هفت، جای دعوا نیست

به نظر می‌رسد زمستان امسال قرار است فصل شلوغی برایتان باشد. در این روزها هم کارگردانی مجموعه مر قانون را به‌‌عهده گرفته‌اید و هم اجرای برنامه سینمایی هفت. برنامه‌ریزی‌تان برای انجام همزمان این دو مسؤولیت چیست؟ نگران تداخل میانشان نیستید؟

به‌تازگی جایی خواندم که علاوه بر انجام همزمان این دو پروژه، مشغول کارگردانی سریال سنجر خان هم هستم!

اما ساخت پروژه سنجر خان که از مدت‌ها پیش به تصویب رسیده...

بله؛ اما کسی که آن خبر را نوشته، توجه نکرده آن سریال فعلا در مرحله صحبت و پیش‌تولید قرار دارد و با توجه به شرایط بودجه کنونی سیما، ممکن است حتی سال آینده هم به مرحله تولید نرسد. در خصوص ساخت مر قانون از ابتدا صحبت‌مان با شبکه این بود مجموعه را من بسازم؛ اما بعد به این نتیجه رسیدیم با توجه به فشاری که روی من است و با این هدف که از استعدادهایی که مدت‌هاست منتظر فرصتی برای بروز توانایی‌هایشان هستند استفاده کنیم، از علیرضا نجف‌زاده کمک بگیریم؛ کسی که سال‌های سال دستیار بزرگان سینما بوده و کوهی از تجربه است. کما این‌که در‌خصوص برزو نیک‌نژاد هم همین‌طور بود و آقای مهام و من ایستادیم تا او خودش را نشان بدهد. نجف‌زاده خلبان این پروژه است و من در نقش کمک‌خلبان در کنارش هستم؛ زیرا مجموعه برای عید در حال تولید است و عید مهم است. لذا من بیشتر سمت مشاور ارشد را در این پروژه به‌ عهده دارم و کارگردانی به نام علیرضا نجف‌زاده خواهد خورد. در نتیجه سرم خیلی شلوغ نیست و آنهایی که نگران زیاد پول درآوردن من هستند، می‌توانند کمتر نگران باشند!

در کشور ما معمولا شوخی با سیاست سخت است و چنین شوخی‌هایی درگیر خط قرمزهای بسیاری می‌شوند. با توجه به این‌که مر قانون چنین ماهیتی دارد و دست روی موضوع شوخی با سیاستمداران گذاشته است، فکر نمی‌کنید در پخش دچار مشکل شود؟

مرز نقد به‌ویژه نقد سیاسی خیلی باریک است. زمانی هست که من با یک ذهن بیمار و ستیزه‌جو جلو می‌آیم و کاری را می‌سازم و آن کار دچار مشکل می‌شود. اما زمانی هم هست به عنوان یک برادر به پروژه نگاه می‌کنم و برادرم را نقد می‌کنم. به نظرم در این موقعیت اتفاق بدی نمی‌افتد و مهم شناخت مرز است.

می‌گوییم اتفاقی نمی‌افتد، اما بیشتر وقت‌ها همین نقد برادرانه را هم خیلی‌ها برنمی‌تابند و آثار دچار مشکل می‌شوند...

اجرایی که من تا این لحظه برای مر قانون در ذهن دارم، به نظرم دچار چنین مشکلی نخواهد شد. موضوع مجموعه ما چیزهایی است که مردم خودشان در جریانشان هستند. این روزها شبکه‌های اجتماعی مردم را به‌شدت پیشرو کرده‌اند و در این شرایط اگر نجنبیم، این ما هستیم که از جامعه جا می‌مانیم.

به نظرتان این روزها اصلا چقدر فضای نقد در تلویزیون باز است؟

اگر فضا باز نبود این سریال تصویب نمی‌شد! بالاخره مدیران تلویزیون هم در همین جامعه زندگی می‌کنند؛ باید تحلیلی روان‌شناختی از جامعه داشته باشند و خودشان را مطابق با شرایط به‌روز کنند. مر‌قانون، موضوع ویژه‌ای نیست؛ چیزی است که بارها گفته شده و مجموعه ما قرار نیست خط‌شکنی کند. مجموعه‌مان قصه ساده‌ای دارد که به موضوع داغ این روزهای جامعه، یعنی بازنشستگی اجباری می‌پردازد و ما این قضیه را دستمایه شوخی قرار داده‌ایم.

