پیشرفت‌های بعد از انقلابی کشور در شاخص‌های انسانی

وحید شقاقی شهری اقتصاددان در گفت‌وگو با خبرنگار جام جم آنلاین در خصوص دستاوردهای حوزه اقتصاد کشور در طول 40 سال انقلاب اسلامی با اشاره به اینکه در دهه 50 درآمدهای نفتی بشدت افزایش پیداکرده بود و نفت ما از بشکه‌ای 1 تا 12 دلار به فروش می‌رفت خاطرنشان کرد: این موضوع موجب شد یک‌باره درآمد عظیم نفتی به اقتصاد کشور پمپاژ شود که این افزایش درآمدهای نفتی درآمدهای دولت را افزایش داد و موجب آغاز بکار برخی از پروژه‌های عمرانی شروع شد.

شقاقی شهری در ادامه افزایش درآمد نفتی قبل از انقلاب را موجب دو اتفاق بد دانست و خاطرنشان کرد: یکی از این اتفاقات رسیدن تورم ایران از رقم همیشگی زیر 5 درصد به 25 درصد در سال 56 و همچنین افزایش شدید نابرابری بود.

وی بابیان اینکه درآمدهای نفتی موجب شد تا گروهی بسیار ثروتمند شوند خاطرنشان کرد: با بیشتر شدن شدید شکاف طبقاتی درحالی‌که میانگین ضریب جینی در دهه پنجاه بالای 0.45 بود تا 0.54 هم بالا رفت.

این اقتصاددان نابرابری و گسترش شکاف طبقاتی را یکی از دلایل انقلاب در ایران دانست و خاطرنشان کرد: هرچند لزوماً همه دلایل انقلاب نمی‌تواند اقتصادی باشد و با نگرش سوسیالیست‌ها که مسائل اقتصادی تنها عامل انقلاب است موافق نیستم ولی این شکاف طبقاتی یکی از دلایل اصلی انقلاب بود.

وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به اینکه بخش زیادی از کارشناسان سازمان برنامه در قبل از انقلاب خارجی بودند خاطرنشان کرد: اولین برنامه عمرانی ایران توسط مورگان شوستر آمریکایی نوشته شد و بعدازآن هم هفت برنامه در قبل از انقلاب انجام شد که می‌توانیم ماحصل آن را در واردات محوری اقتصاد ایران در قبل از انقلاب ببینیم.

شقاقی شهری با تأکید براین که بر اساس شاخص‌ها قبل از انقلاب اقتصاد ایران یک اقتصاد کاملاً واردات محور و مونتاژکار بود خاطرنشان کرد: بعد از انقلاب اتفاقات مثبت و منفی زیادی در حوزه اقتصاد کشور افتاد.

وی افزایش شاخص توسعه انسانی را یکی از عملکردهای خوب کشور در بَعد از انقلاب دانست و خاطرنشان کرد: کشور ما در شاخص توسعه انسانی جز کشورهای رده‌بالای دنیا ارزیابی می‌شود و ما در این حوزه حتی بالاتر از خیلی از کشورهای اطراف مانند ترکیه و چین هستیم.

این اقتصاددان با اشاره به اینکه شاخص توسعه انسانی مجموعی از سه شاخص آموزش، بهداشت و درآمد است خاطرنشان کرد: کشور در حوزه دارو و بهداشت و همچنین آموزش جهش بالایی نسبت به قبل از انقلاب تجربه کرده و ما در حوزه آموزش محوری و ریشه‌کنی بی‌سوادی جز کشورهای موفق دنیا بوده‌ایم.

وی تأکید کرد: واقعیت این است که بر اساس آمارهای در حوزه علم و فناوری وضعیت کشور به‌ویژه درزمینهٔ ورودی آموزش خیلی خوب بوده است، در زیرساخت‌های آموزشی یعنی آموزش نیروی انسانی و ریشه‌کنی بی‌سوادی موفق بوده‌ایم البته درزمینهٔ اقتصاد دانش‌بنیان هنوز خیلی عملکرد موفقی نداشتیم.

