پویانمایی هنری ناشناخته در ایــــــــــــــــــــــــــــــــــران

مدیریت پویانمایی‌ای به بزرگی پسر دریا قطعا کار مشکلی بود. چطور از عهده آن برآمدید؟
من پیش از این در دو بخش پویانمایی‌ و فیلم کوتاه کار می‌کردم و متعاقب آن با یکی از دوستانم فیلم - پویانمایی‌ «آقای بنفش» را ساختیم، اما همیشه در این فکر بودم کار تاثیرگذاری بسازم که در سطح بین‌المللی دیده شود و همین تفکر بود که به ساخت پسر دریا منجر شد. در پسر دریا با وجود این‌که فیلم - پویانمایی‌ است، اما بخش پویانمایی‌‌اش تاثیرگذاری بیشتری نسبت به فیلم دارد، تا حدی که بازیگران فیلم هم خودشان اذعان داشتند که شخصیت پویانمایی‌ در«پسر دریا» بهتر از ما بازی کرده است.
درباره داستان این پویانمایی‌ کمی توضیح بفرمایید؟
داستان پسر دریا در مورد زن و شوهری است که با طرحی از یک بچه روی دیوار زندگی می‌کنند. در واقع مرد داستان از بچه‌ای که از دست داده تصوری دارد که آن را روی دیوار می‌بیند. ما فضای فیلم را به شکلی طراحی کردیم که مخاطب حضور این شخصیت پویانمایی‌‌ را در کنار شخصیت‌های زنده فیلم می‌پذیرد. از نظر چیدمان و استفاده از فرم در دوربین طوری کار کردیم که فضای فیلم زنده عمق ندارد و به فضای دوبعدی نزدیک شده. وقتی من طرح این کار را به مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی پیشنهاد دادم، با رضایت از آن استقبال کردند و مراحل ساخت آن شروع شد. بعد از ساخت هم در جشنواره‌های مختلف دنیا از جمله انسی، اشتوتگارت، انیماموندی و... شرکت کرد و فارغ از جوایز داخلی توانست جوایز بین‌المللی زیادی را کسب کند.
به نظرم بزرگ‌ترین مشکل پویانمایی‌‌های سینمایی ما نداشتن فیلمنامه خوب است. شما چه‌کاری انجام دادید که به این مشکل گرفتار نشدید؟
اگر ایده اصلی در یک فضای تجربه شده به کار بیاید، نتیجه به یک پویانمایی‌ خوب منجر می‌شود؛ ضمن این‌که ایده باید روانکاوی شده و زوایا و علل به‌وجود آمدن آن کاملا مشخص شود. با برنامه‌ریزی اصولی همه چیز درست پیش می‌رود. در ایران اما از آنجا که کارها معمولا سفارشی است باید خودت را با تهیه‌کننده هماهنگ کنی و همین موضوع استقلال فکری و عملی را از هنرمند می‌گیرد.
هزینه ساخت پسر دریا حدودا چقدر بود؟
ساخت پویانمایی‌ بسیار زمانبر و هزینه‌بر است و در مورد پسر دریا آن بخشی که پویانمایی‌ بود یک‌سال و نیم طول کشید. حدود دقیق هزینه را نمی‌دانم، اما مسلما رقم پایینی نبوده. ضمن این‌که برای بازیگر درک فضای CG کمی مشکل است. یعنی وقتی به بازیگر می‌گویی تو در این مکان بایست و تصور کن با موجودی صحبت می‌کنی که بعدا در تصویر اضافه می‌شود، کمی با آن بیگانه است و طول می‌کشد که با این گونه بازی کنار بیاید.
دلایل موفقیت‌های داخلی و خارجی پسر دریا از نظر خودتان چیست؟
بعد از این‌که پویانمایی‌ ما در جشنواره انسی برنده جایزه شد، با داوران آنجا صحبت کردم و آنها ضمن اظهار لطفی که داشتند به من می‌گفتند داستان شما برای ما قابل لمس بود. پویانمایی‌ در ایران بیشتر در خدمت تئوری است و موقعیتی انتزاعی خلق می‌کند برای این‌که به وسیله آن بتوان حرفی را خارج از موقعیت زد، اما در پسر دریا مثل یک داستان واقعی مخاطب می‌تواند با آن همذات‌پنداری کند. داوران انسی هم تحت تاثیر موضوع داستان و باورپذیری شخصیت‌های آن بودند.
به نظر شما نسبت به وسعت کشور و پیشرفت‌هایی که در زمینه‌های مختلف فناوری حاصل شده، آیا تولیدکننده خوب به اندازه کافی داریم؟
در وهله اول این‌که پویانمایی‌ ایران هنوز آن‌طور که باید و شاید شناخته نشده. البته اتفاقات خوبی در این زمینه افتاده که ماحصل تلاش‌های گذشته است. تعداد پویانمایی‌‌هایی که سالانه در ایران تولید می‌شود خیلی کمتر از فیلم‌های بلند و کوتاه داستانی است و شما نسبت به پویانمایی‌‌های تولید‌شده در سال ببینید که چند درصد آنها برنده جوایز بین‌المللی می‌شوند. بازار اقتصادی ایران دائم در حال نوسان است و پویانمایی‌‌سازی هزینه‌بر است. تولیدکننده‌های ما وقتی این بازار را می‌بینند غالبا از این حوزه خارج می‌شوند و وارد بازار کاری دیگری می‌شوند. در صورتی که این استعدادها را می‌توان پرورش داد و به نحو احسن از آن بهره برد. الان شرایط کشور طوری است که به نوعی در رکود هستیم. استودیوهای پویانمایی‌‌سازی در خرج کردن محتاط هستند و با تمام این تفاسیر چون تولیدکننده‌های علاقه‌مند و توانایی داریم چرخ تولید پویانمایی‌ از حرکت نایستاده و هنوز می‌توان به ادامه راه امیدوار بود.
در پایان این‌که آینده پویانمایی‌ ایران را چگونه می‌بینید؟
اگر دنبال کارهای مستقل در پویانمایی‌‌سازی هستیم باید سرمایه‌گذاری بهتر و کارآمدتری در آن صورت پذیرد. پویانمایی‌ هنر -صنعتی بسیار سودمند است و در صورت سرمایه‌گذاری هدفمند روی آن چندین بار بازدهی خواهد داشت. در سفری که به ژاپن داشتم بعضی از استودیوهای پویانمایی‌‌سازی‌شان را دیدم و دیدم که با چه تلاش و تعصبی روی این هنر‌ - صنعت سرمایه‌گذاری کرده‌اند و روی آن کار می‌کنند. آنها ضمن حمایت‌های مالی‌ای که می‌شوند پشتکار بی‌نظیری در کارشان دارند و تا به نتیجه نرسند دست‌بردار آن نیستند؛ چیزی که در ایران کمتر می‌بینیم.

ساناز قنبری

سینما