بـــازگشت بــه مشــق

به بچه‌ها حق بدهید یا نه، این حال و روز امروزشان است؛ احیانا شما هم می‌توانید جزو خانواده‌هایی باشید که امروز -یعنی اولین روز بعد از تعطیلات محبوب نوروزی-فرزندتان را به زور از رختخواب جدا کردید، به زور او را راهی مدرسه کردید و ته دلتان امیدوار هستید که این حالت زودتر تمام شود و او بشود همان دانش‌آموز قبلی، همان کسی که بدون اصرار شما پای درس و مشقش می‌نشست.
اولیا چه کنند؟
این حالت هرچه باشد، جمعیت زیادی را درگیر می‌کند و در موارد زیادی هم به دغدغه خانواده‌ها تبدیل می‌شود؛ خانواده‌هایی که با تمام وجودشان حس می‌کنند حال قبل و بعد فرزند آنها بعد از پایان تعطیلات متفاوت است. نتیجه این حال متفاوت، بی‌انگیزگی، رخوت و تنبلی‌ای است که در وجود فرزندشان موج می‌زند! شرایطی که خیلی‌ها برایش به دنبال راه چاره هستند‌؛ راه‌حلی که دست فرزندشان را بگیرد و آنها را به سلامت از این روزهای پرتنش بعد از تعطیلات عبور دهد.
حبیب صابری، مشاور و برنامه‌ریز تحصیلی کارشناسی است که به ما می‌گوید این وضعیت بین خانواده‌های زیادی عمومیت دارد و نباید باعث شود که خانواده‌ها فضای وحشتناک و پراسترسی را برای مرور دروس برای فرزندشان به‌وجود بیاورند.
او به عنوان مشاوری که سال‌های زیادی با دانش‌آموزان مقاطع مختلف در ارتباط بوده، به ما می‌گوید: این‌که بچه‌ها بعد از پایان تعطیلات چندهفته‌ای وقتی همه برنامه‌های زندگی‌شان به‌هم خورده، دوباره می‌خواهند راهی مدرسه شوند و پشت نیمکت‌های کلاس درس بنشینند، درست مثل قرار گرفتن زیر آب سرد بلافاصله بعد از آب گرم، اذیت‌کننده است و می‌تواند واکنش منفی به دنبال داشته باشد.
اما این تغییر وضعیت به عقیده این مشاور تحصیلی می‌تواند سرانجام خوبی داشته باشد، البته در صورتی که خانواده‌ها به نکات پیشنهادی او عمل کنند.
اولین نکته به گفته این مشاور تحصیلی، این است که در هفته اول بعد از پایان تعطیلات، یعنی دقیقا از همین امروز تا پایان هفته با بچه‌ها همراهی بیشتری داشته باشند و برای برقراری ارتباط مجدد بین آنها و درس، متوسل به فشار وخشونت نشوند و با صحبت کردن کار را جلو ببرند.
صابری می‌گوید: خانواده‌ها بهتر است همچنان از دور نظاره گر فرآیند درسی فرزندشان باشند و از ایجاد تنش‌های معمول خانوادگی حداقل در این ایام خودداری کنند. راه‌حل دیگری که این مشاور تحصیلی پیشنهاد می‌دهد، به‌وجود آوردن یک فضای مسابقه‌محور برای دوره دروس و بازگشت فرزندانشان به کسب علم و دانش است.
صابری در توضیح بیشتر این راه‌حل می‌گوید: در بسیاری از مدارس، حتی معلم‌ها بعد از پایان تعطیلات، از همین روش مسابقه محور برای جذب دوباره بچه‌ها به درس استفاده می‌کنند. حتی اگر به خاطر داشته باشید چندسال قبل هم که هنوز پیک نوروزی در سطح مدارس بین دانش‌آموزان پخش می‌شد، بعد از پایان تعطیلات با برگزاری مسابقه بین دانش‌آموزان با محور همین پیک نوروزی آرام آرام فضا را برای بازگشت آنها به مدرسه آماده می‌کردند و در حقیقت به آنها فرصت می‌دادند خودشان را پیدا کنند و با انگیزه رقابتی هم که شده این ارتباط مجدد بین آنها و درس‌هایشان برقرار می‌شد تا آنها هدفمندتر به امتحانات خرداد و اردیبهشت برسند.
معلم‌ها چه کنند؟
اگر تقویم را به وقت اولین روز بعد از تعطیلی‌ها ورق بزنیم و سری به کلاس‌های درس در مقاطع تحصیلی مختلف در گوشه و کنار کشورمان بزنیم، با جای خالی تعدادی از دانش‌آموزان روی نیمکت‌های کلاس مواجه می‌شویم؛ جای خالی‌ که حکایت از تمام نشدن تعطیلات برای آنها دارد. بچه‌هایی که یا هنوز در مسافرت هستند و به شهر محل سکونت‌شان برنگشته‌اند، یا به دلیل بیماری و حتی تنبلی روز اول بعد از تعطیلات را برای خودشان تعطیل کرده‌اند.
علی ناصرزاده، مشاور تحصیلی، کارشناس آموزشی دیگری است که به ما می‌گوید: بعد از ایام نوروز هنوز دانش‌آموزان در حال و هوای عید هستند و به دلیل غیبتی طولانی به سختی با مدرسه ارتباط برقرار می‌کنند، درهمین راستا به اولیا به‌خصوص اولیای مدرسه توصیه می‌کنیم با سختگیری کمتر به گذران این حال و هوا کمک کنند. ناصر‌زاده در ادامه می‌گوید: ایام تعطیلات نوروزی را هر خانواده‌ای به یک شکل گذرانده و در حقیقت هر دانش‌آموز با کوله‌باری از تجربه و خاطره به مدرسه بر‌می‌گردد. بهترین توصیه اینجا برای خانواده این است که به حس کنجکاوی بچه‌ها در این رابطه احترام بگذارند و حتی با مشارکت بچه‌ها با برگزاری مسابقه‌هایی مثل قصه‌گویی، خاطره‌نویسی و... به آنها کمک کنند.
برقراری ارتباط مجدد بین دانش‌آموزان و فضای درس، اتفاقی است که به گفته این کارشناس آموزشی می‌تواند با به‌وجود آوردن انگیزه قوی‌تر شود. ناصرزاده به ما می‌گوید: برای ایجاد انگیزه همه باید با دانش‌آموز همراهی کنند؛ چراکه این انگیزه است که باعث می‌شود یک دانش‌آموز حتی سخت‌ترین تکالیفش را هم خوب انجام بدهد و مدام از زیر بار مسؤولیتی که به او سپرده شده شانه خالی نکند.
راه‌حل دیگری که این کارشناس آموزشی به معلمان در این رابطه توصیه می‌کند، ایجاد یک فضای مشارکتی و بحث محور در کلاس است، به این ترتیب تک‌تک دانش‌آموزان درگیر موضوعی می‌شوند که توسط معلم یا آنها انتخاب شده است؛ موضوعی که می‌تواند ارتباطی هرچندکوچک با ایام تعطیلات نوروزی داشته باشد.

