عجب ماهی !

رنگ و بوی متفاوت در سحر
آنچه تا پیش از ماه رمضان امسال از برنامه‌های مناسبتی ویژه سحر در رسانه ملی در ذهن داشتیم، برنامه‌هایی با ساختار کلاسیک و سنتی شامل بخش‌های کوتاهی چون ادعیه و مناجات قرآنی و پخش دعای سحر بود. با این حال ماهِ من که امسال و با شروع ماه رمضان از شبکه سه سیما روی آنتن رفته، برنامه‌ای متفاوت و با ساختاری دیگرگونه است.
محمدرضا رضاییان، تهیه‌کننده این برنامه در خصوص تفاوت‌های ماهِ من با دیگر برنامه‌های مناسبتی ویژه سحر می‌گوید: ما از ابتدای تولید این برنامه تلاش کردیم متفاوت باشیم؛ چرا که اگر قرار بود همان کلیشه‌های رایج و قدیم را تکرار کنیم، نیازی به برنامه‌سازی نبود؛ چون شبکه‌های دیگر این کار را انجام می‌دهند. نگاه من چنین بود و مدیران شبکه هم به عنوان سیاستگذاران فرهنگی رسانه همین تاکید را داشتند. قرار شد برنامه‌ای بسازیم تا مخاطبانی را که برنامه‌های شبکه‌های دیگر را دوست ندارند و به دنبال رنگ و بویی دیگر هستند با خود همراه کند. حدود دو ماه برای ساخت برنامه، طراحی دکور، انتخاب مناجات‌ها و مجری، موسیقی و ادعیه و... زمان صرف کردیم و به دنبال آورده‌های جدید رفتیم.
حالا حدود نیمی از ماه رمضان سپری و 15 قسمت از ماهِ من از شبکه سه سیما پخش شده است. بر این اساس می‌توان یک ارزیابی نسبی از میزان موفقیت این برنامه در جذب مخاطبان و رسیدگی به اهدافش به دست آورد. رضاییان توضیح می‌دهد: ما به آن چیزی که می‌خواستیم در برنامه برسیم رسیده و بازخوردهایش را هم از جانب مخاطبان دیده‌ایم. برای من بیش از هر چیزی این مهم بود که تصویر کلیشه‌ای برنامه‌های معارفی در ذهن مخاطبان را از بین ببرم. دکور هم یکی از ارکان اصلی برنامه است که در متبادر کردن مفهوم کلی برنامه به مخاطبان کمک می‌کند. این دکور که توسط پیمان قانع طراحی شده، همان چیزی است که ما از ابتدا در ذهن داشتیم و حتی می‌تواند برای برنامه‌های اجتماعی هم کارکرد داشته باشد. ضمن این‌که در عرصه برنامه‌های معارفی هم دکوری جدید و متفاوت است.
یک مجری متفاوت از سمت خدا
اجرای برنامه تلویزیونی ماهِ من بر عهده سیدنجم‌الدین شریعتی است؛ مجری محبوب برنامه‌های معارفی سیما که تاکنون در چند جشنواره مردمی هم به عنوان یکی از چند مجری برتر در شبکه سه سیما انتخاب شده است. شریعتی را عموما با اجرای آرام و پرطمأنینه‌اش در برنامه سمت خدا می‌شناسیم؛ مجری کم‌حرف و خوش‌اخلاقی که با کارشناسان روحانی برنامه به گفت‌وگو می‌نشیند و از دغدغه‌های معارفی جامعه می‌پرسد. با این حال در ماهِ من شاهد تصویری جدید و قالبی متفاوت از شریعتی هستیم.
تهیه‌کننده برنامه ماهِ من چگونگی انتخاب شریعتی برای اجرای این برنامه سحرگاهی را این‌طور عنوان می‌کند: برای انتخاب مجری گزینه‌های متفاوتی را در ذهن داشتیم و بررسی کردیم. نجم‌الدین شریعتی دقیقا همان لحن موردنظر و ارتباط حسی ویژه‌ای که برای این برنامه می‌خواستیم را داشت. او در این برنامه کارش را به خوبی انجام می‌دهد و خوشبختانه بازخوردهای خوبی هم داشته است.
رضاییان با اشاره به لحن موردنظر مجری که در صحبت‌هایش به آن اشاره کرده بود، تاکید می‌کند: ما در این بخش زمانی و لحظات منتهی به اذان صبح، با اوقات خلوت مخاطبان مواجه هستیم؛ به ویژه در ماه مبارک رمضان که فضا معنوی‌تر هم می‌شود و مخاطبان حس و حال ویژه‌ای دارند. در این بخش زمانی قبل از سحر، مخاطبان دنبال جذابیت‌های مرسوم رسانه‌ای و خلاقیت‌های خارق‌العاده نیستند و نمی‌خواهند چیزی خلوت و ارتباطشان را با خدا به هم بزند. در نتیجه باید لحنی از صدا و میزانی از کلمات را داشته باشیم که به تقویت حس معنوی مخاطبان کمک بکند. این ویژگی‌ها مختص این بخش زمانی است و ساختاری متفاوت با برنامه‌های عصرگاهی و شبانگاهی دارد.
این برنامه ادامه‌دار است
ماهِ من در نوع خود برنامه‌ای خوش‌ساخت و با ساختاری متمایز است؛ با این حال این‌طور به نظر می‌رسد که شاید اگر در بخش زمانی دیگری غیر از سحرگاه روی آنتن می‌رفت، می‌توانست مخاطبان بیشتری را به خود جلب کند. رضاییان می‌گوید: برنامه‌ای که در بخش زمانی سحر موفق باشد، می‌تواند در زمان‌های دیگر هم موفق باشد. بحثم رقابت نیست، ولی هر برنامه‌ای که بتواند آورده‌ای داشته باشد و از کلیشه‌ها فاصله بگیرد، به منزله پیشنهاد متفاوتی برای مخاطب است و قدم اول برندسازی محسوب می‌شود.
رضاییان تاکید می‌کند: قرار است ماهِ من از این به بعد برنامه ویژه مناسبت‌های مذهبی شبکه سه سیما باشد و در زمان‌هایی چون ماه محرم و صفر روی آنتن برود. در آن صورت طبیعتا مناسبتش را از حالت برنامه سحری تغییر خواهیم داد، ولی در خصوص مجری و قالب برنامه ترجیحم این است که همین ساختار را حفظ کنیم. همان‌طور که به شبکه هم گفتم، نجم‌الدین شریعتی مجری توانمندی است و استعدادهایش در سمت خدا حیف می‌شود؛ شریعتی ده سال است که فقط این برنامه را اجرا می‌کند و خودش را در هیچ قالب دیگری قرار نداده است. البته این برای ما نوعی مزیت محسوب می‌شد و دیدیم که در اجرای پلاتوها، شعرخوانی و... چقدر موفق بوده و از آن مجری شنونده صرف فاصله گرفته است.
حضور کارشناسان مذهبی در برنامه، دیگر ضلع اصلی مثلث ماهِ من را تشکیل می‌دهد. تهیه‌کننده این برنامه خاطرنشان می‌کند: حجت‌الاسلام کاشانی کارشناس ثابت برنامه‌مان است. حجت‌الاسلام قاسمیان در ده روز نخست ماه رمضان برنامه را همراهی کرد و در ده روز دوم سراغ مهمانان اجتماعی و فرهنگی‌تری خواهیم رفت.
یک گفت‌وگوی شنیداری
طبق آنچه در طول این سال‌ها از برنامه‌های ویژه سحری در شبکه‌های مختلف رسانه ملی دیده‌ایم، در این دست از برنامه‌ها عموما بخش شنیداری مقدم بر تصویر است و خود مخاطبان هم بیشتر صدای برنامه را دنبال می‌کنند تا تصویر آن. به هر حال همان‌طور که در خلال این گزارش هم به آن اشاره شد اوقات سحر، اوقات خلوت و شب زنده‌داری مومنان است و بعد هم که نوبت به صرف وعده سحری و آماده کردن خود برای یک روز روزه‌داری از راه می‌رسد. بر این اساس شاید دنبال کردن بخش‌های کارشناسی برنامه که بخش عمده‌ای از زمان پخش برنامه را به خود اختصاص می‌دهد، برای مخاطبان کار چندان آسانی نباشد و موجب شود که بخش زیادی از حرف‌های کارشناس برنامه مغفول بماند.

