سیزده به در امسال؛ خوب، بد، زشت
هزاران سال پیش ایزد باران بر دیو خشکسالی اپوش فائق آمد و او را شکست داد. ایرانیان باستان این روز را گرامی داشتند و بر این باور بودند که خیر باران بر شَر خشکسالی چیره شد و حالا وقت جشن و پایکوبی است. هزاران سال بعد در روزی که به باور دیرینیان ایزد باران، دیو خشکسالی اپوش را شکست داده مردم به عنوان سیزده به در به دامان طبیعت میروند و به تفریح و تفرج میپردازند.
به گزارش جام جم آنلاین ، سیزده به در از جشنهای نوروزی است که ریشهای کهندارد. سیزدهم فروردین ماه هر سال به روز طبیعت نامگذاری شده و تعطیل رسمی است.
یک باور رایج این است که مردم روز سیزدهم فروردین باید به خارج از خانه بروند تا نحسی این روز را به در کنند که البته هیچ سند تاریخی برای آن وجود ندارد. در واقع شاید در سدههای اخیر موضوع نحسی عدد سیزده به وجود آمده است و این باور ریشه قدیمی و باستانی ندارد. روز طبیعت آیین‌های زیادی دارد، از سبزه گره زدن گرفته تا خوردن کاهو و سکنجبین و از پختن آش رشته گرفته تا سپردن سبزه به رود و رهاسازی ماهیها در آب. برخی از آنها سنتهای نیکویی هستند که البته مهمترین آن حفظ مراودات خانوادگی و البته ارزش و بها به طبیعت است.
با تمام این اوصاف سیزده به در دیگری از راه رسید. هر چند سیل در تمام ایران پخش شده است اما با این وجود در دشت و کوه و باغ و بیشهزار و هر جایی که ردی از طبیعت، سبزه و درخت باشد تبدیل به میزبانی برای مردم می‌شود، مردمی که پس از پشت سر گذاشتن تعطیلات نوروزی حالا میخواهند با در کردن سیزده به استقبال سال کاری جدید بروند و با یک خاطره خوب به تعطیلات نوروزی خود رسما پایان بدهند. اما سیزدهم فروردین سال 98 نسبت به سیزدههای سالهای گذشته تا حدودی متفاوت است. به عبارت بهتر روز طبیعت امسال نسبت به سالهای گذشته کمی خطرناکتر است به خصوص برای کسانی که در مناطق سیلخیز زندگی می‌کنند. توصیه بدی است که اگر آنها امسال از سیزده به در چشم پوشی کنند؟ این توصیه بد نیست، در واقع عقلانی و منطقی است. با هم خطرات و باورهای نادرست سیزده به در را مرور میکنیم.
سیل در کمین است
ابتدای سال 98 مقارن با سیل خانمان براندازی بود که به اقصی نقاط کشور نفوذ کرد و خسارات جانی و مالی متعددی بر جای گذاشت. با این شرایط چه منطقی پشت این وجود دارد که با وجود همه هشدارهای مکرر خانوادهای بخواهد در کنار یک رودخانه سیزده به در کند و خطر طغیان ناگهانی رودخانه را به جان بخرد؟ کودکانی که در حاشیه رودخانه‌ها مشغول بازی و سرگرمی هستند چقدر با خطرات جدی مواجه هستند و والدین آنها نیز چقدر با همین خطرات روبرو می‌شوند؟
واقعیت این است که هنوز خطر طغیان رودخانه‌ها وجود دارد و منطقی نیست که در چنین شرایطی مکانهایی همانند جوار رودخانه‌ها و آبگیرها برای تفریح در سیزده به در نظر گرفته شود.
