ناشران ایرانی کمک مالی ترک‌ها را می‌گیرند؟

یک جست‌و‌جوی ساده روی سایتی به نام teda می‌تواند نشان دهد که ناشران ایرانی هم به این پروژه پیوسته‌و برخی با تدا همکاری‌هایی داشته‌اند.
همکاری با تدا می‌تواند شامل کمک‌های مادی هم شود، کمک‌هایی که ناشران مختلفی در سراسر جهان از آن استفاده می‌کنند، کپی‌رایت یک کتاب را از ناشر ترک گرفته و در ازایش ادبیات ترکیه را به زبان‌های دیگری برمی‌گردانند. اگر نام نویسندگان ترک را در بخش جست‌و‌جوی این سایت وارد کنیم، با ترجمه‌هایی که در کشورهای مختلف انجام شده، روبه‌رو خواهیم شد. اما آیا ایرانی‌ها هم از این امکان استفاده کرده‌اند؟ و این همه دعوا بر سر ناشر اختصاصی فلان نویسنده بودن آورده مالی برای ناشران دارد؟ برای رسیدن به پاسخ سؤال واژه ایران را در این سایت جست‌و‌جو کردیم و به بیش از صد عنوان کتاب رسیدیم. کتاب‌هایی که بررسی آنها خود اتفاق عجیب‌تری بود. همکاری‌های ناشران ایرانی و تدا طبق آنچه روی سایت وجود دارد، به سال 2007 برمی‌گردد، اولین کتاب‌ها در سال 1386 شمسی و با همکاری مشترک ناشران ایرانی و تدا شکل گرفته و بر اساس آخرین اطلاعات منتشر‌شده روی سایت تا سال 1397 ادامه داشته است.
اورامان را می‌شناسید؟
اورامان را می‌شناسید؟ یک ناشر که در حوزه کودک فعالیت کرده، سایتی ندارد و تنها اطلاعات موجود از آن در سایت‌های ایرانی یک شماره تلفن است که کسی هم پاسخگوی آن نیست، همین‌طور یک نام؛ نیلوفر الفت شایان. نام او به‌عنوان یک مترجم زبان انگلیسی ثبت شده، اما تعداد بالایی کتاب کودک از زبان ترکی استانبولی به فارسی ترجمه کرده است. از 113 کتاب ترکی که با همکاری تدا به فارسی ترجمه شده، کمتر از 20 عنوان کتاب به ناشران دیگر اختصاص دارد و همین جناب اورامان سراسر این فهرست را به خود اختصاص داده و تنها به ترجمه ادبیات کودک از این زبان پرداخته است.
یلدای قلم، مهد تمدن،ایران سنجش ،ماهی و دفتر نشر فرهنگ اسلامی دیگر ناشرانی هستند که نام‌شان در این فهرست دیده می‌شود و هر کدام تعداد معدودی کتاب را ترجمه کرده‌اند. در میان ناشران مطرح بازار کتاب، نشر ماهی هم کتاب «تفریحگاه خانوادگی» نوشته یکتا کوپان با ترجمه فرهاد سخا را با همکاری تدا منتشر کرده است. البته از آنجا که فهرست از سال 97 به روز نشده است و تاریخ ثبت همین آخرین کتاب هم روی سایت نامشخص است، نمی‌توان قضاوت قطعی داشت و گفت این فهرست کامل است.
وقتی همه ادبیات ترک می‌خوانند
اگر در تدا گشتی بزنیم با نام کشورهای مختلفی روبه رو می‌شویم. ادبیات ترکیه به کشورهای مختلفی می‌روند و با حمایت مالی وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه در جهان مطرح می‌شوند. هر چند آثار برخی نویسندگان ترک ارزشمند است، اما حمایت‌های یورویی تدا قطعا نقش مهمی در این گسترش و همه‌گیری دارد. البته باید گفت چه ایرادی دارد! خیلی هم خوب است که وزارت فرهنگ یک کشور در ازای دریافت حق کپی‌رایت از ناشران کشورش، به ناشران و مترجمان خارجی امتیازی بدهد و به گسترش و رونق نشر کشورش و معرفی ادبیات کشورش در جهان کمک کند! هر چند اگر تمام آنچه در ایران با حمایت تدا منتشر شده، همین مواردی باشد که روی سایت است، باید گفت ترک‌ها یا بازار ایران را چندان جدی نگرفته‌اند یا سیاست متفاوتی در برابر ایران پیش گرفته و در صدد معرفی و حمایت نویسندگان تقریبا ناشناخته ترک در ایران هستند.

پاموک : ناشر رسمی ندارم

روز یکشنبه گزارش مفصلی با تیتر «بلبشوی پاموک در ایران» منتشر کردیم. بلبشویی که با درگیری ناشران به قائله انجامید. حالا برای ختم قائله خبرگزاری مهر با اورهان پاموک صحبت کرده و از او خواسته تکلیف ماجرای ناشر رسمی‌اش در ایران را مشخص کند. پاموک در این گفت‌وگو صراحتا اعلام کرده، در ایران ترجیحی برای انتخاب یک ناشر و مترجم خاص برای نشر آثارش ندارد.
او این‌طور توضیح داده است: فرهنگ ایران یک فرهنگ عالی است و کتاب‌های من به شدت تحت تأثیر این منبع عالی از مولانا تا عطار، از فردوسی تا نظامی است. من آرزو دارم یک ناشر وفادار ایرانی داشته باشم و یک مترجم خوب که تمام کتاب‌های من را با لذت برای خوانندگان ایرانی که کار من را دوست دارند ترجمه کند، اما متأسفانه در ایران چنین ناشری و چنین مترجمی وجود ندارد.
او اظهار کرد: به‌تازگی تألیف رمان تازه‌ام را با عنوان «شب‌های طاعون» به پایان برده‌ام و بسیار دوست دارم قبل از انتشار آن در ترکیه یک ناشر و مترجم در وقتی خوب و مناسب برای ترجمه و انتشار آن اقدام کند. اگر هر کسی برای ترجمه این اثر علاقه داشته باشد می‌تواند با آژانس من در لندن یا در ایران با نشر ققنوس یا چشمه تماس بگیرد. خوشحالم که بگویم در ایران من یک ناشر یا مترجم که بر دیگران ترجیحش بدهم ندارم.
پاموک عنوان کرد: بسیار خوشحالم که مخاطبان زیادی در ایران دارم که منتظر کتابی تازه از من هستند و همچنین ناشرانی در ایران هستند که که علاقه دارند آثار من را منتشر کنند. با این همه معتقدم همه ما مستحق این هستیم که ترجمه‌هایی خوب را که زمان کافی برای انجام آن صرف شده است، مطالعه کنیم.

زینب مرتضایی فرد
ادبیات و هنر