آنچه کاهش آسیب اعتیاد دنبال می‌کند

درسال‌های اخیر بحث کاهش آسیب در مقوله سوء‌مصرف مواد اهمیتی ویژه پیدا کرده است. اغلب درمانگران و پژوهشگران حوزه اعتیاد براین باورند که تعداد زیادی از بیماران مبتلا به اعتیاد تمایل چندانی به ترک ندارند و حتی درصورت ورود به درمان دچار عودهای مکرر می‌شوند. تعداد قابل توجهی از این بیماران، مواد را به صورت تزریقی استفاده می‌کنند. پرواضح است که این افراد به دلیل تزریق‌های غیربهداشتی و بی توجهی به نکات بهداشتی، تزریق سالم و ایمن نداشته درمعرض بیماری‌های عفونی خطرناک مثل هپاتیت و ایدز قرار می‌گیرند. از سوی دیگر فردی که تحت تاثیر مواد است ممکن است رفتارهای جنسی پرخطری از خود بروز دهد که هر دوی این عوامل،‌ خطری جدی برای فرد معتاد، خانواده و جامعه محسوب می‌شود. همچنین خطرات دیگری مانند مسمومیت در اثر زیاده‌روی در مصرف مواد نیز وجود دارد که نباید از نظر دور داشت. اما باید پذیرفت تعدادی از بیماران نمی‌خواهند یا نمی‌توانند مصرف مواد را قطع کنند پس باید به دنبال راهی بود که آسیب‌های جدی ناشی ازمصرف مواد را در بیماران، خانواده و جامعه به حداقل رساند. از سال 1980 که اولین کنفرانس بین‌المللی کاهش آسیب تشکیل شد تاکنون سیاست‌ها و دستاوردهای کاهش آسیب در همه دنیا درحال گسترش است. انتقادی که همیشه به درمان‌های سنتی رایج بوده، ناکامی آنها در ترک و عود مجدد اعتیاد است. این درمان‌ها تعداد کمی از مصرف‌کننده‌ها را جذب می‌کنند و تقریبا بیش از نیمی از آنها در درمان باقی نمی‌مانند. درحالی که اساس و بنیان برنامه‌های کاهش آسیب مبتنی برکاهش و به حداقل رساندن خطر برای فرد وجامعه است. هدف ایده‌آل درهمه انواع درمان، پاکی کامل است، اما دربرنامه کاهش آسیب اعتقاد براین است که قطع کامل مواد ضروری نیست و آنچه دنبال می‌شود به حداقل رساندن مصرف یا قرار گرفتن بیمار در درمان‌های نگهدارنده است. حذف و کاهش زیان‌های مصرف مواد یک هدف واقع بینانه است و باید پذیرفت معتادان به دلایلی مواد مصرف می‌کنند و خواهند کرد و با این مصرف خود و جامعه را در معرض خطرات و آسیب‌های مختلف قرار می‌دهند. در سال‌های اخیر گسترش درمان‌های نگهدارنده در کشور سبب شده آسیب‌های ناشی از اعتیاد به شکل چشمگیری کاهش یابد. کاهش اعتیاد تزریقی و کاهش شیوع ایدز و سایر بیماری‌های عفونی مثل هپاتیت از دستاوردهای بزرگ درمان‌های نگهدارنده درکشور است.

مرتضی خوش‌گفتار

کارشناس درمان اعتیاد