خودرو پیر دگرباره جوان خواهد شد!

به چه خودرویی کلاسیک می‌گوییم؟

به طور کلی تعاریف متفاوتی در مورد خودروهای کلاسیک وجود دارد که برای رسیدن به یک جمع‌بندی قطعی باید جنبه‌های متفاوتی را مد نظر قرار دهیم، اما در یک تعریف ساده و عمومی، خودروهای قدیمی که میزان قابل توجهی از عمرشان گذشته باشد (مثلا 30 سال) و از نظر ماهیت و کلیات (مواردی مثل طراحی، موتور و سیستم محرکه، تیراژ و...) دارای مشخصه‌های منحصر به فردی باشد، یک خودروی کلاسیک محسوب می‌شود. برای مثال خودرویی همچون مرسدس بنز معماری (دبلیو 114/115) که در دهه 40 شمسی به خیابان‌های ایران راه پیدا کرد، با توجه به برند معتبر، محبوبیت در بین مردم و مشخصه‌هایی از این قبیل، یک خودروی کلاسیک محسوب می‌شود یا خودرویی مثل شورولت بلیزر (به‌خصوص نسخه‌هایی که از پیشرانه‌های قدرتمندتر 400 و 454 اینچ مکعبی بهره می‌برند) نیز با توجه به محبوبیت و خاطره‌انگیز بودن و این که یکی از خودروهای مهم وارد شده به ایران محسوب می‌شود را می‌توان یک خودروی کلاسیک دانست. حتی یک پیکان جوانان ساده، در صورتی که درست مطابق روزهای جوانی‌اش نگهداری شده و مالک دخل و تصرفی در کلیات خودرو نکرده باشد، به دلیل مرسوم بودنش بین مردم و خاطره‌انگیز بودن، خودرویی کلاسیک است که ارزشی منحصر به خودش را دارد.
به بیان ساده‌تر، برای این که یک خودرو را کلاسیک بدانیم، این خودرو باید یک حس و حال منحصر به‌فرد را به بیننده القا کند! اما نکته مهمی که در مورد این مقوله وجود دارد این است که خودروی کلاسیک باید در شرایط خوبی نگهداری یا بازسازی شده و با چیزی که از کارخانه بیرون آمده، هماهنگی داشته باشد. به بیان دیگر، برای این که خودرویی را یک کلاسیک ارزشمند بدانیم، باید اصالت آن حفظ شده و اثری از سلیقه مالک در آن دخیل نباشد. هرچند برخی تغییرات سلیقه‌ای مثل اضافه کردن تعدادی قطعات تزئینی یا تعویض رینگ و... روی برخی خودروهای کلاسیک صورت می‌گیرد که این تغییرات به هر حال از مرغوبیت خودروی مورد بحث می‌کاهد، اما در عوض اگر در چارچوبی مشخص صورت بگیرد، می‌تواند خدشه کمتری به اصالت آن وارد سازد.

بازسازی خودرو به زبان ساده
به روند احیای یک خودروی قدیمی در هر وضعیتی و رساندن آن به شرایط ایده‌آل و نزدیک به روزهای نخست خودرو، بازسازی گفته می‌شود. در واقع برای این که یک بازسازی اصولی انجام دهید، باید وقت، هزینه و حوصله بسیار زیادی صرف کنید تا مهره به مهره اتومبیل مطابق اصول و چیزی باشد که ابتدا در کارخانه تولید شده بود.
البته در دنیای بازسازی خودروهای کلاسیک، رویکردها و سطوح کیفی متفاوتی داریم. برای مثال برخی افراد علاقه دارند ضمن بازسازی، خودروی خود را به نسخه‌ای متفاوت یا بهتر از خودروی خودشان ارتقا دهند. مثلا بسیاری از افرادی که دست به بازسازی شورولت کامارو مدل 1970 تا 1973 میلادی می‌زنند، علاقه شدیدی دارند که خودروی خودشان را به نسخه «زد 28» تبدیل کنند. این تغییرات هرچقدر هم اصولی و با لوازم اصلی صورت بگیرد، با توجه به این که با اصالت خودرو در تضاد است، از نظر اصول بازسازی چندان پسندیده نیست و با وجود هزینه بیشتری که این کار برای مالک در بر خواهد داشت، نتیجه یک خودروی کلاسیک کاملا مرغوب نخواهد بود.
همچنین ممکن است برخی از افراد به یک صافکاری و نقاشی و تودوزی خودرو اکتفا کنند و وارد فرآیند نفسگیر اورهال کامل خودرو نشوند که البته این نوع بازسازی در اکثر مواقع نتیجه دلچسبی نخواهد داشت و خودروی مورد بازسازی، هنوز هم رنگ و بوی کهنگی دارد. اما اگر بخواهیم فرآیند یک بازسازی اصولی را به دو بخش ظاهری و فنی تقسیم کنیم؛ اوضاع از چه قرار است و چه روندی در انتظار مالک خودروست؟

