ما گفته بودیم نگفته بودیم؟

ناشران کپی‌کار
در یک فقره، عضو هیات‌مدیره اتحادیه ناشران تهران گفته که ناشران ترجمه‌ها را از روی دست یکدیگر کپی می‌کنند و این باعث می‌شود چند ناشر یک اثر را روانه بازار کتاب کنند. البته او به کتاب‌هایی اشاره دارد که ترجمه‌هایشان دقیقا یکی است و فقط نام مترجم روی جلدشان عوض می‌شود. ما معتقدیم باید سختگیرتر از این بود و از این فاجعه فراتر رفت و حتی از ناشرانی جلوگیری کرد که حق همکاران‌شان را ضایع می‌کنند و وقتی ناشری دیگر حق انتشار ترجمه فارسی را کسب کرده، آن را بدون پرداخت حق نشر ترجمه و منتشر می‌کنند. ما پیش از این در این رابطه گزارش «حق و حساب تام هنکس در تهران» را در همین صفحه از جام‌جم نوشتیم که جوابیه یکی از ناشران را به دنبال داشت. در آن گزارش با یکی از ناشران کتاب «داستان‌های ماشین تحریر» نوشته تام هنکس گفت‌وگو کرده و از او خواسته بودیم توضیح بدهد وقتی نشر افق حق انتشار ترجمه را خریداری کرده، چرا رفته سروقت ترجمه و انتشار کتاب.
از ما بشنوید: اگر ما جلوی چنین اتفاق‌هایی را می‌گرفتیم، حالا فاجعه عمق بیشتری پیدا نکرده بود که ناشران پا را فراتر بگذارند و حتی زحمت ترجمه دوباره اثر ناشر دیگری را به خود ندهند و همان را با تغییر نام مترجم به نام خود بزنند.
لازم نیست منتظر برگزاری نمایشگاه کتاب تهران بمانیم که کتاب‌ها یک‌جا و کنار هم دیده می‌شوند و شباهت‌هایشان به چشم می‌آید و بعد این حرف‌ها را بزنیم و بعد فراموشش کنیم تا اردیبهشت سال بعد و نمایشگاهی دیگر.

مؤلفان و مترجمانی که وجود خارجی ندارند
دومین موردی که عضو هیات‌مدیره اتحادیه ناشران تهران از آن صحبت کرده، پدیده نویسندگان و مترجمانی است که وجود خارجی ندارند؛ نه این‌که وجود نداشته باشند، دارند اما در کالبد یک کودک. یعنی شما وقتی پیگیری می‌کنید که مثلا فلان مترجم فلان دفتر نشر که چندین کتاب ترجمه از او منتشر شده کیست، متوجه می‌شوید که چنین اسمی، کودکی زیر ده سال است. یا در موردی مشابه محمدجواد انتظاری، مدیر نشر آراسپ پیش از این و پس از پیگیری‌های خبرنگار خبرگزاری مشرق اعتراف کرده بود مونیکا سمیع‌زاده که در این نشر مترجم کتاب‌های مهمی چون؛ ۱۹۸4، دختر کشیش، جنس ضعیف، نامه به کودکی که هرگز زاده نشد، سقوط و دختری در قطار بوده، وجود خارجی ندارد.
حالا این مسؤول نمایشگاه تهران، با لحنی مکاشفه‌گون به این آفت اشاره کرده در حالی که این موارد بارها از سوی رسانه‌ها گوشزد شده است. ما نیز در جام‌جم، چندی پیش ناشری را معرفی کردیم که از پدر و مادرها پول می‌گرفت و برای بچه‌ها رزومه نویسندگی و مترجمی می‌ساخت. همکار ما آذر مهاجر در روزنامه جام‌جم حتی از او مسیری را که باید یک کودک برای صاحب کتاب‌شدن بپیماید، پرسیده و در گزارشش آورده بود. آن دفتر نشر حتی برای کودکانی که هنوز به دنیا نیامده بودند، کتاب آماده می‌کرد تا وقتی به دنیا می‌آیند، نویسنده یا مترجم یک کتاب بوده باشند.
از ما بشنوید: در این مقوله هم باید گفت ظاهرا مسؤولان ما گزارش‌های رسانه‌ها را مطالعه نمی‌کنند. به هر حال می‌شد از مدت‌ها پیش با وضع قوانین و اعمال آنها به فکر برطرف‌کردن این آفت‌ها بود نه پس از بارها تذکر رسانه‌ها و به وقت برگزاری نمایشگاه کتاب تهران.

صابر محمدی

ادبیات و هنر