نکته بسیار مهم این است که سیزده به در برای برخی از خانوادهها نه تنها اهمیت زیادی دارد بلکه بر این باورند این روز باید در عمق جنگلها و یا در کنار رودخانه‌ها سپری شود. سیزده به در امسال نوعی ریسک برای این ماجراجویان به شمار میرود. سیل هنوز کمین کرده و خطرناک است و هر لحظه ممکن است از راه برسد و افراد متعددی را غافلگیر کند و به کام خود بکشاند. با سیلی که ابتدای 98 به راه افتاد در کردن سیزده در نقاط سیلخیز چقدر ارزش دارد؟
موج بی فرهنگی
واقعیت این است که رفتارها و نوع فرهنگ برخی از شهروندان ایرانی به گونه‌ای است که گاهی اوقات سیزده به در به نوعی آفت برای طبیعت ایران تبدیل می‌شود، کافی است به حجم زبالهها و خسارات به جای مانده از تفریحات انسانی در سیزده به در هر سال دقت کنیم و متوجه اتفاقی که در واقع یک فاجعه زیست محیطی است، شویم. در واقع سیزده به در تاوان سنگینی برای طبیعت دارد. از شاخههای شکسته شده گرفته تا ایجاد آتش سوزی و از ریختن زباله در آب و طبیعت گرفته تا پخش شدن انواع پسماندهای غذایی و حتی موارد به شدت آلوده‌ای همانند پوشک کودک. هنوز والدین ناآگاه و بیفرهنگی هستند بدون هیچ تفکری پوشک آلوده کودک خود را در طبیعت رها می‌کنند. در واقع بسیار تلخ نوروزی این است که بسیاری از گردشگران و تفریحکنندگان هنوز به درک کاملی از موضوع حفظ محیط زیست نرسیدهاند. آنها به راحتی آتش درست می‌کنند و انواع آلودگی را به وجود میآورند. زبالههای خود را بدون هیچ ملاحظهای در همان نقطهای که اتراق کرده بودند میریزند و هیچ تلاشی برای جمع کردن آن انجام نمیدهند. آنها تعطیلات نوروزی خود را با تولید حجم انبوهی از زباله به پایان می‌برند.
پارک‌ها و بوستان‌ها یک روز پس از سیزده به در مملو از انواع آشغال خوراکی به خصوص پوست تخمه است. در این میان اشیای دیگری همانند انواع بسته‌ها ، لیوان‌ها و بطری پلاستیکی نیز به وفور دیده می‌شوند. یکی دیگر از اتفاقات بد این روز این است که مردم بنا بر یک باور قدیمی سبزههای خود را در آب رها می‌کنند که این خود باعث ایجاد مشکلاتی زیست محیطی می‌شود.
سبزه گره بزنیم یا نه؟!
یکی از آیین‌های این روز سبزه گره زدن است که بیش‌تر جوانان در این روز این کار را انجام می‌دهند. گره زدن سبزه به معنای گره زدن زندگی با طبیعت است که همیشه سبز و شاداب باقی بمانیم، از سویی گره زدن سبزه در باورهای ایران باستان به معنای نمادی برای سر و سامان گرفتن و ازدواج است. در واقع سنت سبزه گره زدن از سالهای پیش تاکنون وجود داشته و در روز سیزدهم فروردین میلیونها سبزه به هم گره زده می‌شود. اما این کار نیز در سالهای اخیر با انتقاداتی مواجه بوده است. در واقع این سنت دیرینه به عنوان یکی از چالشهای صدمه زدن به محیط زیست معرفی می‌شود، به خصوص اینکه افراد بسیار زیادی در این روز از سر شوخی و خودنمایی شاخههای بزرگ درختان و سایر گیاهان را به هم گره میزنند و باعث شکسته شدن آنها و خسارت به طبیعت می‌شوند.
سیزده به در خوب، سیزده به در بد
روز طبیعت می تواند زیباترین روز تعطیلات نوروزی باشد البته به شرط رعایت برخی از باید و نبایدها. به شرط اینکه بدانیم ایجاد آتش برای درست کردن غذا تا چه اندازه خطرناک است و رها کردن کودکان در دامان طبیعت به خصوص حاشیه آبگیرها و رودخانه‌ها چه خسارات غیرقابل جبرانی به همراه دارد. روز طبیعت زیباست اگر همه فرهنگ کاملی نسبت به نگهداری از طبیعت داشته باشند و به بهانه دورهمی و خوشحالی همه چیز را خراب نکنند و باعث کثیفی محیط زیست نشوند. به هر حال سیزده به در امسال نیز مانند همه سالهای گذشته نشان خواهد داد در زمینه فرهنگ نگهداری محیط زیست در کجا قرار داریم.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
لزوم کامل‌تر شدن حکم قابل تحسین دادگاه لاهه
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
تکرار اتهامات واهی علیه ایران
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
بازی اروپا در پازل اسرائیل | رای شجاعانه دادگاه کیفری بین‌المللی
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
قطعنامه اتحادیه اروپا دست ایران را باز کرد
گفت و گو
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد