یکی داستان‌است پُر آب چشم

گروه صنایع کاغذ پارس
محل کارخانه: شمال خوزستان، نزدیک شوش
سال تاسیس: 1346، سهامی عام
این کارخانه به منظور استفاده از باگاس کارخانه نیشکر هفت‌تپه تاسیس شد و اولین واحد تولیدکننده کاغذ چاپ و تحریر در ایران محسوب می‌شود.
ظرفیت فعلی تولید کاغذ تحریر: صفر
شرایط فعلی کارخانه: این کارخانه با این‌که به منظور تولید کاغذ چاپ و تحریر راه‌اندازی شده و از سال 1349 در این زمینه تولیداتی داشته، در حال حاضر بیشتر از هر چیز دیگر خمیر سلولزی کاغذ تولید و صادر می‌کند. گروه صنایع کاغذ پارس افت و خیزهای بسیاری را پشت سر گذاشته که از مهم‌ترین آنها می‌توان به آسیب‌هایی اشاره کرد که در دوران دفاع مقدس به آن وارد شده است اما با همه اینها امروز یکی از صنایع پویا و فعال محسوب می‌شود.

صنایع چوب و کاغذ مازندران
محل کارخانه: جاده ساری - سمنان
سال تاسیس: 1376، سهامی عام
ظرفیت فعلی تولید کاغذ تحریر: ۹۰۰۰۰ تن کاغذ روزنامه، چاپ و تحریر بر اساس آنچه در سایت این کارخانه ذکر شده و شاید مدت‌ها از به‌روز‌رسانی آن گذشته باشد
شرایط فعلی کارخانه: در حال حاضر این کارخانه به عنوان مهم‌ترین تولیدکننده تولید کاغذ روزنامه شناخته می‌شود. تا همین سال گذشته، کارخانه با مشکلات نقدینگی و سرمایه‌گذار برای ادامه تولید دست‌به‌گریبان بوده است. از سال پیش مدیرعامل این مجموعه تغییر کرده و این مسؤولیت به علی حسین‌پور سپرده شده و نیز 58 درصد از سهام این کارخانه در اختیار بانک ملی بوده که طبق قانون باید واگذار شود.

مجتمع کاغذ تبریز
محل کارخانه: بندر آزاد امیرآباد در بهشهر
سال تاسیس: کارخانه کاغذسازی تبریز از سال 1389 طراحی شده بود اما سال‌ها در انتظار انجام تعهدات دولت و سرمایه‌گذار مانده بود تا این‌که فروردین سال 1396 به صورت رسمی افتتاح شد
ظرفیت فعلی تولید کاغذ تحریر: نامعلوم
شرایط فعلی کارخانه: در شرایطی که بسیاری از کارخانه‌های تولید کاغذ از جمله کاغذ پارس جوابگوی نیاز کشور در زمینه کاغذ تحریر نبودند، دولت بر آن شد که یک کارخانه تولید کاغذ تحریر راه‌اندازی کند و آن را تنها تولیدکننده کاغذ تحریر نامید. گفته شده در راه‌اندازی این مجتمع کاغذی از تکنولوژی اروپا استفاده شده و قرار بود سالانه 55 هزار تن کاغذ چاپ و تحریر تولید کند اما درباره ظرفیت تولید آن اطلاعی در دست نیست.

کارخانه کاغذ کارون
محل کارخانه: شوشتر، نزدیک هفت‌تپه
سال تاسیس: 1363
ظرفیت فعلی تولید کاغذ تحریر: صفر
شرایط فعلی کارخانه: این کارخانه بزرگ‌ترین مجموعه‌ تولید خمیر از باگاس در ایران است که ظرفیت 85 هزار تنی خمیر برای تولید کاغذ تحریر و چاپ را دارد اما به دلیل مشکلات حقوقی فعلا پلمب است.
مدیرعامل این کارخانه به‌تازگی گفت‌وگویی با فارس داشته و گفته‌است اگر یارانه 4200 تومانی که سال گذشته برای واردات کاغذ اختصاص داده شد، در اختیار کارخانه‌های داخلی قرار می‌دادند تاکنون 70درصد نیاز کشور به کاغذ تحریر برطرف می‌شد.

گفت‌وگو با احمد مقدم، مدیر عامل گروه صنعتی پارس
3 بی‌عدالتی در حق تولیدکنندگان کاغذ

گروه صنایع کاغذ پارس که از زیر مجموعه‌های متعددی تشکیل شده، قدیمی‌ترین کارخانه تولید کاغذ چاپ و تحریر است و برای خیلی‌ها کاغذ پارس جزو نوستالژی‌های دوران تحصیل محسوب می‌شود. اما کارخانه تولید کاغذ پارس که به صورت سهامی عام پایه‌ریزی شده و در بازار بورس حضور دارد، سال‌هاست فعالیتش را به بسیاری از حوزه‌های مربوط به کاغذ گسترش داده به جز تولید کاغذ چاپ و تحریر!احمد مقدم مدیرعامل کاغذ پارس همانقدر که برای صحبت کردن درباره مشکلات کاغذ مشتاقانه برخورد کرد، پاسخ مهم‌ترین و اصلی‌ترین سوال این گفت‌وگو، یعنی ظرفیت تولید کاغذ تحریر این کارخانه را با اکراه داد.
در حال حاضر آیا کارخانه پارس، کاغذ تحریر تولید می‌کند؟
شرکت گروه صنایع کاغذ پارس در سال 1349 باهدف تولید کاغذ چاپ و تحریر پایه‌گذاری و به بهره برداری رسیده است . اما طی 45 سالی که متعلق به بخش دولتی بوده ، مشکلات اقتصادی و معضلات متعددی داشته است و البته عدم حمایت از سوی قانونگذار سبب شده است از تمام ظرفیت‌ ها و پتانسیل‌ های موجود در این صنعت بهره برداری نشود. از مهم‌ترین موانعی که سبب عدم رشد در زمینه تکنولوژی و ظرفیت تولید کاغذ چاپ و تحریر است، می توان به قوانین این حوزه اشاره کرد. یکی از مهم‌ترین کارکردهای قانون هموار کردن مسیر کسب و کار و تجارت برای سرمایه‌گذار (در دو حوزه دولتی و خصوصی) است. قوانین به گونه‌ای است که شرایط بسیار ناعادلانه برای تولیدکننده داخلی در مقایسه با واردات و تولیدات خارجی ایجاد می کند.ما پس از سال 1392 که این شرکت به بخش خصوصی واگذار شده است تلاش کرده‌ایم با وجود تمام موانع ظرفیت‌های تولید را افزایش دهیم و خوشبختانه در این حوزه موفقیت‌هایی نیز داشته‌ایم.برای حل مشکل صنعت کاغذ باید این سوال پرسیده شود که چرا امروز ما برخلاف دهه‌های پیشین در تولید برخی کاغذهای بسته‌بندی به خودکفایی رسیده‌ایم ولی درحوزه کاغذ‌ های چاپ و تحریر وارد کننده محض هستیم.
منظورتان از قوانین چه بود؟
با ذکر مثال برای شما مهجور بودن تولید کننده این صنعت را شرح خواهم داد. نهایت درخواست تولیدکنندگان داخلی این است که شرایط مساوی با تولیدکننده خارجی داشته باشند و قانونگذاران ما به کاغذ خارجی یارانه واردات ندهند. اگر فقط شرایط برابر داشته باشیم، تولیدکننده داخلی به تولید کاغذ چاپ و تحریر علاقه‌مند می‌شود و مشکل این نوع کاغذ حل خواهد شد. اگر یک تولیدکننده خارجی و داخلی را مقایسه کنیم به بی‌عدالتی‌ هایی بر می‌خوریم که به ذکر چند نمونه اکتفا خواهیم کرد :
یارانه: کاغذ چاپ و تحریر خارجی با ارز 4200 تومانی وارد می‌شود، در حالی که تولیدکننده داخلی اگر بخواهد از شرکت‌های پتروشیمی داخلی، کاستیک سودا یا دیگر مواد اولیه را خریداری کند با نرخ نیمایی یا ارز آزاد باید خریداری کند .که در واقع مهمترین بخش از قیمت تمام شده کاغذ را شامل می‌شود.این در شرایطی است که با احتساب بهترین حالت، ارز نیمایی به تولیدکننده اختصاص داده شود( ارز نیمایی امروز بین11 تا 14هزار تومان است). یعنی تا همین‌جا تولیدکننده داخلی 50 درصد از تولیدکننده خارجی عقب‌تر است. چون به کاغذ خارجی ارز 4200 تومانی تعلق می‌گیرد ولی تمام نهاده‌های تولید کاغذ داخلی با نرخ تسعیر ارزی حداقل 2 تا 3 برابر باید تامین شود .
تعرفه گمرکی: یکی از ابزارهای حمایت از تولید کننده داخلی وضع تعرفه مناسب گمرکی برای کالای مشابه خارجی است. در حال حاضر کاغذ چاپ و تحریر وارداتی چند درصد حق گمرکی دارد؟ هیچ حمایتی از تولیدکننده داخلی صورت نگرفته، مگر همه زیرساخت‌های تولید کاغذ در ایران با کشورهایی مثل چین و سایر کشورها شبیه به هم است که برای بیشتر کالاهای تولید داخل تعرفه در نظر گرفته شده اما برای کاغذ تحریر هیچ تعرفه‌ای در نظر گرفته نشده است. بنابراین انگیزه‌ای برای تولید این کاغذ باقی نمی‌ماند.
مالیات بر ارزش افزوده: تولیدکننده برای تمام نهاده‌های تولید خود ناگزیر به پرداخت 9درصد مالیات بر ارزش افزوده است. لیکن از آنجا که زنجیره کالای فرهنگی کتاب معاف از ارزش افزوده است، کاغذ نیز هنگام فروش از این قاعده مستثنی نیست و این بدان معناست که تولیدکننده داخلی ناگزیر به پرداخت 9 در صد مالیات بر ارزش افزوده‌ای است که هنگام فروش قابل استرداد نیست .حال این شرایط را برای کاغذ خارجی بررسی می‌کنیم؛ کاغذ خارجی هنگام واردات از پرداخت این مالیات معاف است بنابراین قیمت کاغذوارداتی عملا 9درصد یارانه پنهان در این مقطع نیز دارد .
حتما برای حل این معضلات پیگیری‌هایی داشته‌اید. هیچ وقت به نتیجه نرسیده‌اید؟
خیلی قبل‌تر از آن‌که بحران کاغذ رخ داده باشد یا مشکل خاصی ایجاد شده باشد، با مسؤولان و متولیان امر در مجلس و دولت جلساتی ترتیب دادیم و بارها گفت‌وگو کردیم مبنی بر این‌که در عصر رشد و رونق باید اقداماتی برای حمایت از تولید و تولیدکننده داخلی انجام داد. چرا که کشور ما همیشه در آماج تحریم‌ها بوده و پیش‌بینی این شرایط دور از ذهن نبود. از متولیان امر خواستیم که دست به دست ما بدهند و شرایطی فراهم کنند که تولید کاغذ در کشور جان بگیرد تا اگر روزی دوباره درگیر تحریم‌های ظالمانه شدیم، دچاربحران کاغذ و تبعات بعدی آن نشویم. متاسفانه در آن روزها کسی توجهی به خواسته‌های ما نکرد و این فرصت در اختیار ما تولیدکنندگان قرار نگرفت که کار کارشناسی انجام بدهیم، برنامه‌ریزی کنیم، عارضه‌یابی کنیم، سفارش بدهیم، تامین بودجه انجام بشود، تجهیزات راساخته یا وارد و نصب کنیم و دست به تولید بزنیم. این فرصت و این امکان در اختیار تولیدکنندگان قرار نگرفت تا به شرایط امروز رسیدیم. مطمئن هستم اگر فردا مشکلات تحریم برطرف شود باز هم مثل تمام این سال‌ها، تولیدکنندگان داخلی به فراموشی سپرده خواهند شد و سرمایه‌گذاری در زمینه تولید در فهرست اولویت‌ها نخواهد بود.
ولی همچنان من جوابم را نگرفتم. همین حالا کارخانه کاغذ پارس، کاغذ تحریر تولید می‌کند یا خیر؟
قوانین و سیاستگذاری‌های کلان به ما اجازه تولید این محصول را نداده ولی در مورد سایر محصولات کاغذی که کاملا وارداتی بوده‌اند، موفقیت‌های زیاد داشته‌ایم.این کارخانه هم اکنون در حال تولید محصولات دیگری در حوزه بسته‌بندی صنابع غذایی، لیوان و انواع کاغذ‌های بسته‌بندی چند لایه و ... است. در صورتی که برای تولیدکننده داخلی شرایطی ایجاد شود که بتواند عارضه‌یابی کنیم، دعوت از متخصصان داخلی و خارجی داشته باشیم، امکان‌سنجی انجام شود و در نهایت مورد حمایت قانون قرار گیریم و تامین بودجه مورد نیاز بشود ان‌شاا... تولید کاغذ تحریر نیز خواهیم داشت.
پس در حال حاضر چنین امکانی وجود ندارد ؟
بله. فعلا تولید کاغذ چاپ و تحریر نداریم. البته این را بگویم که کاغذ چاپ و تحریر فقط یکی دو نوع نیست .اما کاغذ 70 گرمی که مد نظر شماست نه!
اگر موانع یاد شده برطرف شود و از حمایت مد نظر برخوردار شوید ، کارخانه کاغذ پارس چه میزان کاغذ 70 گرمی مناسب برای چاپ و تحریر می‌تواند تولید کند؟
ظرفیت اسمی این کارخانه در صورت تامین موارد فوق ، 100هزار تن خواهد بود یا به طور دقیق‌تر 105 هزار تن ظرفیت اسمی خواهد داشت.

آذر مهاجر

ادبیات و هنر