دور زدن تحریم های گردشگری

جریان ورود گردشگر به کشور تازه داشت پس از هشت سال جانی تازه می‌گرفت که با روی کار آمدن دولت جدید در آمریکا، چشم‌اندازها تغییر کرد. محدودیت ورود به آمریکا برای کسانی که به ایران سفر کرده‌اند و بتازگی، خروج این کشور از برجام، بر تصمیم مشتاقان سفر به کشورمان سایه انداخت و روند رو به رشد گردشگری ورودی را متاثر کرد؛ تا آنجا که به گفته فعالان گردشگری، کسب و کارشان دیگر آن رونق چند ساله اخیر را ندارد. در همین زمینه، گزینه نخوردن مهر بر ویزای مسافران ورودی از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مطرح شد؛ موضوعی که همین چند روز پیش بالاخره تحقق یافت و در پی اجرای طرح صدور روادید الکترونیک در فرودگاه‌های بین‌المللی کشور، حالا دیگر گردشگران خارجی می‌توانند بدون نگرانی از خوردن مهر بر ویزایشان، در بدو ورود به ایران، برای اخذ آن اقدام کنند. اما آیا اجرای این تصمیم تازه می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر تعداد گردشگران ورودی داشته باشد؟ پرسشی که در این گزارش به آن پرداخته و به دنبال یافتن پاسخی برای آن، نظر کارشناسان امر را دراین باره جویا شده‌ایم.
خبر فی‌نفسه مبارک بود و امیدبخش و بیانگر بذل توجه دولتی‌ها به صنعت گردشگری و اشرافشان بر تاثیر آن بر رونق اقتصادی؛ خبری که علی اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث فرهنگی آن را اعلام و درخصوص اجرایی شدنش گفت: با هماهنگی‌های انجام‌شده با وزارت امورخارجه و نیروی انتظامی، این طرح از یکم آذر ماه در مقاصد فرودگاهی به اجرا آمده و برای گردشگران ورودی روادید الکترونیک بدون برچسب صادر خواهد شد.
او هدف از اجرای این طرح را تسهیل در رفت‌وآمد و نیز تسریع در انجام امور اداری عنوان و ابراز امیدواری کرد این اقدام در افزایش گردشگران ورودی به کشور تأثیر بسزایی داشته باشد.
تاثیرگذاری تدریجی و در میان‌مدت
با این همه در عمل، اجرای این طرح تا چه اندازه بر تصمیم خارجی‌ها در انتخاب ایران به عنوان مقصدشان برای سفر اثر خواهد گذاشت و آیا مُهرِ بر ویزا، تنها مانع در راه تبدیل کشورمان به یک مقصد محبوب است؟ آن هم در شرایطی که براساس نتایج یک تحقیق جدید، ایران بعد از کشورهایی مانند انگلیس، اسلوونی، دانمارک و سوئیس در زمره امن‌ترین کشورهای دنیا برای سفر قرار گرفته است.
یک استاد دانشگاه در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: خوردن مهر بر ویزای گردشگران، تنها یکی از عوامل تعیین‌کننده در تعداد گردشگران ورودی به کشور، آن‌هم در پی تصمیمات ترامپ و در مورد برخی کشورهاست؛ یک عامل در میان ده‌ها عامل دیگر که برای تبدیل شدن یک کشور به یک مقصد گردشگرپذیر می‌تواند مطرح باشد.
علی اصغر شالبافیان البته این اقدام را مثبت می‌داند؛ اقدامی مثبت که به گفته او در میان مدت می‌توانیم شاهد اثرات آن باشیم.
شالبافیان تاکید می‌کند: این تصمیم مطمئنا باعث رشد تعداد گردشگران خواهد شد؛ اما این تاثیر در مورد برخی از کشورهای هدف و تدریجی خواهد بود؛ نه ناگهانی و به یکباره.
به باور این استاد دانشگاه، اطلاع‌رسانی در خصوص این امکان و نیز سازوکارهای اجرایی، به‌گونه‌ای که باعث برطرف شدن نگرانی‌های گردشگران شود، همه و همه بر اندازه اثر این اقدام تازه تاثیر خواهد گذاشت.
شالبافیان در حالی‌که تاکید می‌کند گذر زمان میزان اثر این تصمیم تازه بر تعداد گردشگران ورودی را تعیین خواهد کرد، این را هم می‌گوید که این اثر چندان قابل توجه و جادویی نخواهد بود.
او همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا کشورهای دیگری هم هستند که مهر ورود را بر ویزای گردشگران ثبت نمی‌کنند، می‌گوید: معدود کشورهایی هستند که ویزای گردشگران ورودی را مهر نمی‌کنند و یکی از دلایل این اقدام هم نوع محصولات ارائه شده در آن مقاصد به گردشگران است.
گردشگران ورودی کم شده‌اند
در حالی که تورگردانان و آژانس‌های خدمات مسافرتی، از کاهش ورود گردشگران به کشور گلایه دارند، سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری که حالا با صدور روادید الکترونیکی از اراده‌اش بر جلوگیری از کاهش گردشگران ورودی در نتیجه سیاست‌های دولت آمریکا می‌گوید، رشد ورود گردشگران خارجی در پنج ماه نخست امسال در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته را 45 درصد اعلام می‌کند.
نایب‌رئیس جامعه تورگردانان در توضیح این تناقضات به جام‌جم می‌گوید: آمارهای دولتی و بخش خصوصی هر دو درست است؛ اختلاف اما در نحوه استخراج این اعداد و ارقام است. سازمان میراث فرهنگی آمارهایش را از پلیس مهاجرت می‌گیرد که نمی‌تواند مبنای چندان درستی برای محاسبه تعداد گردشگران ورودی باشد؛ اما آنچه سبب شکل‌گیری ادراک بخش خصوصی از جریان ورود گردشگر به کشور می‌شود معمولا مسافرانی هستند که از طریق تور و آژانس‌های مسافرتی برای سفر به ایران اقدام می‌کنند؛ مسافرانی که غالبا شهروند کشورهای غیرهمسایه و عمدتا از اروپا، آمریکا و خاور دور هستند.
تصمیمی قابل تقدیر، اما نه چندان تاثیرگذار
محمدعلی اشرف‌واقفی، در ادامه می‌افزاید: حالا اما در پی صدور ویزای الکترونیک امیدواریم که جریان ورود گردشگران اروپایی که اغلب فرهنگی هستند و از طریق آژانس‌ها اقدام می‌کنند هم افزایش یابد.
واقفی همچون شالبافیان این تصمیم را بسیار قابل تقدیر می‌داند؛ هر چند او هم معتقد است این تاثیر نمی‌تواند آمارها را چندان تغییر دهد.
کارشناسان و فعالان دیگر هم ضمن مثبت ارزیابی کردن این تصمیم که علاوه بر کاهش میزان نگرانی مسافرانی که به آمریکا هم رفت و آمد می‌کنند، بر سرعت صدور ویزای سفر به ایران نیز اثرگذار است، بر این باورند که راه‌های دیگری هم برای بررسی سابقه سفرهای گردشگران وجود دارد؛ برای مثال از طریق ایرلاین‌ها و فرم‌هایی که برای اخذ ویزای هر کشوری باید پر کرد و در آن از مقاصد پیشین مسافران سوال می‌شود. هر چند که شالبافیان در این‌باره می‌گوید: بعید می‌دانم که آمریکا تا این اندازه بخواهد در مورد ورود گردشگران به کشورش سختگیری کند.

شیما رئیسی

ایران