عاشق که بازنشسته نمی شود

انگار همه خوبان عزم را جزم کرده‌اند که بروند، حالا ما تکرار کنیم تنها صداست که می‌ماند، آیین چراغ خاموشی نیست و دیگر جمله‌های این‌چنینی! اما واقعیت این است که همه آنهایی که بلدکار بودند، عاشق حرفه‌شان بودند، کم نمی‌گذاشتند، خلاق بودند یا رفته‌اند یا کهولت سن خانه‌نشین‌شان کرده یا فشارهای عصبی از کار بازشان داشته.
پرویز بهرام با آن صدای بی‌نظیرش دیروز خاموش شده و رسانه‌ها از دیروز تا همین الان درباره او می‌نویسند که به نظرم بهترین کار ممکن است درباره مردی که نزدیک به 70 سال از عمر خود را به پای دوبله گذاشت، درخشید و دیگران را هم وادار به درخشیدن کرد. باز هم باید همان دو جمله‌ای که دربالا نوشتم را یادآوری کنم، همان دو جمله بی‌نظیر درباره صدا و چراغ... بهرام به دیگر دوستانش پیوسته اما آثاری که از او و دوبلورهای دیگر به جای مانده همیشه یاد آنها را زنده نگه خواهد داشت و ما هم درباره آنها و صدای بی‌نظیرشان و دلی که به حرفه دوبله داده بودند و عمری که به پای آن گذاشتند، می‌نویسیم، هرچند به گفته غلامعلی افشاریه، دوبله دیگر دوره طلایی خود را تکرار نخواهد کرد چون فیلم‌ها، مثل قدیم آن‌قدر خوب نیستند که دوبله آنها کار درخشانی شود.
آن‌گونه که دوست داشت، زندگی کرد
دلم گرفت وقتی بعد از ظهر روز تعطیل شماره غلامعلی افشاریه دوست و رفیق 50 ساله زنده‌یاد بهرام را گرفتم و او تلفنش را جواب داد و درباره دوستش که همین چند ساعت قبل از دنیا رفته با او صحبت کردم.
افشاریه از بی‌وفایی دنیا گفت و این که عمر، روزی تمام می‌شود. گفت زندگی است دیگر ،روزی به پایان می‌رسد اما پرویز خیلی خوب زندگی کرد. همان‌طور که دوست داشت زندگی کرد. دکترای وکالت داشت اما هیچ‌وقت دنبال این حرفه نرفت. پول زیادی در وکالت است خیلی بیشتر از دوبلوری اما پرویز دوبله را دوست داشت و همه عمرش را به پای این حرفه گذاشت. با زنده‌یاد کسمایی حرفه دوبله را در ایران پایه‌گذاری کردند و آن‌قدر برایش زحمت کشیدند که دوبله شد یکی از بهترین حرفه‌ها. هر چند سال‌هاست که دیگر از دوره طلایی خود فاصله گرفته است. دیگر فیلم‌های خوب دوبله نمی‌شوند. آن سال‌ها فیلم‌های درجه یک سینمای دنیا برای اکران در سینماها دوبله می‌شد و صداهای بی‌نظیری
به جای بازیگران و شخصیت‌های برتر سینما صحبت می‌کردند برای همین دوبله هم پا به پای فیلم‌های درجه یک می‌درخشید. آقای بهرام چندین سال قبل به جای اتللو در چند اثر شاخص صحبت کرد و درخشید. الان هم خیلی‌ها اتللو را با صدای بهرام به یاد می‌آورند.
دنیای وسیع آقای دوبلور
به افشاریه می‌گویم صدای خاص آقای بهرام یک طرف و اخلاق و منش ایشان هم یک طرف هر کسی او را دیده از اخلاق خوب و بزرگواریش می‌گوید.
این دوبلور قدیمی می‌گوید: پرویز از همان اوایل که وارد حرفه دوبله شد، تلاش کرد صداهای خوب را شناسایی کرده و آنها را وارد این حرفه کند. اصلا تنگ نظر نبود. به علاقه مندان کمک می‌کرد و به آنها نقش می‌داد که صحبت کنند. خودش مدیر دوبلاژ بود و بسیار پرکار. هم مدیریت می‌کرد و هم گویندگی. اگر مدیران دوبلاژ به او نقشی را می‌دادند می‌پذیرفت. پرویز در چند سال اخیر به‌دلیل بیماری کم‌کار شد اما ما که روحیه او را می‌شناختیم گاهی نقش‌های کوتاه به او می‌دادیم تا به استودیو بیاید، کار کند و خانه‌نشینی و بیکاری حسرت به دلش نگذارد. می‌آمد کنار ما می‌نشست و نقشش را می‌گفت. صدایش دوست داشتنی و خاص بود. از آن صداهایی که تکرار نخواهند شد. صدایش آنقدر خاص بود که هیچ کس را ندیدیم حتی شبیه صدای او داشته باشد.
صدایی برای جاده ابریشم
دهه شصتی‌ها سریال مستند، جاده ابریشم را که از تلویزیون پخش می‌شد به یاد دارند. مستند درباره جاده‌ای که از چین می‌آمد واز ایران هم می‌گذشت. سریال مستندی که بیننده زیاد داشت نه به خاطر خود اثر برای صدای راوی آن که پرویز بهرام بود. صدایی که انگار از دل تاریخ می‌آمد، ناب بود و دست‌نیافتنی. صدایی که برای همیشه در گوش مخاطبان جاده ابریشم ماند. صدایی که شخصیت داشت و هر مقطع از تاریخ را آن‌گونه که واقعیت آن دوره بود روایت می‌کرد.
افشاریه می‌گوید: جاده ابریشم حدود 50 قسمت بود که همه را خود پرویز به تنهایی روایت کرد. آن‌قدر که کارش را دوست داشت و عاشق بود. برای این جور کارها دو یا سه دوبلور در نظر می‌گیرند اما خود پرویز یک تنه از پس این سریال برآمد و جاودانه‌اش کرد.
دوبله و صدا بازنشستگی ندارد. نباید تصور کرد که از یک سنی به بعد دیگر نباید کار به دوبلور سپرد چون سنش بالا رفته است. ما که با صدایمان کار می‌کنیم، عاشق هستیم! عاشق که بازنشسته نمی‌شود، صدا که پیر نمی‌شود. دوبلورهایی مثل زنده‌یاد احمد رسول‌زاده یا مرحوم کسمایی تا جایی که توان داشتند در حرفه خود ماندند. این روزها دوبله زیاد رونق ندارد، کارها چندان به دل نمی‌نشیند اما ما با جان و دل، کارمان را انجام می‌دهیم. پرویز هم تا همین چند ماه قبل کنار خودم می‌نشست و نقش‌های کوتاه را می‌گفت. اما از مرگ گریزی نیست، عمر است دیگر روزی تمام می‌شود. مهم این است که ما از خودمان چه به یادگار می‌گذاریم. آقای بهرام یادگاری‌های خوبی برای ما و نسل‌های آینده به جا گذاشت. روحش شاد.

طاهره آشیانی
روزنامه‌نگار