تنور جنگ سرد، داغ شد

مایک پمپئو، قبلا گفته بود روسیه ۶۰ روز مهلت دارد به اجرای این معاهده بازگردد، اما روسیه این مدت هیچ اقدامی در جهت تایید خواسته آمریکا انجام نداد، لذا آمریکا خروج از معاهده موشک‌های هسته‌ای را آغاز می‌کند و به روسیه و دیگر طرف‌ها در این معاهده اخطار رسمی می‌دهد اگر ظرف شش ماه طبق ماده ۱۵ معاهده به آن عمل نکنند آمریکا رسما از معاهده منع موشک‌های هسته‌ای خارج خواهد شد. به دنبال این اعلام بود که دونالد ترامپ در اظهاراتی تهدید کرد «گزینه‌های خاص خود را برای پاسخ نظامی در نظر خواهیم گرفت». رئیس‌جمهور آمریکا بار دیگر روسیه را به نقض بدون مجازات بندهای معاهده منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد و کوتاه‌برد متهم کرد و در عین حال گفت، خواهان مذاکراتی با هدف دستیابی به توافق نامه‌ای جدید برای کاهش این نوع سلاح‌هاست.
واکنش روسیه
اما ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در نشستی تلویزیونی با وزیران خارجه و دفاع روسیه گفت: شرکای آمریکایی ما اعلام کردند که مشارکت در این معاهده را تعلیق کرده‌اند ما نیز این معاهده را تعلیق می‌کنیم.پوتین گفت روسیه کار روی تولید موشک‌های جدید از جمله موشک‌های مافوق صوت را آغاز می‌کند. وی همچنین به وزرایش دستور داد هیچ مذاکره خلع سلاحی را با واشنگتن آغاز نکنند.
از سوی دیگر، ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه یاد‌آور شد: آمریکایی‌ها می‌خواهند ما تسلیحات خود را نابود کنیم. وی در بخش دیگری از سخنان خود به خروج آمریکا از پیمان تغییرات آب و هوایی پاریس، سازمان یونسکو و توافق هسته‌ای با ایران اشاره کرد و گفت: خروج از قراردادهای بین‌المللی به بخشی از راهبرد آمریکا تبدیل شده است.
پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد در سال 1987 میان میخائیل گورباچف آخرین رهبر شوروی و رونالد ریگان رئیس‌جمهور وقت آمریکا امضا شد. براساس این پیمان، موشک‌های هسته‌ای کوتاه‌برد و میان‌برد با برد 500 تا 5500 کیلومتر منع شده است. روسیه چندی پیش در مذاکرات ژنو، آمریکا را به «بدتر کردن اوضاع» پیرامون این پیمان متهم کرد و سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز تاکید کرد کشورش به این پیمان پایبند بوده است.
گورباچف، آخرین رهبر شوروی در واکنش به تهدید ترامپ گفت که خروج آمریکا از این پیمان، تهدید هولناک علیه صلح است. کارین کنایسل، وزیر خارجه اتریش اقدام آمریکا را تاسف‌بار دانست و وزارت امور خارجه فرانسه نیز با تاسف‌بار توصیف کردن این اقدام در‌خصوص پیامدهای آن ابراز نگرانی کرد‌. در پی اعلام خروج آمریکا از پیمان منع موشک‌های میان‌برد هسته‌ای، ینس استولتنبرگ، دبیر‌کل ناتو گفت این سازمان قصد ندارد موشک‌های هسته‌ای جدید در اروپا مستقر کند. در همین حال وزیر خارجه لهستان خواهان استقرار موشک‌های اتمی آمریکا در اروپا شد و گفت: استقرار نیروهای آمریکایی و موشک‌های اتمی این کشور در اروپا ضامن حفظ امنیت این قاره است.
مسابقه تسلیحاتی جدید
کارشناسان خروج آمریکا از پیمان تسلیحات هسته‌ای را شروع دوباره مسابقات تسلیحاتی در سطح جهان می‌دانند و نسبت به عواقب آن هشدار می‌دهند. مایکل جنوویس، تحلیلگر مسائل سیاسی آمریکا درباره اقدام دونالد ترامپ گفت: او قصد دارد اقتصاد آمریکا را برای تقویت قدرت نظامی به‌کار گیرد. به عبارتی دیگر اقدام ترامپ ریشه‌ای در سیاست‌های داخلی دونالدترامپ داشته است‌. با این حال روزنامه کامرسانت روسیه در تحلیلی نوشت: روسیه همچنان به تلاش برای نجات پیمان موشکی طی ماه‌های باقیمانده ادامه خواهد داد. در همین حال پایگاه خبری «ووکس» در گزارشی نوشت: مرحله بعد آغاز یک رقابت تسلیحاتی جدید خواهد بود!

بازگشت به دوران جنگ سرد
پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد- که نام کوتاه‌شده پیمان بین ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی برای حذف موشک‌های میان‌برد و کوتاه‌برد است- پیمانی است که سال ۱۹۸۷ (میلادی) بین ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی (و پس از فروپاشی شوروی با روسیه) امضا شد. این پیمان در واشنگتن دی.سی بین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا رونالد ریگان و دبیرکل حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی میخائیل گورباچف در ۸ دسامبر ۱۹۸۷ امضا و در اول ژوئن ۱۹۸۸ اجرایی شد. دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در ۲۱ اکتبر ۲۰۱۸ اعلام کرد به دلیل نقض مکرر این پیمان توسط روسیه، آمریکا از پیمان مذکور خارج خواهد شد. براساس این پیمان در می ۱۹۹۱، 2692 موشک نابود شد و به‌دنبال آن ده سال از سایت‌های هسته‌ای بازرسی به عمل آمد. آمریکا می‌گوید روسیه با آزمایش موشک کروز آرکی - ۵۵ در اوایل ۲۰۰۸ این پیمان را نقض کرده است. این موشک‌ها می‌توانند ده دقیقه پس از پرتاب، حمله هسته‌ای انجام دهند. روسیه نیز پرواز پهپادهای آمریکایی را شکستن پیمان منع کاربرد موشک‌های میان‌برد می‌داند. خروج آمریکا و روسیه از این پیمان یک بار دیگر جهان را به دوران جنگ سرد بازمی‌گرداند و پای بقیه کشورهای جهان را نیز به این رقابت می کشاند.

علی باقری
بین‌الملل