جلسه قرآن صاحب قِران

جلسه‌ای که سال 1298 شمسی از سوی چند نفر از جوانان آن‌زمانِ تپل محله و نوغان مشهد ایجاد شده و رمضان امسال، نوادگان آنها برای صد سالگی‌اش جشنی خودمانی برپا کردند؛ جشنی که خود بازگوکننده چرایی بقای این دوره قرآنی در طول فراز و نشیب‌های بسیار 100ساله اخیر مشهد بود؛ جشنی بسیار ساده و بی‌تکلف که شاید تنها پذیرایی اضافه‌اش نسبت به شب‌های عادی جلسه، کیکی کوچک در کنار بستنی سنتی بود. و شاید همین سادگی و بی‌تکلفی است که باعث شده دوره قرآن خامس آل عبا(ع) مشهد برخلاف بسیاری از موارد مشابه دچار انشعاب و افتراق و دودستگی و چنددستگی در طول این دوران صدساله نشود و به‌عنوان الگویی از یک جلسه قرآنی از آن یاد شود.
حاج ابوطالب طوسی از قدیمی‌های این دوره قرآن و کسی که میزبان شب حضور ما در این جمع است، درباره قدمت آن می‌گوید: قدمت این جلسه به زمان پدرانمان برمی‌گردد، به حدود سال‌های 1298 که جمعی از قرآن‌دوستان تپل محله، کوچه نوغان، گنبد خشتی و... دور هم جمع شدند و با اخلاص و نیت پاک تصمیم گرفتند این جلسه قرآن را راه‌اندازی کنند. به یاد دارم من حدود 8سال سن داشتم که پایم به این جلسه قرآن باز شد. واقعا حس و حال خوبی داشت، قرآن را خیلی خوب و ساده آموزش می‌دادند. بیشتر
هم‌سن و سالان من به همراه پدر یا پدر بزرگشان به این جلسه قرآن می‌آمدند و آخر جلسه هم از استادان قرآن هدیه می‌گرفتیم. جا دارد همین جا از استادانی همچون مرحوم حاج حبیب‌ا... بیرق‌دار و مرحوم حاج محمدحسین فیاض که این جلسه قرآن را اداره می‌کردند، یاد کنم.
دور از چشم رضاخانی ها
حاج ابوطالب طوسی ادامه می‌دهد: برگزاری جلسات قرآن قبل از پیروزی انقلاب اسلامی مثل الان نبود که هر موقع دلمان بخواهد و اراده کنیم جلسات مذهبی و قرآن برگزار کنیم. یادم هست دوره رضاخان مدتی حق برگزاری هیچ گونه مراسم مذهبی را نداشتیم، برای همین یک نفر بانی برگزاری جلسه در یکی از کوچه پس کوچه‌های تپل محله، نوغان و حمام حاج‌قلی می‌شد و ما خودمان را از بالای پشت بام‌ها به جلسه می‌رساندیم که مبادا نیروهای شاهنشاهی متوجه مقصدمان شوند و محل برگزاری دوره قرآن لو برود و در نتیجه جلسه‌ای‌ها دستگیر شوند.
برف سنگین هم سد راهمان نبود
به عقیده وی، نظم مهم‌ترین عامل دوام و طول عمر جلسه قرآن خامس آل‌عبا بوده: «نظم در هر کاری اهمیت دارد. یادم نمی‌آید که جلسه قرآن تعطیل شود حتی قدیم برف سنگینی به زمین نشسته بود، آن موقع هر طور بود خودم را به کوچه نوغان رساندم و جلسه قرآن را با پنج نفر ادامه دادیم و همین یک عامل برای ماندگاری آن کافی است.»
بساط ریخت و پاش ممنوع
حجت‌الاسلام محمدجواد فیاض که اکنون روحانی جلسه قرآن خامس آل عبا(ع) است و مرحوم پدرش هم از گردانندگان این محفل بوده هم به جام‌جم می‌گوید: مرحوم پدرم سال‌های زیادی قاری این جلسه قرآن بوده است. من اولین بار حدود سال 1353 به همراه پدرم به این جلسه قرآن آمدم. فضای معنوی و خاصی در این جلسه سنتی حکمفرما بود و من هم به همین دلیل پایه ثابت جلسه قرآن شدم. فیاض ادامه می‌دهد این جلسه بی‌ریا بوده و به‌طور کاملا سنتی و به‌دور از هرگونه تجمل‌گرایی برگزار می‌شود یعنی تأکید کرده‌ایم باید پذیرایی کمترین خرج را برای بانی مراسم داشته باشد و بسیار ساده برگزار شود، حتی برای پذیرایی گفته‌ایم با یک نوع میوه پذیرایی کنند تا دیگر افراد که از نظر مالی ضعیف‌تر هستند هم بتوانند بانی مراسم شده و در ثواب آن شریک شوند.
فرزندان به والدینشان می‌روند
حاج‌آقا علیزاده پدر شهید محمدعلیزاده؛ مداح و شاعر جلسه قرآن خامس آل عباست. او پس از قرائت قرآن دقایقی برای مخاطبان مدیحه‌سرایی می‌کند. حاج‌آقا علیزاده می‌گوید: بعضی پدر و مادرها از من می‌پرسند چرا پسرم را هرچقدر تشویق می‌کنم جذب جلسات مذهبی و قرآن نمی‌شود. خب معلوم است وقتی خود پدر و مادر در این‌گونه جلسات شرکت نمی‌کنند، نمی‌شود توقعی از فرزندان داشت. پدر و مادر باید خودشان اهل عمل باشند تا فرزندان‌شان هم الگو بگیرند؛ مثل رویه‌ای که در دوره‌های قرآن خامس ال عبا حاکم است و هر نسل پس از نسل بعدی طلایه‌دار جلسات بوده. به اعتقاد علیزاده، بیان نکات اخلاقی و تربیتی در قالب سخنرانی‌های کوتاه یکی دیگر از موارد مهم جلسات خامس آل عباست که در ماندگاری این دوره نقش مستقیمی داشته و دارد.

رضاسلیمان نوری

ایران