دانش‌آموزان چه کنند؟

انگار سوادشان را در تقویم کهنه سال قبل جا گذاشته‌اند؛ خیلی چیزها فراموش‌شان شده و انگار نه انگار که صفحات کتاب‌های درسی‌شان رو به پایان است و تا امتحانات پایان سال تحصیلی‌شان چیز زیادی نمانده؛ این همه فاصله بین دانش‌آموزان و تنها وظیفه‌ای که به آنها سپرده شده یعنی تحصیل و کسب علم و دانش، برای خانواده‌ها قابل هضم نیست، اما آنها نگران چیزی نیستند و سعی می‌کنند آهسته آهسته به همان جایگاهی برسند که در طول شش ماه گذشته داشتند. این اتفاق اما به سادگی امکان‌پذیر نیست و همت چندجانبه‌ای را می‌طلبد که یک طرفش دانش‌آموز ایستاده است. در همین راستا به دانش‌آموزان توصیه می‌شود که از انتخاب هدف‌های بزرگ درسی مثل دوره تمام دروس دست بردارند و برای خودشان خرده هدف‌هایی تعیین کنند که انجام پذیر باشد و با همین خرده هدف‌ها هرچه سریع‌تر به حال و هوای روزهای قبل از تعطیلات برگردند. بعد از تعیین خرده هدف‌های کوتاه‌مدت حالا به دانش‌آموزان توصیه می‌شود که با رعایت موارد زیر دوباره قطار علم‌آموزی‌شان را به ریل اصلی‌اش برگردانند:
اول این‌که برای مطالعه و دوره دروس از انتخاب فضاهای شلوغ و پررفت و آمد پرهیز کنند و حتی‌الامکان فضایی ساکت را برای درس خواندن و تمرکز کردن پیدا کنند. در مرحله بعدی بهتر است هر دانش‌آموزی با توجه به شناختی که از خودش دارد یک زمان مشخص برای مطالعه‌اش تعیین کند یا از پدر و مادر یا اولیای مدرسه‌اش برای این موضوع کمک بگیرد.
مساله بعدی تمرین خط فارسی است؛ تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد تاثیرات تعطیلات بر دستخط دانش‌آموزان اصلا کم نیست، چراکه نوشتن در ایام نوروز برای خیلی از بچه‌ها کم می‌شود و همین مساله روی دستخط‌شان اثر می‌گذارد.

مینا مولایی

جامعه