از سری جدید «کتاب‌باز» چه خبر؟

رضاییان از مدت‌ها پیش از ساخت ماهِ من، تهیه‌کنندگی برنامه تلویزیونی کتاب‌باز را در شبکه نسیم عهده‌دار بوده است و این برنامه فرهنگی با رویکرد معرفی کتاب و تشویق مخاطبان به کتابخوانی در چند فصل با اجرای امیرحسین صدیق و بعد سروش صحت روانه آنتن شده است. رضاییان درخصوص ساخت سری جدید این برنامه در شبکه نسیم به جام‌جم می‌گوید: برخلاف سال‌های پیش که برنامه در نیمه دوم سال روی آنتن می‌رفت، امسال صحبت کرده‌ایم تا سری جدید آن از تابستان روی آنتن برود. این روزها در حال انجام مراحل پیش‌تولید فصل چهارم هستیم. با توجه به این‌که سروش صحت، مجری این برنامه این روزها دوباره درگیر ساخت فصل جدید سریال خود با نام فوق‌لیسانسه‌ها شده است، رضاییان در‌خصوص انتخاب مجری فصل جدید کتاب‌باز توضیح می‌دهد: ما فصل دوم را هم که با آقای صحت شروع کردیم، وضعیت به همین منوال بود و او درگیر ساخت لیسانسه‌ها بود. با این حال مشکلی برای ساخت کتاب‌باز نداشتیم.

زهرا غفاری
رسانه