نقش مدیران شبکه سه را در ساخته شدن این سریال چطور ارزیابی می‌کنید؟ با توجه به این‌که مدتی است چینش مدیران این شبکه تغییر پیدا کرده، فضای شبکه بازتر از قبل شده است و برای مثال در سریال بانوی عمارت که این شب‌ها در حال پخش است، فضای تازه‌تری را شاهد هستیم.

راستش من در یک سال اخیر خودم را خیلی درگیر تلویزیون نکردم. ترجیح دادم کنجی بنشینم و به دنبال شلوغ‌کاری نباشم. در نتیجه از این اتفاقات تازه‌ای که می‌گویید، بی‌خبر هستم. البته شبکه سه سیما شبکه‌ای است که از قدیم در پرداختن به بسیاری از مسائل پیشرو بوده است و این رویکرد از زمان مدیران قبلی یعنی آقایان پورمحمدی و صافی در شبکه ایجاد شد. من کت جادویی را زمانی ساختم که موضوع پول‌های کثیف هنوز به این شکل علنی نشده بود و گفتنش در آن زمان شجاعت می‌طلبید. وقتی سفر سبز را ساختم، انگ پلورالیسم دینی به من زدند، اما شبکه در مقابل این نقدها ایستاد. حتی به وفا اشاره می‌کنم؛ این مجموعه به موضوعی می‌پرداخت که هیچ مدیری جرات ساختنش را نداشت. مجموعه‌ای که در آن پسری جهود عاشق یک دختر مسلمان شده بود و خیلی‌ها این را نمی‌پذیرفتند. با این حال شبکه سه با شجاعت از ساخت مجموعه‌مان دفاع کرد.

درخصوص پروژه بانوی عمارت، من از مدت‌ها قبل در جریان ساختش بودم، فیلمنامه‌اش را خواندم و می‌توانم بگویم که اساسا فیلمنامه قابل تحملی داشت و از همان زمان معلوم بود که خواهد گرفت و کار خوبی خواهد شد. از این بابت به آقای حمیدنژاد عزیز، کارگردان این مجموعه تبریک می‌گویم و از مجموعه‌اش لذت بردم.

پس چه شد که در ادامه از این شبکه فاصله گرفتید و مجموعه سر دلبرانتان از شبکه یک پخش شد؟

همان‌طور که خودتان هم می‌دانید، تلویزیون در سال‌های گذشته به لحاظ اقتصادی شرایط خوبی نداشت و بیش از هر چیز نگران حقوق بچه‌های تیم بودم.

این رویه را در یکی دو سال اخیر شاهدیم که سیمافیلم خودش متولی ساخت مجموعه‌ها می‌شود و بعد آثار را میان شبکه‌ها تقسیم می‌کند؛ یعنی خیلی وقت‌ها کارگردان خودش هم نمی‌داند مجموعه‌اش قرار است از کدام شبکه روی آنتن برود و چه طیف مخاطبانی خواهد داشت. شما با این رویه موافق هستید؟

چنین اتفاقی به شکل سیستماتیک و درست آن از خیلی وقت پیش باید اتفاق می‌افتاد و اتفاقا به نفع همه‌مان هم بود. یکی از اصلی‌ترین دلایل بالا رفتن دستمزد بازیگران همین تلویزیون بود. برای مثال یک شبکه می‌دید که فلان بازیگر معروف در یکی از شبکه‌ها مشغول کار شده است و او را با دستمزد بالاتر به شبکه خودش می‌کشید. این رقابت میان مدیران، قیمت کار بازیگران را بالا برد و فشار زیاد آن نه تنها به کل مجموعه صدا و سیما که به سینما هم وارد شد. بازیگران می‌گفتند ما که در تلویزیون فلان رقم دستمزد را می‌گیریم، چرا با رقمی کمتر به سینما بیاییم؟ الان اگر مدیران از کارشناسان حرفه‌ای و بدون حب و بغض بهره بگیرند، اتفاقا خوب هم هست و باعث منظم شدن رویه ساخت آثار می‌شود.

