کسی به فکر قهرمانان نیست

جلیلوند اوایل پیروزی انقلاب به آمریکا مهاجرت کرد و بعد از 20 سال برگشت. در گفت‌وگوهایش همه سال‌هایی را که در آمریکا زندگی کرده و کارهایی را که برای درآمدزایی انجام داده از جمله کار کردن در خشکشویی! تعریف کرده است. در همه این گفت‌وگوها عنوان کرده از روزی که رفته، دلش برای ایران تنگ شده و این دلتنگی آن‌قدر زیاد شده که روزی چمدان را بسته و برگشته. دیروز هم که برای گفت‌وگو به او تلفن کردم در بخشی از صحبت‌‌هایش آنجا که حرف مهاجرت پیش آمد و من خاطره‌ام از جشنواره آسیاپاسفیک شیراز را برایش تعریف کردم، گفت: «از همان روز اول که رفتم تصمیم داشتم برگردم و برگشتم».
حس خوب، حال خوب
چنگیز جلیلوند، یکی از ممتازترین دوبلورهای ایرانی است که به جای بازیگران مطرح زیادی از جمله پل نیومن،‌مارلون براندو، کلارک گیبل،‌ کلینت ایستوود و سیلوستر استالونه صحبت کرده است. دیروز که به او تلفن کردم قصد داشتم درباره سیلوستراستالونه با هم هم‌صحبت شویم. روز تولدش بود و جلیلوند به جای او در فیلم«راکی یک» صحبت کرده و آن‌قدر با نقش راکی به اصطلاح قاطی شد که همه راکی را با صدای جلیلوند شناختند و در یادشان ثبت کردند.
به جلیلوند می‌گویم در شیراز که شما را دیدم خیلی آرام بودید و کمتر با کسی صحبت می‌کردید، اما همه مهمان‌‌های ایرانی جشنواره خوشحال بودند که شما برگشتید، این نشان می‌داد هر چند 20 سال نبودید اما کارها و هنرتان توانسته بود شما را در ذهن ما آن‌قدر تثبیت کند که فراموش‌تان نکنیم.از او می‌پرسم این باید حس خوبی به شما می‌داد؛ این که مردم دوست‌تان دارند.
می‌گوید: به خاطر همین حس برگشتم. این حس خوب زندگی را زیباتر می‌کند. آن زمان تازه از آمریکا برگشته بودم و راستش بین سینماگران احساس غریبی داشتم. به هرحال سال‌های زیادی نبودم و چون حرفه‌ام صداپیشگی فیلم‌های خارجی بود زیاد اهالی سینمای آن دوران را نمی‌شناختم و زمان نیاز داشتم تا دوباره به هنرمندان و سینماگران نزدیک شوم.
راکی همان استالونه است
به جلیلوند می‌گویم، ‌امروز تولد استالونه است، بازیگری که با راکی به قهرمان تبدیل شد، نه تنها در آمریکا بلکه در دیگر کشورهای دنیا. از این صداپیشه قدیمی می‌خواهم تا از کار فیلم راکی بگوید و این که می‌گویند، راکی خود استالونه است، مردی که برای رسیدن به موفقیت سختی زیادی کشیده است.
جلیلوند می‌گوید:‌ استالونه از بازیگران محبوبم است. مرد دوست‌داشتنی‌ای که می‌توان او را در ردیف آدم‌های خوساخته قرار داد. وقتی فیلمنامه راکی را نوشت، سه سال از دفتر این تهیه‌کننده به دفتر تهیه‌کننده دیگر رفت. هیچ‌کس تهیه‌کنندگی آن را قبول نمی‌کرد.تولید این فیلم برای استالونه یک هدف بود و او با هر مشقتی که بود راکی را ساخت و زمانی که اکران شد، کولاک کرد و همه آنها که دست رد به سینه استالونه زده‌ بودند پا پیش گذاشتند تا راکی 2 را بسازند و چنین شد که شش راکی ساخته شد و استالونه به نقطه‌ای که هدفش بود و دوست داشت، رسید.