شقاقی شهری با اشاره به اینکه در حوزه زیرساخت‌های عمرانی، آموزشی، فناوری، ارتباطات و اطلاعات وضعیت کشور خوب است خاطرنشان کرد: ازنظر دسترسی به زیرساخت‌های عمرانی مختلف اعم از جاده، راه آسفالت، گازکشی، تلفن ثابت، تلفن همراه، آب‌لوله‌کشی، دسترسی به برق و غیره اتفاقات بسیار خوبی انجام‌شده و اگر در حوزه دسترسی به زیرساخت‌ها را نسبت به کشورهای منطقه و دنیا ارزیابی کنیم وضعیت خیلی خوبی داریم.

وی با تأکید براین که در حوزه علم، فناوری، اطلاعات و ارتباطات از شاخص‌های انسانی از وضعیت خیلی خوبی برخوردار است خاطرنشان کرد: به‌ویژه در حوزه‌های علوم و فناوری پیشرفته جز کشورهای سرآمد هستیم و حوزه فضایی، نانوفنّاوری، بیوتکنولوژی، تولید داروهای مبتنی بر دانش پیشرفته از بخش‌های است که وضعیت ما خوب بوده است.

این اقتصاددان با تأکید براین که باوجود پیشرفت‌هایی که در کشور اتفاق افتاده در برخی از جاها هم نتوانسته‌ایم عملکرد مثبتی داشته باشیم خاطرنشان کرد: تحریم‌های خارجی، مشکلات بعد از جنگ تحمیلی و سیاست‌های اشتباهی که در کشور اجرا شد متأسفانه نگذاشت آن جهش قابل‌توجه را بعد از 40 سال در کشور شاهد باشیم.

وی بابیان اینکه ما درزمینهٔ فسادزدایی عملکرد مثبتی نداشته‌ایم و همچنین نتوانسته‌ایم وابستگی خود را از اقتصاد رانتی نفتی حذف کنیم خاطرنشان کرد: علی‌رغم اینکه در همه برنامه‌های توسعه تلاش شد وابستگی کشور به نفت کاهش پیدا کند ولی اقتصاد ما همچنان یک اقتصادی رانتی نفتی است.

شقاقی شهری بابیان اینکه ما تورم 25 درصدی را از قبل از انقلاب به عاریت گرفته‌ایم و نتوانستیم اقتصاد خود را از این مشکل نجات دهیم اظهار کرد: کشور به‌غیراز دو سه سال اول انقلاب عمدتاً تورم‌های بین 10 تا 20 درصد داشته است که البته باید در این خصوص تحریم‌های همیشگی را در نظر بگیریم.

وی مبارزه با فساد و کاهش وابستگی نفتی را یکی دیگر از موضوعاتی دانست که موجب آسیب‌پذیری اقتصاد کشور است و خاطرنشان کرد: باوجوداینکه قبل از انقلاب اقتصاد ایران کاملاً واردات محور بود، در بعد از انقلاب برای خودکفایی تلاش‌های زیادی انجام شد و حتی این موضوع در چند جای قانون اساسی مورد تأکید قرار گرفت بااین‌حال هنوز درجاهایی نتوانسته‌ایم مونتاژکاری و واردات محوری را کنار بگذاریم که از آفات اقتصاد ایران است.

این اقتصاددان با اشاره به اینکه رهبری در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به موضوع خودکفایی پرداخته‌اند اظهار کرد: بااین‌حال وقتی کشور به یک درآمد راحت نفتی عادت می‌کند اقتصاد رانتی و فساد را با خود به همراه دارد و این مسئله جسارت اصلاحات ساختاری را از کشور می‌گیرد و این آفت‌ها موجب می‌شود تا علی‌رغم پیشرفت‌های ملموس در حوزه علمی، فناوری، عمرانی و غیره ولی در برخی حوزه‌ها شاهد پیشرفت نباشیم.