یک‌‌وجب‌جا 400میلیون

پشت آگهی‌های کوچک و بزرگ فضای مجازی، آن سوی صفحه‌های پربیننده سایت‌هایی که به واسطه‌ای بین خریداران و فروشندگان کالا و خدمات تبدیل شده‌اند و همه چیز را از شیر مرغ تا جان آدمیزاد معامله می‌کنند، درست وسط فروش خانه و ماشین‌های مدل بالا و لباس و کفش‌های کارکرده دست دوم، بعضی‌ها هم سرای آخرت می‌فروشند! منظورشان همان قبر است، همان فضای کوچک دو متر در 70 سانتی‌متری که بعضی وقت‌ها قیمتش نجومی می‌شود؛ آن‌قدر که با قیمت آپارتمان در بعضی نقاط تهران برابری کند!
پشت این عدد و رقم‌های چندصد میلیونی، البته هم سلیقه فروشندگان قرار گرفته، یعنی کسانی که سند ششدانگ مالکیت یک قبر در یکی از قطعات پرطرفدار بهشت زهرا(س) به اسمشان خورده و هم موقعیت جغرافیایی قبر مورد نظر! اتفاقی که باعث شده نرخ معامله این قبور در یکی از سایت‌های پرطرفدار خرید و فروش به بالای 400 میلیون تومان برای یک قطعه قبر هم برسد. ارتباط برقرار کردن با فروشنده‌های این قبور چند صد میلیونی کار سختی نیست، فقط کافی است اطلاعات تماس فروشنده‌ها را از روی آگهی مورد نظر در همان سایت معروف برداریم، بعد از چند بوق، تماس ما خیلی زود برقرار می‌شود، آن‌وقت ما می‌شویم کسی که قصد خرید قبر در قطعه ده بهشت زهرا را دارد و آن طرف خط مرد جوانی سوال‌های ما را جواب می‌دهد مردی که می‌گوید، قبر متعلق به پدربزرگش است که بیشتر از 30 سال پیش از دنیا رفته و به جز مادر او ورثه دیگری ندارد. او توضیح می‌دهد که قبر امکان دو طبقه شدن دارد و در نهایت چون برای فروش عجله دارد قیمت 400 میلیون تومان را برای یک معامله قطعی و انتقال سند رسمی پیشنهاد می‌دهد، بعد می‌گوید که حالا شما پای معامله بیایید کمی هم تخفیف می‌دهیم.
وقتی از این فروشنده جوان قبر درباره سازوکار انتقال سند می‌پرسیم، خیال ما را راحت می‌کند که اصلا کار سختی نیست، فقط کافی است به یک دفتر ثبت اسناد مراجعه کنیم و یک قرارداد محضری خرید و فروش بنویسیم، او برای اطمینان بیشتر می‌گوید که ما کل مبلغ را بعداز انتقال سند در بهشت زهرا به نام شما می‌گیریم.
وقتی به او می‌گوییم شنیده‌ایم انتقال سند به غیر از اقوام نزدیک شخص در بهشت زهرا ممنوع است، می‌گوید ما که معامله نمی‌کنیم، ما به بهشت زهرا می‌گوییم که این قبر را به شما که فامیل دورمان هستید هدیه می‌دهیم.
اطلاعات تماس آگهی دوم ما را به یک شماره با پیش‌شماره‌ای مربوط به مناطق شمال‌غربی کشورمان می‌رساند و مردی که می‌گوید، قبر موجودش برای فروش، در قطعه 5 بهشت زهرا قرار گرفته با یک ویوی عالی! او البته چون پول لازم است سروته معامله را با مبلغ 185 میلیون تومان سرهم می‌آورد و می‌گوید خیلی خوب قیمت داده است. بعد توضیح می‌دهد که قبر متعلق به عموی هفت‌ساله‌اش است که نزدیک به 40 سال پیش از دنیا رفته و تاکید می‌کند صاحب قبر بچه بوده و هیچ گناهی نداشته و مرده‌مان را در قبر آدم پاکی می‌گذاریم و هیچ رقمه در این معامله ضرر نمی‌کنیم! بعد هم در توضیح بیشتر می‌گوید که پدرش تنها وارث عمویش است و از نظر ورثه و انحصار وراثت مشکلی ندارد.