اصول بازسازی ظاهری
نخستین مرحله در بازسازی اصولی یک خودرو، باز کردن تمام قطعات تزئینی از جمله چراغ‌ها، سپرها، آرم‌ها، جلوپنجره، شیشه‌ها، زه‌ها، دستگیره درها و دیگر لوازمی است که روی بدنه جا خوش کرده‌اند. سپس باید سراغ داخل کابین رفت و تمام قطعات از جمله صندلی‌ها، داشبورد، روکش سقف، کفپوش، رودری‌ها و... را باز کرد تا بدنه خودرو به صورت یکدست و بدون قطعات و لوازم اضافه که در فرآیند صافکاری و نقاشی مورد نیاز، مزاحمت ایجاد می‌کنند، آماده شود. در یک بازسازی بسیار حرفه‌ای و اصولی، حتی موتور و قطعات فنی خودرو نیز باز خواهد شد و اتاق از روی شاسی برداشته می‌شود تا جای کار برای برطرف کردن پوسیدگی‌ها و انجام تعمیرات داشته باشیم.
به این ترتیب مرحله نخست، تراشیدن رنگ خودرو با استفاده از مواد ضدرنگ و سمباده زبر و همچنین ابزارآلاتی مثل فرز برای حذف لایه‌های بتونه احتمالی خواهد بود. البته بسیاری از افراد برای انجام کار با وسواس بیشتر، سراغ سند بلاست رفته و بدنه را با «ساب‌پاشی» از هرگونه رنگ، بتونه و لایه‌های اضافی روی فلز پاک می‌کنند. با این کار بدنه خودرو به اصطلاح «آهن» می‌شود تا کار صافکاری با دقت تمام و دست بازتر صورت پذیرد. صافکاری خودرو با استفاده از ابزارهایی مثل قالب تنه، تیفور، انواع جَک‌ها و... صورت می‌پذیرد و برای این که خودروی شما پس از بازسازی کمترین تفاوتی با نمونه اولیه نداشته باشد باید با دقت فراوان و صرف وقت مناسب صورت بگیرد. پس در این مرحله به هیچ وجه عجله نداشته باشید و سعی کنید بیشترین دقت را به خرج دهید تا در هنگام آماده کردن زیرکار برای رنگ‌آمیزی، کمترین میزان بتونه مصرف شود. در واقع در مرحله صافکاری، ابتدا بخش‌های پوسیده ترمیم و پنل‌های غیر قابل صافکاری بدنه با نمونه‌های نو تعویض می‌گردد تا زیر کار مرغوب‌تر و یکدست‌تر شود.
سپس مرحله الگو کردن خطوط و تراز کردن درزها و در نهایت موج‌گیری را خواهیم داشت. در یک صافکاری حرفه‌ای موج‌گیری به صورتی انجام می‌شود که بعد از پاشیدن رنگ آستر، کمترین میزان خطا رویت شود. البته لازم به ذکر است که هزینه یک صافکاری درجه یک اندکی بالاست و شاید برای برخی خودروها قابل توجیه نباشد. ضمن این که در یک بازسازی اصولی، نه تنها باید بدنه صافکاری شود، بلکه ترمیم بخش کف بدنه و شاسی جزو مسائل مهم و در اولویت است. پس از صافکاری، نوبت به بتونه‌کاری احتمالی، موج‌گیری نهایی و پاشش رنگ آستر اولیه است. در واقع هرچقدر بدنه خودروی شما بتونه کمتری نیاز داشته باشد، دوام و زیبایی بدنه خودرو (خصوصا خطوط) بیشتر خواهد بود و شما در دراز‌مدت شاهد ترک خوردن رنگ و مسائلی از این قبیل نیستید. در واقع یک نقاش ماهر در صورت مشاهده ایرادی در صافکاری و بدنه، خودرو را به صافکار ارجاع داده و دوباره اشکال‌گیری می‌کند. زیرا اصطلاحا وظیفه نازک‌کاری در بدنه یک خودروی مورد بازسازی، با نقاش آن خواهد بود و نقاش باید بیشترین دقت را برای داشتن بهترین خروجی به خرج دهد.
در نهایت نیز نوبت به پاشش لایه آخر رنگ و کلِر (در صورت نیاز، بسته به نوع رنگ) خواهد بود و به این ترتیب کار صافکاری و نقاشی خودروی شما تکمیل می‌شود. توجه داشته باشید پیش از اجرای رنگ باید موم پاشی‌ها و عایق‌بندی‌های مومی به طور کامل اجرا شود و بهتر است هنگام نقاشی، هیچ مورد اضافه‌ای مثل چسب دور شیشه، جای چسب زیر زه‌ها و... روی بدنه دیده نشود. البته مطمئنا صافکاری و نقاشی خودرو جزئیات و فوت و فن‌های فراوان و تخصصی زیادی دارد که بازگوی جزء به جزء آن از حوصله این نوشتار خارج است.