به سراغ هفت برویم. انتخاب مجری برای این برنامه هربار با فراز و فرودهایی همراه بوده است و در هر دوره‌ای با توجه به مجری‌ای که انتخاب شد، رویکرد برنامه هم تغییر پیدا کرد. این برنامه در طول دوره مجری‌گری شما قرار است چه تغییراتی داشته باشد و به چه سمت و سویی برود؟

در برنامه‌هایی چون هفت، همیشه یک دبیر اجرایی وجود دارد که از پشت صحنه به مجری آذوقه می‌دهد و مجری یکی از اعضای گروه برنامه است. صحبت‌های ما در خصوص هفت هنوز هم قطعی نشده است و با این حال تنها چیزی که از حالا می‌توانم بگویم این است که من خودم از آغاز هفت همواره از منتقدان این برنامه بوده‌ام. سؤالم همیشه این است که چرا هفت، مثل نود برگزار می‌شود. در نود با ورزش سروکار داریم و کری‌خوانی در آن تا حدی طبیعی است. این قبیل کل‌کل‌ها و اصطلاحا پته روی آب ریختن‌ها در شأن سینما نیست. اگر می‌خواهیم سینمایمان بلند شود، باید به بحث‌های کارشناسی بپردازیم. الان چند وقت است که در‌خصوص سینمای مبتذل حرف می‌زنیم؟ هرکس از راه می‌رسد می‌گوید من مبتذل نیستم، آن یکی مبتذل است. اصلا چرا یکدیگر را محکوم می‌کنیم؟ ما صرفا می‌توانیم بگوییم چه بود و چه شد. شاید اصلا این ژانر مبتذل نباشد. در این برنامه باید فضای بازی داشته باشیم که بتوانیم حرف بزنیم، نه این‌که در پی دعوا باشیم. مجری موظف است کاملا بی‌طرف بنشیند و اگر قرار باشد به هر دلیلی جانب یکی از طرفین را بگیرد، حضورش اشتباه است.

پس ما ردی از سلیقه محمدحسین لطیفی در برنامه نخواهیم دید؟

هرکس برای خودش سلیقه‌ای دارد، ولی سلیقه شخصی را نباید اعمال کرد. در این برنامه نباید موردی بحث کرد. وقتی فیلمی را به برنامه می‌آوریم و با دلیل یا بی‌دلیل از آن تعریف یا نقد می‌کنیم، معلوم می‌شود کارمان حرفه‌ای نیست. آیا جذابیت سینما فقط این است که عده‌ای در برنامه بنشینند و توی سروکله هم بزنند؟ این اعتقاد من نیست و در سری‌های قبل هم به دوستان برنامه گفتم. نباید مسائل شخصی را روی آنتن آورد. نیت من در این برنامه مهمان‌نوازی است؛ کما این‌که اخلاق ایرانیان هم همین است و باید احترام مهمان را بجا آورد.

آیا سری جدید هفت منتقد ثابت هم خواهد داشت؟

اصلا نباید منتقد ثابت داشته باشد. یکی از نقدهای اصلی سری‌های پیشین هفت، همین حضور منتقد ثابت در برنامه بود. چنین قضیه‌ای باعث می‌شود یک فرد تریبون بزرگی را در اختیار بگیرد و این رویه غلط است. مردم باید با انواع و اقسام نقدها مواجه شوند و هر فیلم منتقد خودش را خواهد داشت.

و احتمال دارد که آقای فراستی هم در سری جدید حضور داشته باشند؟

احتمالش هست؛ بستگی دارد بخواهیم چه فیلمی را نقد کنیم. من کاری با موضع‌گیری‌های او ندارم، ولی در سواد سینمایی‌اش برای لحظه‌ای شک نمی‌کنم.

با توجه به این موارد هفت در سری جدید چقدر قرار است چالشی باشد؟

قطعا چالشی خواهد بود؛ اما در عین حال به شعور بیننده هم احترام می‌گذاریم و این‌طور نیست که نظرمان را به او دیکته کنیم.

زهرا غفاری
رسانه