شماره بعدی در همین سایت خرید و فروش معروف ما را به تماسی تلفنی بایک زن مسن می‌رساند، زنی که می‌گوید خودش مالک قبر است و قصد مهاجرت دارد و دیگر نیازی به قبری که سال‌ها قبل در قطعه 101 بهشت زهرا خریده ندارد. زن البته در تعریف قطعه قبری که سال‌ها قبل خریده می‌گوید، خیلی خوش آب و هوا و سرسبز است، حتما بیایید از نزدیک بینید با قبرهای قطعات جدید اصلا قابل مقایسه نیست.
می‌پرسیم چه قیمتی برای این قبر در نظر گرفته‌اید، بعد از کمی فکر می‌گوید، 130 میلیون برای دو طبقه! بعد هم توضیح می‌دهد که خیلی قیمت را خوب گذاشته و اگر در جریان باشیم قیمت قبور قطعه 110 خیلی بیشتر از اینهاست.
از او برای انتقال سند اطمینان می‌خواهیم و او می‌گوید: حالا بیایید از نزدیک همدیگر را ببینیم، برای انتقال سند هم محضر آشنا سراغ دارم. می‌پرسیم یعنی هر محضری این کار را انجام نمی‌دهد؟ می‌خندد و می‌گوید: آشنا‌ها راحت‌تر کار راه می‌اندازند. ادامه مکالمه ما به یک قرار حضوری می‌رسد. زن شماره قطعه و ردیف قبر را پشت تلفن می‌گوید تا یادداشت کنیم و تاکید می‌کند که کار انتقال سند خیلی راحت است و نباید بابتش نگرانی داشته باشیم. بعد هم اطمینان می‌دهد که سند را روز معامله همراهش می‌آورد و فقط کافی است دو سوم پول را همزمان با نوشتن قرارداد در محضر بپردازیم و مابقی را هم موقع انتقال سند قبر در بهشت زهرا!
برای این‌که در نقش یک خریدار واقعی قبر از چند و چون انتقال سند قبور به ادعای فروشندگانشان مطلع شویم، از او می‌خواهیم که اول با همدیگر به واحد پذیرش بهشت زهرا مراجعه کنیم و درصورت اطمینان از درستی معامله به یک دفتر اسناد رسمی برویم. زن اما از این پیشنهاد استقبال نمی‌کند، می‌گوید اطمینان دارد که معامله شدنی است و ضرورتی ندارد اول به بهشت زهرا مراجعه کنیم. در نهایت مکالمه ما به یک قرار در دفترخانه‌ای حوالی باقرشهر می‌رسد. زن البته قبل از پایان مکالمه تاکید می‌کند اصلا چک شخصی قبول نمی‌کند و روز معامله حتما چک تضمین‌شده همراه داشته باشیم.
آگهی‌های توخالی
ماجرای آگهی‌های فروش قبر در فضای مجازی، داستان یک قبر و دو قبر نیست و هرکسی برای فروش قبر مورد نظرش و جلب توجه دیگران از یک ترفند استفاده می‌کند، یکی برای فروش قبر در قطعه 9 نوشته: تنها صدمتر فاصله تا سالن تطهیر، قابل توجه عزیزانی که دنبال جای «آس» برای عزیزانشان هستند! و یکی دیگر هم که به نظر می‌رسد دلال و واسطه باشد، سه قطعه قبر سه طبقه را در قطعه 10 برای فروش عرضه کرده، با امکان پاسخگویی 24 ساعته و البته تاکید براین‌که فقط مشتری‌های واقعی تماس بگیرند.
آگهی‌دهنده بعدی از نزدیکی قبر مورد نظرش به قطعه هنرمندان بهشت زهرا و همجواری متوفای مورد نظر با افراد و چهره‌های مشهور گفته. ماحصل همه این آگهی‌ها اما به شک و شبهه‌ای بزرگ در انجام معامله می‌رسد و حرف و حدیث‌هایی که درباره آگهی‌های فروش قبر در فضای مجازی همیشه وجود داشته است.

