصیت‌ها.
در مقایسه با خارجی‌ها، شخصیت جذاب و محبوب و قابل رقابت کم داریم. اگر صدا و سیما، شرکت‌های خصوصی تولید فیلم پویانمایی روی شخصیت‌سازی متمرکز شوند و بتوانند شخصیت‌های جذاب خلق کرده و به بچه‌ها معرفی کنند، در زمینه محصولات فرهنگی و فرهنگسازی رشد قابل توجهی را شاهد خواهیم بود. متاسفانه درک درستی درباره تجاری‌سازی محصولات فرهنگی وجود ندارد و این‌که صنایع فرهنگی چقدر می‌توانند در زمینه اقتصادی و فرهنگی سودآور باشند. برای بهره‌برداری از شخصیت‌های کارتونی هم چاره‌ای نداریم جز نظام‌مند شدن و تبعیت از قانونی که 15 سال پیش شورای نظارت بر علائم، آیین‌ها و نشانه‌ها تصویب کرده ولی متاسفانه نادیده گرفته می‌شود.

فرهنگ بساز و پول پارو کن
تجاری‌سازی محصولات جانبی آثار پویانمایی و بصری یکی از اصلی‌ترین درآمدهای تولید فیلم و سریال است که گاهی از درآمد اکران هم پیشی می‌گیرد. سال گذشته بیش از 40 تولیدکننده نوشت‌افزار ایرانی از تصاویر کارتونی فیلشاه استفاده کردند و آثارشان با استقبال مواجه شد. چه بسا توجه به تجاری‌سازی این محصولات بتواند صنعت رو به ورشکستگی پویانمایی را نجات دهد، مانع مهاجرت نیروهای متخصص در این حوزه شود و از تعطیلی شرکت‌های ورشکستگی پویانمایی یا روی آوردن آنها به تیزرسازی جلوگیری کند.نوشت‌افزار ایرانی توانسته بازار خودش را پیدا کند و در زمینه سایر محصولات هم نمونه‌سازی صورت گرفته اما هنوز صنعتی نشده و تا رسیدن به معنای صنایع فرهنگی یک دهه تمرین و تجربه در پیش داریم.

همه چیز مهیاست
خلق شخصیت‌های جذاب و هدایت آنها به لایه‌های مختلف زندگی کودکان به منظور فرهنگسازی برای ما ایرانی‌ها نباید دشوار باشد. ادبیات این سرزمین می‌گوید که قدیمی‌ترین شخصیت‌سازهای جهان ما هستیم؛ شاهنامه به تنهایی مصداق شخصیت‌سازی در جهان ادبیات فارسی است و به‌راحتی می‌تواند به جهان آثار نمایشی و تصویری راه پیدا کند.
مزیت‌های فنی هم داریم؛ جوانان خوشفکر و توانمند که در شرکت‌های خصوصی یا صدا و سیمای تهران و مراکز استان‌ها مشغول به کار هستند. فیلشاه نمونه خوبی است برای شناختن این نیروهای جوان و توانمند. این جوانان خوب و ارزان می‌سازند. تهیه‌کنندگان خارجی باورشان نمی‌شود که فیلشاه با چه رقمی تولید شده و اگر این توانمندی‌ها در تجاری‌سازی محصولات نمایشی و فرهنگی مورد استفاده قرار بگیرد، رشد و رونق قابل توجهی را شاهد خواهیم بود.

آذر مهاجر

ادبیات و هنر