«سادیسم اجتماعی» در شب چهارشنبه سوری

به گزارش جام جم آنلاین،‌ چهارشنبه سوری آیین‎ها و رسوم جالبی دارد، از کوزه شکستن تا قاشق‎زنی و از شال‎اندازی تا گره‎گشایی. اما این رسوم جالب توجه که بطن آن حاوی ارتباطات اجتماعی بود یکی پس از دیگری جای خود را به چیزهای دیگری دارند، به ترقه، سیگارت، نارنجک دستی و منور. وقتی پای اینها وسط آمد ویژگی‎های دیگری مثل خطر، ترس و بی‎امنیتی جایش را در آخرین چهارشنبه سال باز کرد. حالا دیگر پسربچه‌ها و دختر بچه‌ها دنبال رسم قاشق زنی نیستند، آنها منتظرند ببینند در کدام محله مواد محترقه بیشتری منفجر می‎شود و از کدام منطقه سر و صدای بیشتری می‎آید تا آنجا بروند و هیجان خود را تخلیه کنند.

چهارشنبه سوری در سال‎های اخیر آنقدر با حوادث ناگوار رقم خورد که آیین باستانی آن اکنون کاملا فراموش شده و زیر سوال رفته است.

حتی حجم گسترده تبلیغات پیش‎گیرنده و بازگو کردن خطرات مکرر استفاده از مواد محترقه و آتش‎زا نیز باعث نشده حجم قربانیان و آسیب دیده‎های چهارشنبه سوری کمتر شود. هنوز هم کسانی پیدا می‎شوند که به امید کسب درآمد در آستانه چهارشنبه سوری حجم زیادی اکلیل را به خانه خود می‎برند و یک جرقه باعث انفجار می‎شود.

هنوز کسانی هستند که به ناشیانه‎ترین شکل ممکن نارنجک دستی در خانه درست می‎کنند و هنوز هم کسانی هستند که با وجود اطلاع از این موضوع که سر و صدای انفجار چقدر به ضرر سالمندان و زنان باردار است اقدام به راه انداختن سر و صداهای وحشتناکی با نارنجک دستی و انواع مواد محترقه می‎کنند.

نخستین بار اوایل دهه افتاد بود که سقط جنین یک زن جوان یک روز قبل از چهارشنبه سوری به دلیل صدای انفجار نارنجک دستی سر و صدای زیادی کرد. در روزگاری که هیچ شبکه اجتماعی وجود نداشت و موبایل نیز متعلق به قشر بسیار مرفه جامعه بود، این خبر بازتاب گسترده‎ای داشت. این زن جوان در حال عبور از خیابان بود که چند پسر نوجوان یک نارنجک دستی جلوی پای او می‎زنند و زن جوان نیز از شدت ترس دچار سقط جنین شد.

این اتفاق در سال‎های بعد تکرار شد. هنوز هم پسران نوجوانی بودند که در اثر غفلت والدین خود و عدم تربیت صحیح، بدون توجه به عواقب آن، نارنجک در خیابان جلوی این و آن می‎انداختند.

در اواسط دهه هفتاد نیز پسری 13 ساله از پنجره اتاق خود نارنجکی پرتاب کرد که این نارنجک به خواهر خودش برخورد کرد. از این اتفاقات بسیار تلخ و البته وحشتناک زیاد بود و هنوز هم هست. در واقع شب چهارشنبه سوری ، شهرهای مختلف ایران آبستن تلخ‎ترین و خطرناک‎ترین اتفاقات می‎شود.

سقط جنین یک زن به دلیل صدای بلند نارنجک فقط یک بخش ماجراست. در تمام سال‎های اخیر بارها شنیده‌ایم که سر و صدای حاصل از چهارشنبه سوری منجر به ایست قلبی و سکته افراد مختلف به خصوص سالمندان شده و در اینباره حتی موارد منجر به فوت هم گزارش شده است. در آخرین موردی که در این رابطه ثبت شد به مرگ یک زن 70 ساله در چهارشنبه سوری سال گذشته می‎رسیم. این زن به دلیل ترس از صدای انفجار دچار ایست قلبی شد و جان سپرد. نکته شگفت‎انگیز این است که صدای انفجار مواد متحرقه نه تنها برای انسان‎ها بسیار خطرناک است که بر اساس آخرین تحقیقات منجر به سکته و مرگ و میر انواع پرندگان نیز می‎شود. به طور کلی آنچه که در چهارشنبه سوری اتفاق می‎افتد نه از جنبه انسانی توجیه دارد و نه از جنبه عقلانی و حقوقی.

چقدر در سال‎های اخیر نسبت به قطع دست و پای افراد و حتی نابینایی آنها به دلیل انفجار مواد محترقه شنیده‎اید؟ واقعیت این است که آمار قربانیان چهارشنبه سوری در سال‎های اخیر بسیار تکان‎دهنده بوده است. در این سال‎ها آنقدر موارد منجر به قطع انگشت دست و پا زیاد بوده که حسابش از دست رفته است. روایت‌های برخی از این حوادث تکان دهنده است. یکی از این روایت‌ها به جوانی مربوط می‎شود که در خانه خود مشغول ساخت مواد محترقه جهت فروش برای شب چهارشنبه سوری بوده که ناگهان انفجار رخ می‎دهد. امحا و احشای این جوان نگون‎بخت پس از انفجار در همه جای اتاق پخش شده بود.
روایت غم انگیز دیگر مربوط به پسر جوان دیگری است که در حین ساخت مواد محترقه و به دلیل انفجار غیرقابل‌ پیش‎بینی بینایی هر دو چشمش را از دست می‌دهد. البته آسیب دیدن به بینایی یکی از اتفاقات بسیار معمول در شب چهارشنبه سوری است.

یک روایت دیگر مربوط به پسری 14 ساله است که نارنجکی را در جیب خود قرار داده بود. او ناگهان زمین می‎خورد، نارنجک منفجر می‎شود و ....

همه این اتفاقات از سهل‎انگاری والدین و سپس محیط بد آموزشی آغاز می‌شود. نوجوانی که به اندازه کافی از سوی خانواده خود توجیه شده باشد چگونه می‎تواند تا این اندازه بی‎وجدان باشد که مقابل پای یک سالمند ترقه بزند، آن هم فقط برای اینکه چند لحظه بخندد؟ ریشه این اتفاق در خانواده این نوجوان است، نوجوانی که نه با تربیت صحیح مواجه بوده و نه در رابطه با خطرات استفاده از مواد محترقه به اندازه کافی به او هشدار داده شده است. این نوجوان به احتمال فراوان در خانه و خانواده نادیده گرفته شده، هیجاناتش سرکوب شده و در محیط آموزشی نیز نه تنها آموزش لازم را در رابطه با موازین اخلاقی و دوری از خطر ندیده که با نوجوانانی هم سن و سال خود روبرو شده که مثل خودش هستند و حجم زیادی از هیجانات سرکوب شده را با خود حمل می‎کنند.

فقدان برنامه آموزشی کامل در اینباره و فرهنگ‎سازی ناقص در رابطه با چهارشنبه سوری هر ساله منجر به کشته و زخمی شدن افراد زیادی می‌شود. حجم گسترده قربانیان چهارشنبه سوری پسران هستند. چهارشنبه سوری سال گذشته حدود 600 نفر در بیمارستان بستری شدند و حدود 263 عمل جراحی چشم انجام شد و 6 نفر هم جان باختند. اما تعداد قربانیان سال 95 بیشتر بود. 2082 نفر به شدت آسیب دیدند.

شدت سوختگی‎ها در نزد افراد مختلف متفاوت است. سوختگی برخی قربانیان به صورت سرپایی درمان می‎شود اما برای برخی دیگر تا مدت‎های طولانی زمان می‌برد و آثار آن نیز هرگز از روی بدن فرد محو نمی‎شود.

همان طور که در سطور پیشین اشاره شد بخشی از قربانیان افرادی هستند که هیچ تقصیری در ماجرا ندارند. آنها یا رهگذر بوده‎اند و یا به صورت عمدی طعمه افراد شده‎اند. اما واقعا ترساندن یک فرد چه لذتی دارد؟ وقتی می‎خواهیم دراینباره صحبت کنیم باید به «سادیسم اجتماعی» اشاره کنیم، معضلی که در شب چهارشنبه سوری بسیار نمود پیدا می‎کند. سادیسم نوعی خشونت بیمارگونه است که ریشه در مشکلات روانی و عقده‌های سرکوب شده دارد. سادیسم عبارت است از علاقه به آزار رساندن به دیگران به صورت جسمی، روانی و جنسی، طوری که این آزار رساندن موجب لذت و آرامش فرد آزاررسان شود. سادیسیم در چهارشنبه به خوبی دیده می‎شود. چه دلیلی به غیر از سادیسم وجود دارد که فردی به عمد یک زن یا مرد سالخورده را با نارنجک می‎ترساند؟ آیا او فکر می کند کار خوبی می‎کند؟ خیر ، قطعا اینطور نیست. او دیگران را می ترساند تا لحظه‎ای لذت ببرد.

چهارشنبه سوری زشت است. زشتی را در شب چهارشنبه سوری هر طرفی می‌توانید ببینید. وقتی همه از ترس زود به خانه می‎روند و یا اینکه در هنگام عبور از یک جایی که چند جوان در آن تجمع کرده‌اند رنگ رخسار می‌رود. چهارشنبه سوریِ واقعی و آیین باستانی‎اش خیلی وقت است که از بین رفته‎اند. حالا ماییم و یک شب دلهره آور با کلی قربانی و مصدوم و مجروح. و با تمام اینها هنوز هم برنامه‎ای جدی و بازدارنده که حاوی فرهنگ سازی هم باشد در برابر این چهارشنبه سوری زشت وجود ندارد.