اصول بازسازی فنی

همان‌طور که بالاتر اشاره شد، برای این که نتیجه مناسبی از صافکاری و نقاشی بگیرید و ظاهر خودرو به طور کامل و یکدست احیا شود، بهتر است هرچه روی بدنه و شاسی خودرو سوار شده را باز کنید. با این اوصاف، مطمئنا بهتر است خودروی مورد بازسازی را از نظر فنی نیز به اصطلاح «اورهال» کنید. البته در بسیاری از موارد، زمانی که مکانیک تشخیص دهد موتور، گیربکس یا دیگر بخش‌های فنی یک خودرو نیاز خاصی به تعمیر اساسی و اورهال ندارد، این جریان صورت نمی‌گیرد، اما برای این که بتوانید با خیال راحت از خودروی خود استفاده کنید، بهتر است صفرتاصد بخش‌های فنی خودروی کلاسیک‌تان را مورد بررسی و بازسازی قرار دهید. البته همین جا به این موضوع اشاره کنیم که سلامت کامل بخش فنی یک خودروی کلاسیک (و به طور کلی هر خودروی دیگر) منوط به استفاده از قطعات یدکی مرغوب و اصیل است و اگر در جریان تعمیر موتور قصد دارید به‌خاطر کاهش هزینه‌ها از لوازم ارزان‌قیمت‌تر و سطح پایین‌تر استفاده کنید، پیشنهاد ما این است که تا حد امکان از قطعات اصلی و فابریک استفاده کنید!
همچنین حتی اگر قصد انجام تعمیر اساسی موتور را ندارید، حتما لوازم لاستیکی و واشرهای مورد استفاده را به طور کامل تعویض کنید. قطعاتی مثل واشر سرسیلندر، لاستیک‌های ساق سوپاپ، اورینگ‌های مسیر روغن، شیلنگ‌های سیستم خنک‌کاری، شیلنگ‌ها و اتصالات جعبه فرمان و کیت کامل واشرهای پمپ هیدرولیک، واشرهای مورد استفاده در پشت منیفولد و گلویی اگزوز و به طور کلی هر قطعه پلاستیکی که در معرض فشار و گرما قرار دارد، پس از گذشت چند سال استفاده، خاصیت لاستیکی اولیه خود را از دست می‌دهد و باید به طور کامل و با وسواس کامل تعویض شود تا عمر قطعات بیشتر گردد. البته بهتر است این کار برای هر خودروی مورد استفاده‌ای هر چند سال یکبار صورت بگیرد. همچنین گرفتن لقی‌های احتمالی در قطعات دوار خودرو، جایگزینی قطعات فرسوده (در اثر عمر زیاد موتور) یا حتی پوسیده با قطعات نو و اصلی، تمیزکاری اصولی قطعات فنی و روانکاری مجدد، جایگزینی لوازم دور و اطراف موتور که در زیبایی موتور تاثیر دارند و... از جمله دیگر اقداماتی است که در حین بازسازی فنی یک خودروی کلاسیک صورت خواهد پذیرفت.
نکته مهمی که عمدتا در هنگام بازسازی یک خودرو فراموش شده یا دقت کافی صرف آن نمی‌شود، مسأله مهم سیم‌کشی و سیستم برق خودرو است که به خاطر گذر جریان الکتریسیته در طول سال‌ها استفاده، مستهلک شده و به غیر از مستهلک شدن ممکن است در اثر ترمیم غیر اصولی و افزودن سیم‌هایی خارج از سیم‌کشی اصلی خودرو، مشکلاتی مثل اتصال کوتاه پیش آمده باشد. پس حتما سراسر سیم‌کشی خودرو را بررسی، ترمیم و تعویض کنید و همچنین تمام سوکت‌ها و کانکتورها را با نمونه‌های نو جایگزین کنید تا خلالی در عبور جریان پیش نیاید. تمام تعمیرات و فرآیند ترمیم بخش‌های فنی خودرو بهتر است زمانی صورت بگیرد که بدنه خودرو لخت بوده و تسلط بیشتری روی کار داشته باشید و پس از تکمیل جزء به جزء بخش‌ها و قطعات، اقدام به نصب آنها روی خودرو کنید.

معید حمیدی

دانش