من به جای راکی صحبت کردم و بعد از ایران رفتم. اما زمانی که برگشتم مدیر موسسه قرن بیست‌و‌یکم از من خواست تا راکی‌های بعدی را دوباره دوبله کنیم و من به جای استالونه صحبت کنم، به بقیه گوینده‌ها کاری نداشت اما می‌‌خواست در مجموعه فیلم راکی، من به جای استالونه صحبت کنم. این کار را انجام دادیم و خیلی هم خوب شد و در مجموعه فیلم راکی، یک نفر به جای شخصیت اصلی فیلم صحبت می‌کند.
به جلیلوند می‌گویم: این کار خوبی است که هر بازیگری یک صداپیشه خاص خودش را داشته باشد، چون آن بازیگر خارجی با صدای یک صداپیشه شناخته می‌شود و صدایش به نوعی امضای آن شخصیت در دوبله فارسی می‌شود؟
جلیلوند می‌گوید: در دوره طلایی دوبله ایران این اتفاق می‌افتاد. برای بازیگران مطرح، دوبلورهای خاصی در نظر گرفته می‌شد و ایرانی‌ها آن بازیگر را با صدای یک دوبلور می‌شناختند. آن زمان فیلم‌ها اکران سینمایی می‌شد و صداپیشه‌ها، باعث رونق گیشه می‌شدند، اما سال‌هاست دوبله از دوران طلایی خود فاصله گرفته و دیگر مهم نیست چه کسی جای چه بازیگری صحبت می‌کند. به من تلفن می‌کنند که مثلا فلان روز بیا و جای فلان بازیگر صحبت کن. می‌گویم در آن تاریخ به هر دلیلی نمی‌توانم، می‌گویند، باشد یکی دیگر را می‌آوریم. یعنی فرقی نمی‌کند که به جای بازیگری مثل استالونه چه کسی و با چه توانمندی‌هایی صحبت کند !
سینما خنثی شده
به جلیلوند می‌گویم آن‌طور که در تاریخ نوشته‌اند روز پنجشنبه در ایران باستان روز جشن تیرگان بوده، روزی که آرش کمانگیر بر فراز دماوند می‌رود و آن تیر معروف را از کمان رها می‌کند تا مرز توران (ایران) را مشخص کند. کشورهایی مانند کره‌جنوبی درباره اسطوره‌های نداشته خود، فیلم و سریال می‌سازد و برای مردمش قهرمان‌سازی می‌‌کند. سینمای آمریکا هم براساس قهرمان و ضدقهرمان تولیدات خود را برنامه‌ریزی می‌‌کند، اما در ایران که مهد قهرمان‌های باستانی و تاریخی و معاصر است، قهرمان‌ها در فرهنگ و هنر جایی ندارند.
این صداپیشه پیشکسوت می‌گوید: دقیقا این اتفاقی است که چند سال است در سینمای ایران افتاده و هیچ‌کس به فکر قهرمان‌سازی نیست، در حالی‌که سینما حول محور قهرمان و ضدقهرمان می‌چرخد. برای همین است که سینمای ایران به سینمایی خنثی تبدیل شده که هیچ‌ موج و انگیزه‌ای در جامعه و تماشاچی به وجود نمی‌آورد.در تلویزیون چند سریالی مثل امام علی (ع)، ولایت عشق و مختارنامه بر اساس قهرمان‌های مذهبی ساخته شد‌ه‌اند، اما در سینما هیچ خبری از قهرمان نیست و این بزرگ‌ترین آسیب و چالش سینمای ایران است.

چنگیز جلیلوند عاشق ایران و فرهنگ و هنرش است. او همچنان در حرفه دوبله فعال است و گاهی در سینما و تلویزیون هم نقش‌هایی را بازی می‌‌کند. از نقش‌های به یادماندنی او می‌توان به سریال‌های عبور از پاییز و یلدا اشاره کرد.

طاهره آشیانی
روزنامه‌نگار