حداکثر قیمت 16 میلیون

این موضوع را با سعید خال، مدیرعامل سازمان بهشت زهرا (س) در میان می‌گذاریم و او از پایه و اساس فروش قبرهای چندصد میلیون تومانی را تکذیب می‌کند و می‌گوید: آگهی‌های فضای مجازی را ما بارها تکذیب کرده‌ایم، این آگهی‌ها به هیچ‌وجه صحت ندارند و به سرانجام هم نمی‌رسند، لذا ما از شهروندان تقاضا می‌کنیم فریب افراد سودجو را نخورند.
خال در ادامه با اشاره به این‌که تابستان امسال لایحه شورای شهر درباره تعیین نرخ بهای خدمات در بهشت زهرا به تصویب رسیده می‌گوید: طبق این لایحه، حداقل قیمت قبر در بهشت زهرا به صورت رایگان و حداکثر قیمت قبر نیز در قطعات قدیمی با قدمت بیش از ۴۵ سال حدود ۱۶میلیون تومان تعیین شده است.
مدیرعامل بهشت زهرا در توضیح بیشتر می‌گوید: در آگهی‌های فضای مجازی محدودیتی وجود ندارد و هرکسی می‌تواند آگهی مورد نظر خودش را در این فضاها درج کند و مسؤولیت قانونی با آگهی‌دهنده است و مثلا سایت دیوار هیچ مسؤولیتی درباره صحت آگهی‌ها قبول نمی‌کند و در همین رابطه مکاتباتی با سایت دیوار انجام داده‌ایم و اعتراض کرده‌ایم.
خال با اشاره به این‌که وقتی کالایی را می‌خرید بابت آن سندی دریافت می‌کنید و این سند رسمی هم باید امضا شود تا وجاهت قانونی داشته باشد، توضیح می‌دهد: در سند رسمی قبر که ارائه می‌کنیم همه توضیحات داده شده و می‌نویسیم حق انتفاع از قبر را به شما واگذار می‌کنیم.
او در ادامه تاکید می‌کند: واگذاری قبر ممنوع است و این‌که گفته می‌شود امکان خرید و فروش قبر وجود دارد، از آن دروغ‌های بزرگی است که شایع می‌شود. کسی که قبر خریده باشد، تنها می‌تواند به پدر، مادر، همسر، فرزند و پدر و مادر همسر امتیازش را واگذار کند و امتیاز قبر به غیر کاملا ممنوع است.
مدیرعامل سازمان بهشت زهرا (س) درباره هبه قبر هم می‌گوید: برخی مدعی شده‌اند قبر را در محضر هبه می‌کنند در حالی که حق انتفاع، قابل هبه کردن و بخشش نیست و ضروری است که مردم این را بدانند که حق انتفاع به معنای آن است که محضر از فروشنده قبر می‌خواهد تا از مالک قبرها که سازمان بهشت زهرا (س) است، اجازه کتبی بیاورد در حالی که این سازمان تاکنون به کسی مجوز فروش نداده است.

اذن انتفاع قابل انتقال نیست

با وجود حرف و حدیث‌های زیادی که درباره آگهی‌های فروش قبر در فضای مجازی وجود دارد، باز هم هستند سودجویانی که ادعای فروش قبر دارند، فرصت‌طلبانی که شهروندان ناآگاه را وسوسه می‌کنند تا از این طریق خودشان هم به نان و نوایی برسند. این معامله، اما به گفته آرش دولتشاهی، کارشناس حقوقی خلاف قانون است. دولتشاهی به ما می‌گوید: بهشت زهرای تهران یک گورستان عمومی است که در مالکیت شهرداری قرار دارد. از این نظر به کسی که مالکیت قبری را داراست و سند به نامش صادر شده فقط اذن در انتفاع داده می‌شود؛ یعنی اجازه در استفاده. در حقیقت بهشت زهرا به مالک قبر امتیاز استفاده از قبر را داده است، براساس این امتیاز خود فرد یا اقوام درجه یک او در صورت فوت می‌توانند از قبر استفاده کنند. در نتیجه از نظر حقوقی، در این معامله، این امتیاز است که خریداری شده و نوع مالکیت با تملک شخصی فرد بر زمین یا ملکی که در جای دیگری جز بهشت زهرا خریده تفاوت دارد. حتی کاربری زمین مشخص است، فقط برای دفن جسد مورد استفاده قرار می‌گیرد. حالا اگر یک نفر پولی را پرداخت کند تا امتیازی را از مرجعی دیگر غیر از سازمان بهشت زهرا بگیرد، طبق قانون ممنوع است.

مینا مولایی

جامعه